arlunydd, noddwr a hyrwyddwr y celfyddyd yng Nghymru From Wikipedia, the free encyclopedia
Roedd Charles William Mansel Lewis (1845 – 13 Mawrth 1931) o Barc y Strade, Llanelli, yn arlunydd, noddwr a hyrwyddwr y celfyddyd yng Nghymru[1]
Ganwyd Mansel Lewis yn Llundain yn drydydd plentyn a mab hynaf David Lewis a'i Wraig Laetita merch Benjamin Way, Denham Place, Swydd Buckingham. Roedd ei dad yn ustus heddwch, AS, entrepreneur a landlord Castell y Strade, Llanelli ac roedd ei fam yn arlunydd dyfrlliw talentog. Treuliodd ei blentyndod yng Nghastell y Strade. Yn ddiweddarach cafodd ei anfon i Goleg Eton lle sylwyd ar ei dalent fel arlunydd yn y dosbarthiadau celf. Ar ôl darfod yn Eton Astudiodd Lewis y Clasuron ym Mhrifysgol Rhydychen gan raddio gyda gradd dosbarth cyntaf. Yn ogystal ag astudio at ei radd bu'n mynychu dosbarthiadau arlunio William Riviere o Ysgol Celfyddyd Gain Slade.
Ym 1875 priododd Lewis a Edith Clare Miles, merch Syr Philip John William Miles a Frances Elizabeth Roche, bu iddynt 7 o blant.
Ym 1872 etifeddodd Lewis ystâd Y Strade ar farwolaeth ei dad a fu'n cyflawni dyletswyddau'r tirfeddiannwr bonheddig. Ym 1881 bu'n gwasanaethu fel Uchel Siryf Sir Gaerfyrddin. Fel tirfeddiannwr Lewis fu'n gyfrifol am ganiatáu i Glwb Rygbi Llanelli (a Chlwb Criced Llanelli) i chware eu gemau ar Barc y Strade[2].
Wedi etifeddu ystadau a busnesau ei dad roedd gan Lewis y rhyddid i gysegru ei fywyd i beintio a graffeg. Ym 1873 cyfarfu a'r artist Syr Hubert von Herkomer, gan gychwyn cyfeillgarwch gydol oes rhyngddynt. Rhwng 1879 a 1884 bu Lewis a Herkomer yn cynnal cyrsiau peintio yng Ngogledd Cymru gan dreulio'r nos mewn pebyll a chytiau. Trwy'r cysylltiad â Lewis gyflwynwyd Herkomer i'r Eisteddfod Genedlaethol, a bu'n gyfrifol am gynllunio cleddyf yr orsedd a gwisg yr Archdderwydd a wisgwyd gyntaf gan Hwfa Môn, Lewis dalodd am y gwaith.[3] Bu Lewis hefyd yn gyfrifol am ddatblygu adaran gelf a chrefft yr Eisteddfod.[4]
Cafodd gwaith Lewis ei arddangos yn rheolaidd yn yr Academi Frenhinol a'r Academi Frenhinol Gymreig. Ym 1893 bu gwaith Lewis yn rhan o arddangosfa ryngwladol yn Chicago. Ym 1907 sefydlodd Ysgol Gelf Llanelli gan wasanaethu fel ei llywydd hyd ei farwolaeth.
Roedd gan Lewis gasgliad mawr o waith gan arlunwyr eraill gan gynnwys gweithiau gan Herkomer, William Riviere ac Edwin Landseer, ond wedi methu rhai o'i fuddsoddiadau busnes ym 1883 gorfodwyd iddo werthu rhan o'r casgliad.
Yn groes i arferiad y cyfnod tueddodd gwaith Lewis i osgoi sentimentaliaeth a phathos gan ddarlunio tirwedd a phobl fel rhan o natur. Ei hoff gyfrwng oedd olew ond creodd nifer o ddarluniau mewn dyfrlliw hefyd. Roedd yn Gymrawd o Gymdeithas Frenhinol yr Ysgythrwyr a cheir enghreifftiau o ysgythriadau safonol yn ei waith.[5]
Bu farw yn ei gartref, Castell y Strade, Llanelli yn 86 mlwydd oed, bu farw Edith Clare ei wraig dair blynedd ar ei ôl ym 1934.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
