Teyrnas Glywysing

Roedd Teyrnas Glywysing yn un o deyrnasoedd cynnar Cymru. Roedd ei phobl yn ddisgynyddion i'r Silwriaid, llwyth Brythonaidd a drigai yn ne-ddwyrain Cymru yng nghyfnod y Rhufeiniaid. Ychydig iawn a wyddys amdani.

Teyrnasoedd Cymru 400-800

(y map gwreiddiol gan William Rees 1959 Atgynhyrchwyd yn 'Hanes Cymru' gan John Davies)
Môn G w y n e d d Rhos Tegeingl Rhufoniog Rhufoniog Dunoding Meirionnydd Pen- llyn Edeyrn- ion C l a w d d O f f a P o w y s Arwystli Gwrth- eyrnion Buellt Maelienydd Elfael Ceredigion Brycheiniog Morgannwg Glywysing Ewias Erging Gwent Gŵyr Dyfed S e i s y l l w g Y Môr Celtaidd Cilometr

Hanes

Yn ôl traddodiad, enwyd Glywysing ar ôl Glywys, y brenin a'i sefydlodd. Diau y symudai ffiniau'r deyrnas o bryd i'w gilydd, ond credir fod calon y deyrnas yn gorwedd yn yr ardal rhwng afonydd Wysg a Tawe. Ar adegau roedd ffiniau'r deyrnas yn ymestyn i gynnwys Gwent ac Ergyng, ond rhywbryd cyn yr 8g collwyd Cydweli a Gŵyr i deyrnas Dyfed.^[1]

Gwyddys enwau rhai o'r brenhinoedd cynnar, fel Ithel (c.715-145). Ymranodd y deyrnas yn fuan ar ôl ei deyrnasiad.^[1]

Yn hwyr yn y 10g, daeth teyrnas Glwysing yn rhan o deyrnas Morgannwg neu Gwlad Morgan, a enwyd felly ar ôl ei brenin Morgan Hen.^[1]

Brenhinoedd Glywysing

• Owain Finddu ap Rhun? - Owain fab Macsen Wledig?
• Mor ap Owain
• Solor ap Mor
• Glywys ap Solor
• Gwynllyw ap Glywys (-523)
• Cadog ap Gwynllyw (523-581?)
• Frioc ap Meurig
• Ithel ap Athrwys (VII)
• Morgan Mawr ap Athrwys (VII)
• Morgan Mwynfawr (-654)
• Athrwys ap Morgan (-663)
• Ithel ap Morgan Mawr (VII)
• Morgan Hael ap Ithel (710/715)
• Ithel ap Morgan Hael (745?)
• Brochfael ap Rhys (-755), gor-ŵyr Morgan Mawr
• Rhys ap Ithel (755-765/785?)
• Rhodri ap Ithel
• Arthfael ap Rhys (765/785?-810/825?)
• Rhys ab Arthfael Hen (825-856)
• Hywel ap Rhys (856-886/894)
• Owain ap Hywel ap Rhys (886-930)
• Morgan Hen ab Owain (930-974)
• Idwallon ap Morgan Hen (974-990)
• Rhys ab Owain ap Morgan Hen (990-1000?)
• Iestyn ab Owain ap Morgan Hen (-1015/1043?)
• Hywel ab Owain ap Morgan Hen (1015-1043)
• Rhydderch ap Iestyn (1015-1033)
• Gwrgant ap Ithel Ddu (1033-1042/1055?)
• Gruffudd ap Rhydderch (1033-1055)
• Gruffudd ap Llywelyn (1055-1063)
• Gwrgant ap Ithel Ddu (1063-1070)
• Cadwgan ap Meurig (1070-1074)
• Caradog ap Gruffudd (1074-1081)
• Iestyn ap Gwrgant (1081-1093)

Cyfeiriadau

1. Wendy Davies, Wales in the Early Middle Ages (Gwasg Prifysgol Leicester, 1982).

   Eginyn erthygl sydd uchod am hanes Cymru. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.