Bangor-is-y-coed

Pentref hanesyddol a chymuned ym mwrdeistref sirol Wrecsam, Cymru, yw Bangor-is-y-coed( ynganiad ), hefyd Bangor Is-coed^[1] (Saesneg: Bangor-on-Dee).^[2] Saif ar Afon Dyfrdwy. Mae cae rasio ceffylau i'r de-orllewin o'r pentref.

Bangor-is-y-coed

Pont Bangor-is-y-coed dros y Ddyfrdwy a'r eglwys leol
Math	pentref, cymuned
Poblogaeth	1,110, 1,100
Daearyddiaeth
Sir	Wrecsam
Gwlad	Cymru
Arwynebedd	851.81 ha
Cyfesurynnau	53.0035°N 2.9112°W
Cod SYG	W04000215
Cod OS	SJ388454
Cod post	LL11
Gwleidyddiaeth
AS/au Cymru	Ken Skates (Llafur)
AS/au y DU	Andrew Ranger (Llafur)
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Gweler hefyd Bangor (gwahaniaethu).

Cynrychiolir yr ardal hon yn Senedd Cymru gan Ken Skates (Llafur) ac yn Senedd y DU (San Steffan) gan Andrew Ranger (Llafur).^[3][4]

Mynachlog Bangor is y Coed

Roedd clas (mynachlog) Bangor is y Coed yn ganolfan crefydd a dysg pwysig iawn yn hanes cynnar Cymru a'r Brydain Geltaidd. Yn ôl traddodiad sefydlwyd y fynachlog enwog gan y sant Dunawd yn y 6g, gyda'i feibion Deiniol Wyn (nawddsant Bangor yng Ngwynedd), Cynwyl a Gwarthan. Roedd y sant wedi ffoi o'r Hen Ogledd a chafodd heddwch a lloches ar lannau Afon Dyfrdwy ac felly penderfynodd sefydlu mynachlog yno. Daeth yn ganolfan bwysicaf cantref Maelor (a chwmwd Maelor Gymraeg yn ddiweddarach).

Yn ôl yr hanesydd o Sais Beda, cafodd Bangor is y Coed ei dinistrio gan y Saeson yn sgîl Brwydr Caer (tua 615 neu 616). Roedd carfan gref o'r mynachod wedi cymryd rhan yn y frwydr ei hun ond collwyd y dydd i luoedd y brenin Aethelfrith o Ddeira (Northumbria heddiw) a chollodd 1200 o'r mynachod eu bywydau.

Does dim olion o'r fynachlog i'w gweld yno heddiw.

Y pentref

Mae pont pump bwa, Pont Bangor-is-y-coed sy'n dyddio o tua 1660 yn rhychwantu Afon Dyfrdwy yn y pentref; credir iddo gael ei chodi gan y pensaer enwog Inigo Jones.

Cyfrifiad 2011

Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:^[5][6][7][8]

Cyfrifiad 2011
Poblogaeth cymuned Bangor-is-y-coed (pob oed) (1,110)			100%
Y nifer dros 3 oed sy'n siarad Cymraeg (Bangor-is-y-coed) (108)			9.9%
:Y ganran drwy Gymru			19%
Y nifer sydd wedi'u geni yng Nghymru (Bangor-is-y-coed) (605)			54.5%
:Y ganran drwy Gymru			73%
Y nifer rhwng 16 – 64 oed sydd mewn gwaith (Bangor-is-y-coed) (200)			39.7%
:Y ganran drwy Gymru			67.1%

Cyfeiriadau

1. "Rhestr o Enwau Lleoedd Safonol Cymru". Llywodraeth Cymru. 13 Hydref 2021.
2. British Place Names; adalwyd 16 Tachwedd 2021
3. Gwefan y Cynulliad;^{[dolen farw]} adalwyd 24 Chwefror 2014
4. Gwefan parliament.uk; adalwyd 24 Chwefror 2014
5. "Ystadegau Allweddol ar gyfer Cymru". Swyddfa Ystadegau Gwladol. Cyrchwyd 2012-12-12.. Poblogaeth: ks101ew. Iaith: ks207wa - noder mae'r canran hwn yn seiliedig ar y nier sy'n siarad Cymraeg allan o'r niferoedd sydd dros 3 oed. Ganwyd yng Nghymru: ks204ew. Diweithdra: ks106ew; adalwyd 16 Mai 2013.
6. Canran y diwaith drwy Gymru; Golwg 360; 11 Rhagfyr 2012; adalwyd 16 Mai 2013
7. Gwefan Swyddfa Ystadegau Gwladol; Niferoedd Di-waith rhwng 16 a 74 oed; adalwyd 16 Mai 2013.
8. Gwefan Llywodraeth Cymru; Ystadegau Economaidd Allweddol, Tachwedd 2010; Mae'r gyfradd gyflogaeth ymhlith pobl 16 – 64 oed yng Nghymru yn 67.1 y cant.; adalwyd 31 Mai 2013^{[dolen farw]}

gw • sg • go

Trefi a phentrefi Bwrdeistref Sirol Wrecsam

Trefi
Y Waun  · Wrecsam
Pentrefi
Acrefair  · Bangor-is-y-coed  · Y Bers  · Bronington  · Brymbo  · Brynhyfryd  · Bwlchgwyn  · Caego  · Cefn Mawr  · Coedpoeth  · Erbistog  · Froncysyllte  · Garth  · Glanrafon  · Glyn Ceiriog  · Gresffordd  · Gwersyllt  · Hanmer  · Holt  · Llai  · Llanarmon Dyffryn Ceiriog  · Llannerch Banna  · Llan-y-pwll  · Llechrydau  · Llys Bedydd  · Marchwiail  · Marford  · Y Mwynglawdd  · Yr Orsedd  · Owrtyn  · Y Pandy  · Pentre Bychan  · Pentredŵr  · Pen-y-bryn  · Pen-y-cae  · Ponciau  · Pontfadog  · Rhiwabon  · Rhos-ddu  · Rhosllannerchrugog  · Rhostyllen  · Rhosymedre  · Talwrn Green  · Trefor  · Tregeiriog  · Tre Ioan  · Wrddymbre