iaith - geiriau, ymadroddion, idiomau - a ddefnyddir mewn cyd-destun an-safonnol a gwrthsafonnol From Wikipedia, the free encyclopedia
Mae slang yn cyfeirio at y cofrestrau iaith hynny sydd naill ai wedi'u cadw ar gyfer grŵp cymdeithasol neu'n cael eu hystyried yn fratiaith, h.y. iaith is-safonol. Caiff y gair ei gyfieithu yng Geiriadur yr Academi fel "bratiaith, iaith sathredig". [1] Mae Geiriadur Prifysgol Cymru yn diffinio'r gair fel geirf, ymadroddion &c nad ydynt yn rhan o ffurf safonol iaith nac yn addas i sefylllfaoedd ffurfiol ac sydd yn aml yn gyfyngiedig i grwpiau o bobl, iaith sathredig". Ceir y cofnod ysgrifenedig cynharaf o'r gair "slang" yn y Gymraeg o 1923.[2] Gellir defnyddio geiriau ac ymadroddion slang ond bod y llefarydd yn siarad iaith ramadegol gywir.
| Enghraifft o'r canlynol | cywair, usage  |
|---|---|
| Math | Sosiolect, vocabulary |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Mae'r gair "slang" yn air benthyg o'r Saesneg. Mae wedi newid ystyr pan gafodd ei fenthyg: yn Saesneg mae iddo ystyr ehangach (er enghraifft, gall hefyd nodi rhai mathau o jargon). Ni wyddys tarddiad eithaf y gair; mae'r ffynhonnell hynaf yn dyddio o ganol y 18g. Credir i'r gair ddod o Sgandinafia i'r Saesneg, ond hapsyniad yw hynny.
Mae slang yn cyfuno pedair prif nodwedd Amrywio Ieithyddol sef: amrywio daearyddol; cymdeithasol arddulliadol; cywair.[3]
Nid oes gan ieithyddion unrhyw ddiffiniad syml a chlir o slang, ond maent yn cytuno ei fod yn ffenomen ieithyddol sy'n newid yn gyson ym mhob isddiwylliant ledled y byd. Dadleua rhai fod bratiaith yn bodoli oherwydd mae'n rhaid i ni feddwl am ffyrdd i ddiffinio profiadau newydd sydd wedi dod i'r wyneb ag amser a moderniaeth.[4] Gan geisio unioni'r diffyg diffiniad clir, fodd bynnag, mae Bethany K. Dumas a Jonathan Lighter yn dadlau y dylid ystyried mynegiad yn "wir slang" os yw'n cwrdd ag o leiaf dau o'r meini prawf canlynol:[4]
Mae Michael Adams yn nodi bod “[Slang] yn iaith gyfyngol ... yn aml mae'n amhosibl dweud, hyd yn oed yn ei gyd-destun, pa ddiddordebau a chymhellion y mae'n eu gwasanaethu ... mae bratiaith ar yr ymyl."[5] Geiriaduron bratiaith, gan gasglu miloedd o cofnodion slang, cynigwch ffenestr eang, empirig i'r grymoedd ysgogol y tu ôl i slang.[6]
Diffiniodd yr ieithydd Slofac, Jozef Mistrík, slang fel mynegiadau anlenyddol o'r iaith genedlaethol, a ddefnyddir mewn amgylchedd preifat neu anffurfiol mewn cylch cyfyngedig o bobl sydd naill ai'n ymwneud â'r un gweithgaredd neu sydd â'r un cylch diddordebau. Maent yn codi:[7][8]
Yn ôl B. Hochel, mae'r rhain yn adnoddau ieithyddol anlenyddol o wahanol darddiadau (tiriogaethol-tafodieithol, argotig, jargon, cymdeithasol-ddarlithyddol), a ddefnyddir yn gyffredinol neu a ddeellir yn gyffredinol yn y grŵp cenedlaethol, ac sydd wedi colli eu llwyr neu i raddau helaeth symptom tarddiad.
Slang yw un o'r prif ffynonellau o gyfoethogi geirfa iaith lenyddol. Mae llawer o eiriau newydd (waeth beth yw eu tarddiad) yn mynd trwy "lwyfan slang" cyn mynd i mewn i'r iaith lenyddol. Weithiau mae tafodieithoedd proffesiynol (eithriadol o ddiddordeb hefyd) yn cyfoethogi'r iaith ysgrifenedig yn uniongyrchol (terminoleg).
Gellir ystyried mewn rhai achosion a peuoedd ieithyddol a chymdeithasol, bod y (gor)defnydd o eiriau Saesneg yn y Gymraeg yn ffurf ar slang ynddo'i hun gan bod bwriad trosglwyddo neges neu 'dorri rheol' wrth ddefnyddio gair Saesneg lle bod gair cyfatebol Cymraeg eisoes ar gael. Mae defnydd o'r gair Saesneg yn y cyd-destun honno yn gallu awgrymu bod y siaradwr am dorri ar draws norm 'dderbynionl' defnydd iaith (Gymraeg). Mae defnydd cyson o eiriau, idiomau a brawddegau Saesneg (neu geiriau iaith fwyafrifol mewn cyd-destun ddwyieithog) hefyd yn gallu bod yn arwydd o ddirywiad iaith gan yr iaith leiafrifol.
Serch hynny y cred cyffredinol yn y byd ieithyddiaeth academaidd yw bod cymysgu geiriau o ddwy iaith neu 'newid cod' yn beth cwpl naturiol gan bobloedd ddwyieithog ar draws y byd. Mae astudiaethau helaeth wedi bod ar sut, pryd a pham mae siaradwyr yn newid cod o fewn cymunedau dwyieithog. [9] [10]
Ceir enghreifftiau o eiriau Cymraeg nad sy'n safonnola na fyddai'n cael eu defnyddio mewn cyd-destun ffurfiol e.e. darllen newyddion neu werslyfr. Mae'n anodd diffinio pryd fod gair yn gair rheg neu'n sarhâd e.e. mewn erthygl yn Saesneg gan y BBC, nodwyd bod cwdyn a rhai geiriau eraill a nodir isod yn "slang" ond ai dyna'r achos?[11] Ceir enghreifftiau o slang Cymraeg yn nofelau Llwyd Owen a Dewi Prysor.
Ceir geiriau slang Cymreig hynny yw, Saesneg Cymru, er anodd yw deall lle mae'r ffin rhwng dywediad a thafodiaith a "slang". Rhestrwyd rhai o'r geiriau slang honedig yma mewn erthygl yn y Western Mail yn 2021. Yn eu plith roedd [17][18]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
