Bargod

Tref a chymuned ym mwrdeisdref sirol Caerffili, Cymru, yw Bargod^[1][2][3] (hefyd Bargoed). Saif ar lan afon Rhymni i'r gogledd o dref Caerffili.

Bargoed

Math	tref, cymuned
Poblogaeth	11,900, 11,864
Daearyddiaeth
Sir	Caerffili
Gwlad	Cymru
Arwynebedd	714.49 ha
Cyfesurynnau	51.685102°N 3.229659°W
Cod SYG	W04000728
Cod OS	ST145995
Cod post	CF81
Gwleidyddiaeth
AS/au Cymru	Hefin David (Llafur)
AS/au y DU	Nick Smith (Llafur)
Statws treftadaeth	Henebion Cenedlaethol Cymru
Manylion
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Mae marchnad wythnosol yn y dre. Mae Caerdydd 23.3 km i ffwrdd o Bargoed ac mae Llundain yn 217.7 km. Y ddinas agosaf ydy Casnewydd sy'n 20.2 km i ffwrdd.

Yn wreiddiol roedd yn dref farchnad wledig, ond tyfodd i fod yn dref sylweddol yn dilyn agor pwll glo yn 1903. Caeodd y pwll glo yn ystod y 1980au, ac mae'r safle nawr yn gartref i barc gwledig.

Cynrychiolir yr ardal hon yn Senedd Cymru gan Hefin David (Llafur)^[4] ac yn Senedd y DU gan Nick Smith (Llafur).^[5]

Tarddiad yr enw

Fe'i ceir yn gyntaf, wedi'i ysgrifennu, yn 1799, felly bathiad cymharol ddiweddar ydyw. Mae'n tarddu o enw'r nant "Nant Bargod Rhymni" sy'n llifo i lawr Mynydd y Fochriw i afon Rhymni yn Aberbargoed (Aber Bargoed oedd ffurf 1578). Mae enw'r nant, fodd bynnag, yn llawer hŷn; fe'i gwelir gyntaf yn 1170 "Bargau Remni". Roedd y nant yn ffin naturiol rhwng tiroedd brithdir a Senghennydd Uwch Caeach. Gyda thwf diwydiant 19eg ganrif, galwyd y tir ar yr ochor ddwyreiniol yn Aberbargoed (Aberbargod, 1729), Pontaber Bargoed yn 1794). Galwyd yr ochor orllewinol yn Bargoed. Bargod, felly, oedd y ffurf gynharaf, a hynny'n golygu "ffin". Newidiwyd yr enw, mae'n debyg, oherwydd dylanwad llefydd cyfagos megis Penycoed ac Argoed.^[6]

Cyfrifiad 2011

Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:^{[7][8][9][10]}

Cyfrifiad 2011
Poblogaeth cymuned Bargod (pob oed) (11,900)			100%
Y nifer dros 3 oed sy'n siarad Cymraeg (Bargod) (1,143)			10%
:Y ganran drwy Gymru			19%
Y nifer sydd wedi'u geni yng Nghymru (Bargod) (10874)			91.4%
:Y ganran drwy Gymru			73%
Y nifer mewn gwaith rhwng 16 a 74 oed(Bargod) (2,246)			44.2%
:Y ganran drwy Gymru			67.1%

Enwogion

• George Fisher (1909–1970), dramodydd
• Alun Hoddinott (1929–2008), cyfansoddwr

Cyfeiriadau

1. Gwyddoniadur Cymru; Gwasg y Brifysgol; cyhoeddwyd 2008; tud 67
2. Gwefan Enwau Cymru (Canolfan Bedwyr Archifwyd 2013-09-27 yn y Peiriant Wayback; adalwyd 17 Mehefin 2013
3. "Rhestr o Enwau Lleoedd Safonol Cymru". Llywodraeth Cymru. 13 Hydref 2021.
4. Gwefan Senedd Cymru
5. Gwefan Senedd y DU
6. Hywel Wyn Owen a Richard Morgan, Dictionary of the Place-Names of Wales (Gwasg Gomer, 2007)
7. "Ystadegau Allweddol ar gyfer Cymru". Swyddfa Ystadegau Gwladol. Cyrchwyd 2012-12-12.. Poblogaeth: ks101ew. Iaith: ks207wa - noder mae'r canran hwn yn seiliedig ar y nier sy'n siarad Cymraeg allan o'r niferoedd sydd dros 3 oed. Ganwyd yng Nghymru: ks204ew. Diweithdra: ks106ew; adalwyd 16 Mai 2013.
8. Canran y diwaith drwy Gymru; Golwg 360; 11 Rhagfyr 2012; adalwyd 16 Mai 2013
9. Gwefan Swyddfa Ystadegau Gwladol; Niferoedd Di-waith rhwng 16 a 74 oed; adalwyd 16 Mai 2013.
10. Gwefan Llywodraeth Cymru; Ystadegau Economaidd Allweddol, Tachwedd 2010; Mae'r gyfradd gyflogaeth ymhlith pobl 16 – 64 oed yng Nghymru yn 67.1 y cant.; adalwyd 31 Mai 2013^{[dolen farw]}

gw • sg • go

Trefi a phentrefi Bwrdeistref Sirol Caerffili

Trefi
Aber-carn  · Bargod  · Bedwas  · Caerffili  · Coed-duon  · Crymlyn  · Rhisga  · Rhymni  · Ystrad Mynach
Pentrefi
Aberbargoed  · Abertridwr  · Abertyswg  · Argoed  · Bedwellte  · Brithdir  · Cefn Hengoed  · Cwm-carn  · Draethen  · Fochriw  · Gelli-gaer  · Y Groes-wen  · Hengoed  · Llanbradach  · Machen  · Maesycwmer  · Nelson  · Pengam  · Penpedairheol  · Pontlotyn  · Pontllan-fraith  · Pont-y-meistr  · Rhydri  · Senghennydd  · Trecelyn  · Tredegar Newydd  · Tretomos  · Ty'n-y-coedcae  · Wyllie  · Ynys-ddu