From Wikipedia, the free encyclopedia
Mae gramadeg Lladin, fel ieithoedd Indo-Ewropeaidd hynafol eraill, wedi'i ffurfdroi'n gryf ac felly nid yw'r rheolau cystrawen yn llym iawn. Yn Lladin, mae pum patrwm gogwyddiad ar enwau a phedwar grŵp rhediad ar ferfau. Nid oes banodau gan Ladin ac felly ni wahaniaethir rhwng enwau pendant ac amhendant, er enghraifft, fe ddefnyddir yr un gair i gynrychioli "y ferch" a "merch"; puella.
Y gystrawen gyffredinol yw Goddrych Gwrthrych Berf, ond mae'n newid yn aml ym marddoniaeth a rhyddiaith ar gyfer effaith neu bwyslais. Mae Lladin yn defnyddio arddodiaid ac fel arfer fe leolir ansoddeiriau ar ôl enwau. Yn aml gollyngir rhagenwau oherwydd y gellir dadansoddi'r person o'r rhediad neu'r cenedl; fe ddefnyddir rhagenwau ond pan nad yw'r ystyr yn hollol amlwg.
Mae gan bob berf Ladin nifer o ffurfiau. Mae gan ferfau tri modd (dangosol, gorchmynnol a dibynnol), dau lais (gweithredol a goddefol), dau rif (unigol a lluosog), tri pherson (cyntaf, ail a thrydydd), ac maent yn rhedeg i mewn i chwe phrif amser (presennol, amherffaith, dyfodol, perffaith, gorberffaith a dyfodol perffaith) gyda'r modd dibynnol yn y presennol, yr amherffaith, yr perffaith a'r gorberffaith a'r modd gorchmynnol yn y presennol a'r dyfodol.
Rhediad yw'r broses o ffurfdroi berfau. Rhennir berfau Lladin yn bedwar prif grŵp rhedeg gyda'r terfyniadau annherfynol -āre, -ēre, -ere ac -īre.
Yn Lladin does dim banodau ond ceir rhagenwau dangosol; hic, haec, hoc (hwn, hon, hyn) ac ille, illa, illud (hwnnw, honno, hynny). Fel yn y Gymraeg fe allant ymddwyn fel rhagenwau hefyd. Mae rhagenwau personol hefyd yn bodoli yn y person cyntaf, yr ail berson a'r trydydd person, gyda ffurfiau unigol a lluosog. Yn y trydydd person yn unig y dangosir cenedl.
Mae gan enwau Lladin saith cyflwr; goddrychol, gwrthrychol, genidol, derbyniol, abladol, cyfryngol a chyfarchol; a dau rif gramadegol: unigol a lluosog. Mae pob enw naill ai'n wrywaidd, benywaidd neu ddiryw. Mae enwau yn gogwyddo i bum grŵp. Mae'r rhan fwyaf o enwau yn y gogwyddiad cyntaf yn fenywaidd;[1] mae'r rhan fwyaf yn yr ail ogwyddiad yn wrywaidd a diryw;[2] gall enwau yn y trydydd gogwyddiad fod yn naill ai'n wrywaidd, benywaidd neu ddiryw; mae enwau yn y pedwerydd gogwyddiad fel arfer yn wrywaidd;[3] ac yn y pumed gogwyddiad maent i gyd yn fenywaidd, heblaw am ddau.[4]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.