Cambodia

Gwlad yn ne-ddwyrain Asia yw Teyrnas Cambodia neu Cambodia. Arferai'r wlad gael ei galw'n Kampuchea ac mae ganddi boblogaeth o 14 miliwn o drigolion.^[1] Mae'n ffinio â Gwlad Tai i'r gorllewin a'r gogledd-orllewin, Laos i'r gogledd-ddwyrain a Fietnam i'r dwyrain a'r de-ddwyrain. I'r de, daw wyneb yn wyneb â Gwlff Gwlad Tai. Dominyddir daearyddiaeth Cambodia gan yr Afon Mekong a'r Tonlé Sap ("y llyn dŵr ffres"), ffynhonnell bwysig o bysgod.

Cambodia

Gweriniaeth Democrataidd Fietnam Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam
Arwyddair	Teyrnas Syfrdandod
Math	gwladwriaeth sofran, gwlad, brenhiniaeth gyfansoddiadol, teyrnas
Prifddinas	Phnom Penh
Poblogaeth	17,423,880
Sefydlwyd	2 Medi 1945 (Datganiad o Annibyniaeth)
Anthem	Nokor Reach
Pennaeth llywodraeth	Hun Manet
Cylchfa amser	UTC+07:00, Asia/Phnom_Penh
Iaith/Ieithoedd   swyddogol	Chmereg
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynol	De-ddwyrain Asia
Gwlad	Cambodia
Arwynebedd	181,035 ±1 km²
Yn ffinio gyda	Laos, Gwlad Tai, Fietnam
Cyfesurynnau	12.5°N 105°E
Gwleidyddiaeth
Corff deddfwriaethol	Llywodraeth Cambodia
Swydd pennaeth   y wladwriaeth	Brenin Cambodia
Pennaeth y wladwriaeth	Norodom Sihamoni
Swydd pennaeth   y Llywodraeth	Prif Weinidog Cambodia
Pennaeth y Llywodraeth	Hun Manet
Crefydd/Enwad	Bwdhaeth, Islam, Cristnogaeth, eneidyddiaeth
Ariannol
Cyfanswm CMC (GDP)	$26,961 million, $29,957 million
Arian	KHR
Cyfartaledd plant	2.36
Mynegai Datblygiad Dynol	0.593
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Y Khmeriaid yw'r grŵp ethnig mwyaf a Bwdhaeth yw'r brif grefydd. Y brifddinas a'r ddinas fwyaf yw Phnom Penh. Cambodia yw'r dalaith olynol i'r Ymerodraeth Khmer Hindŵ a Bwdhaidd, a reolodd y mwyafrif o'r Penrhyn Indo-Tsieineaidd rhwng y 11g a'r 14g.

Gan amlaf, disgrifir person o Gambodia fel "Cambodiad" neu "Khmer", er caiff yr ail derm ei ddefnyddio pan yn disgrifio Khmeriaid ethnig yn unig. Mae'r rhan fwyaf o Gambodiaid yn Fwdistiaid Theravada o dras Khmer, er bod gan y wlad niferoedd sylweddol o Fwslemiaid Cham, yn ogystal â Tsieiniaid, Fietnamiaid a llwythi bychan o'r mynyddoedd.

Prif ddiwydiannau Cambodia yw dillad, twristiaeth ac adeiladu. Yn 2007, daeth dros 4 miliwn o dramorwyr i Angkor Wat.^[2] Yn 2005, daethpwyd o hyd o gyflenwadau o olew a nwy naturiol yn nyfroedd tiriogaethol Cambodia, a phan fydd yr echdyniad yn cychwyn yn 2011, gallai'r arian o'r olew effeithio'n sylweddol ar economi'r wlad.^[3] Serch hynny, gallai rhan helaeth o unrhyw elw ddiweddu yn nwylo'r gwleidyddion cefnog os na fydd y sefyllfa'n cael ei fonitro'n ofalus.^[4]

Daearyddiaeth

Prif: Daearyddiaeth Cambodia

Mae gan Cambodia arwynebedd o 181,035 km sgwâr (69,898 milltir sgwâr), gan rannu ffin o 800 kilomedr (500 mi) gyda Gwlad Tai yn y gogledd a'r gorllewin, ffin o 541 kilomedr (336 mi) gyda Laos yn y gogledd-ddwyrain, a ffin o 1,228 kilomedr (763 mi) gydag Fietnam yn y dwyrain a'r de-ddwyrain. Mae ganddi 443 kilomedr (275 mi) o arfordir ar hyn Gwlff Gwlad Tai. Nodwedd ddaearyddol mwyaf unigryw yw'r paith llynnol, a ffurfiwyd gan lifogydd y Tonle Sap (Y Llyn Mawr), sy'n mesur tua 2,590 kilomedr sgwâr (1,000 milltir sgwâr) yn ystod y tymor sych ac sy'n ehangu i tua 24,605 kilomedr sgwâr (9,500 milltir sgwâr) yn ystod y tymor gwlyb. Mae'r paith poblog hwn, sydd wedi ei neilltuo ar gyfer tyfu reis gwlyb, yng nghefn gwlad Cambodia.

Mae'r rhan fwyaf o'r wlad (tua 75%) ar uchder o 100 medr (330 troedfedd) neu'n îs uwchlaw lefel y môr, ag eithrio'r Mynyddoedd Cardamom (man uchaf 1,813 m / 5,948 troedfedd) a'u hestyniad yn y de-ddwyrain, y Mynyddoedd Dâmrei ("Mynyddoedd yr Eliffantod") (ystod uchder o 500–1,000 m neu 1,640–3,280 troedfedd), yn ogystal â tharenni serth y Mynyddoedd Dângrêk Mountains (uchder cyfartalog 500 m / 1,640 troedfedd) ar hyd y ffin gydag ardal Isan Gwlad Tai. Man uchaf Cambodia ydy Phnom Aoral, ger Pursat yng nghanol y wlad, sy'n 1,813 medr (5,948 troedfedd).

Hanes

Prif: Hanes Cambodia

Byddin Khmer yn mynd i frwydro yn erbyn y Cham.

Amcangyfrifir fod y dystiolaeth gynharaf o wareiddiad datblygedig yn y Cambodia fodern yn dod ar ffurf cloddweithiau crwn artiffisial o'r mileniwn gyntaf CC.^[5] Yn ystod y 3edd, 4edd a'r 5g, unodd y taleithiau Indianeiddiedig Funan a Chenla i greu'r hyn a elwir yn Cambodia a de-orllewin Fietnam. Tybir gan y mwyafrif o ysgolheigion fod y taleithiau hyn yn rhai Khmer.^[6]

Brenhiniaeth gyfansoddiadol ers 1947 yw Cambodia.

Gwleidyddiaeth

Prif: Gwleidyddiaeth Cambodia

Ym mis Medi 2013 penderfynodd pwyllgor etholiad cyffredinol i roi buddugoliaeth i Blaid Bobl Cambodiaidd er honiadau o dwyll etholiadol.^[7]

Diwylliant

Prif: Diwylliant Cambodia

Economi

Prif: Economi Cambodia