J. Beverley Smith

Hanesydd o Gymru oedd yr Athro J. Beverley Smith (ganwyd 27 Medi 1931 – 19 Chwefror 2024).^[1][2] Ei brif faes oedd hanes Cymru'r Oesoedd Canol yn Oes y Tywysogion.

J. Beverley Smith
Ganwyd	Jenkyn Beverley Smith  27 Medi 1931
Bu farw	19 Chwefror 2024  Aberystwyth
Dinasyddiaeth	Cymru
Alma mater	Prifysgol Aberystwyth Ysgol Gowerton
Galwedigaeth	hanesydd, llenor, academydd
Cyflogwr	Llyfrgell Genedlaethol Cymru Prifysgol Aberystwyth
Gwobr/au	Cymrawd Cymdeithas Ddysgedig Cymru, Cymrawd y Gymdeithas Hanesyddol Frenhinol

Roedd yn enedigol o Orseinon, ac aeth i'r brifysgol yn Aberystwyth.

Wedi cyfnod yn y fyddin a chyfnod yn gweithio i Fwrdd Astudiaethau Celtaidd Prifysgol Cymru dychwelodd i Aberystwyth i weithio yn Adran Lawysgrifau y Llyfrgell Genedlaethol cyn cael ei benodi yn ddarlithydd yn Adran Hanes Cymru yn Mhrifysgol Aberystwyth.^[3]

Roedd yn awdur nifer o erthyglau dysgedig yn ogystal â'r gyfrol fawr Llywelyn ap Gruffudd, Tywysog Cymru, sy'n astudiaeth drylwyr o yrfa Llywelyn Ein Llyw Olaf a'i gyfnod a'r unig fywgraffiad safonol o'r tywysog hwnnw.

Bu'n un o olygwyr Bwletin y Bwrdd Gwybodau Celtaidd am gyfnod a bu'n o gyd-olygyddion Studia Celtica, un o'r prif gofnodolion astudiaethau Celtaidd, rhwng 1996 a 2010.

Bu'n gwasanaethu sawl corff cyhoeddus - roedd yn aelod o Gyngor Llyfrgell Genedlaethol Cymru rhwng 1974 a 1984, bu'n aelod o Fwrdd Astudiaethau Celtaidd Prifysgol Cymru am dros 40 mlynedd ac yn gadeirydd arno o 1985-91.

Bu hefyd yn gadeirydd Comiswn Brenhinol Henebion Cymru ac yn gadeirydd Cymdeithas Hanes a Chofnodion Sir Feirionnydd.

Bywyd personol

Roedd yn briod â Llinos a ganwyd dau fab iddynt - Robert a Huw. Bu farw yn 92 mlwydd oed. Cynhaliwyd ei angladd ar 6 Mawrth 2024 yng Nghapel y Morfa, Aberystwyth am 12.30pm.^[3]

Llyfryddiaeth

• J. Beverley Smith, Llywelyn ap Gruffudd, Tywysog Cymru (Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru, 1986)