Llangwm, Conwy

Pentref bychan a chymuned wledig ym mwrdeistref sirol Conwy, Cymru, yw Llangwm.^[1][2] Fe'i lleolir yn ne-ddwyrain y sir ar lôn fynydd tri-chwarter milltir o'i chyffordd ar yr A5, tair milltir i'r de o Gerrigydrudion. Mae'r pentref tua 250m uwch lefel y môr, ar gyfartaledd.

Llangwm

Math	pentref, cymuned
Poblogaeth	470, 483
Daearyddiaeth
Sir	Conwy
Gwlad	Cymru
Arwynebedd	4,112.21 ha
Gerllaw	Afon Ceirw
Cyfesurynnau	52.988°N 3.543°W
Cod SYG	W04000127
Cod OS	SH966446
Gwleidyddiaeth
AS/au Cymru	Darren Millar (Ceidwadwyr)
AS/au y DU	David Jones (Ceidwadwr)
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Am leoedd eraill o'r un enw, gweler Llangwm (gwahaniaethu).

Mae Llangwm yn un o gymunedau rhanbarth hanesyddol Uwch Aled. Bu'n rhan o'r hen Sir Ddinbych gynt ac wedyn sir Clwyd. Rhed ffrwd fechan afon Medrad trwy'r pentref i afon Ceirw. I'r gorllewin mae ffordd yn cysylltu Llangwm â phentref bychan Gellioedd. I'r de mae'r tir yn codi i gopa moel Foel Goch (2004 troedfedd). Mae Pigyn Benja (neu Garnedd Benjamin ar fapiau OS) yn 522 metr o uchder ac i'r de-de-ddwyrain o'r pentref.

Ceir hen domen amddiffynnol o'r Oesoedd Canol ger Maesmor, o'r enw Tomen Maesmor, tua milltir i lawr yr A5. Roedd y pentref yn flaenllaw iawn yn Rhyfeloedd y Degwm.

Llangwm

Cofeb i Ferthyron Rhyfel y Degwm, Llangwm

Capel y Groes tua 1875

Eglwys Sant Jerôm

Enw'r ysgol, a leolir ger yr ysgol yng nghanol y pentref, yw St Jerôm, a alwyd ar ôl sant o'r un enw. Sant Jerôm hefyd yw enw'r eglwys yn Llangwm, Sir Benfro. Cysegrwyd hi’n gyntaf i St Gwynog a Noethan, plant Gildas ap Caw.^[3]

Cyfrifiad 2011

Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:^[4][5][6][7]

Cyfrifiad 2011
Poblogaeth cymuned Llangwm, Conwy (pob oed) (470)			100%
Y nifer dros 3 oed sy'n siarad Cymraeg (Llangwm, Conwy) (284)			61.5%
:Y ganran drwy Gymru			19%
Y nifer sydd wedi'u geni yng Nghymru (Llangwm, Conwy) (307)			65.3%
:Y ganran drwy Gymru			73%
Y nifer mewn gwaith rhwng 16 a 74 oed(Llangwm, Conwy) (58)			29%
:Y ganran drwy Gymru			67.1%

Pobl o Langwm

• Huw Jones ('Huw Jones o Langwm'), a anwyd yn Llangwm ar ddechrau'r 18g.
• Hugh Evans (1854-1934), cyhoeddwr ac awdur. Mae ei gyfrol enwog Cwm Eithin yn seiliedig ar ei brofiad o fywyd amaethyddol y fro.
• Gwion Lynch Dramodydd a godwyd yng Ngharrog ond sy'n ffermio yn Llangwm ers dechrau'r 1980au.
• Emrys Jones, Llangwm Canwr gwerin, bardd gwlad ac awdur,consensious objector adeg yr ail ryfel byd

Addysg

• Ysgol Gynradd Llangwm; wedi cau erbyn hyn, eu harwyddair oedd: Yn y llaw fach mae'r holl fyd.

Gweler hefyd

• Rhestr o ganeuon a recordiwyd gan Emrys Jones
• Rhestr o ganeuon a recordiwyd gan Gôr Meibion Llangwm

Cyfeiriadau

1. "Rhestr o Enwau Lleoedd Safonol Cymru". Llywodraeth Cymru. 13 Hydref 2021.
2. British Place Names; adalwyd 21 Tachwedd 2021
3. http://www.seintiaucymru.ac.uk/ Adalwyd 3 Hydref 2015
4. "Ystadegau Allweddol ar gyfer Cymru". Swyddfa Ystadegau Gwladol. Cyrchwyd 2012-12-12.. Poblogaeth: ks101ew. Iaith: ks207wa - noder mae'r canran hwn yn seiliedig ar y nier sy'n siarad Cymraeg allan o'r niferoedd sydd dros 3 oed. Ganwyd yng Nghymru: ks204ew. Diweithdra: ks106ew; adalwyd 16 Mai 2013.
5. Canran y diwaith drwy Gymru; Golwg 360; 11 Rhagfyr 2012; adalwyd 16 Mai 2013
6. Gwefan Swyddfa Ystadegau Gwladol; Niferoedd Di-waith rhwng 16 a 74 oed; adalwyd 16 Mai 2013.
7. Gwefan Llywodraeth Cymru; Ystadegau Economaidd Allweddol, Tachwedd 2010; Mae'r gyfradd gyflogaeth ymhlith pobl 16 – 64 oed yng Nghymru yn 67.1 y cant.; adalwyd 31 Mai 2013^{[dolen farw]}

gw • sg • go

Trefi a phentrefi Conwy

Trefi
Abergele  · Bae Colwyn  · Betws-y-Coed  · Conwy  · Cyffordd Llandudno  · Degannwy  · Hen Golwyn  · Llandudno  · Llanfairfechan  · Llanrwst  · Penmaenmawr  · Tywyn
Pentrefi
Bae Cinmel  · Bae Penrhyn  · Betws-yn-Rhos  · Bryn-y-maen  · Bylchau  · Caerhun  · Capel Curig  · Capel Garmon  · Cefn Berain  · Cefn-brith  · Cerrigydrudion  · Craig-y-don  · Cwm Penmachno  · Dawn  · Dolgarrog  · Dolwen  · Dolwyddelan  · Dwygyfylchi  · Eglwys-bach  · Esgyryn  · Gellioedd  · Glanwydden  · Glasfryn  · Groes  · Gwytherin  · Gyffin  · Henryd  · Llanbedr-y-cennin  · Llandrillo-yn-Rhos  · Llanddoged  · Llanddulas  · Llanefydd  · Llanelian-yn-Rhos  · Llanfair Talhaearn  · Llanfihangel Glyn Myfyr  · Llangernyw  · Llangwm  · Llangystennin  · Llanrhos  · Llanrhychwyn  · Llan Sain Siôr  · Llansanffraid Glan Conwy  · Llansannan  · Llysfaen  · Maenan  · Y Maerdy  · Melin-y-coed  · Mochdre  · Nebo  · Pandy Tudur  · Penmachno  · Pensarn  · Pentrefelin  · Pentrefoelas  · Pentre-llyn-cymmer  · Pentre Tafarnyfedw  · Pydew  · Rowen  · Rhydlydan  · Rhyd-y-foel  · Tal-y-bont  · Tal-y-cafn  · Trefriw  · Tyn-y-groes  · Ysbyty Ifan