Herod Fawr

Roedd Herod Fawr neu Herod I (c. 74 CC – c. 4 CC) yn frenin trwy ganiatad Rhufain ar dalaith Rufeinig Iudaea (Judaea). Mae'r rhan fwyaf o'r wybodaeth amdano yn dod o weithiau yr hanesydd Iddewig Josephus, ond mae hefyd sôn amdano yn y Beibl yn yr hanes am eni Iesu Grist, lle yn ôl Efengyl Matthew mae'n gorchymyn lladd plant ieuanc Bethlehem a'r cylch.

Herod Fawr
Ganwyd	c. 74 CC  Edom
Bu farw	c. 4 CC  Jericho
Galwedigaeth	brenin neu frenhines, gwleidydd, teyrn
Swydd	brenin
Tad	Antipater the Idumaean
Mam	Cypros
Priod	Malthace, Cleopatra of Jerusalem, Mariamne, Doris, Mariamne, Unknown, Elpis
Plant	Herod Antipas, Olympias, Antipater, Herod Archelaus, Salome, Herod II, Aristobulus IV, Philip the Tetrarch, Herod IV, Alexander, Salampsio, Cypros
Perthnasau	Joseph I d'Idumée, Agrippa I
Llinach	Herodian dynasty

Model o Deml Herod (Amgueddfa Israel)

Roedd Herod o deulu Idumaeaidd. Erbyn y ei gyfnod ef roedd y rhan fwyaf o'r Idumeaid (disgynyddion yr hen Edomiaid wedi troi at Iddewiaeth, ac roedd Herod yn ei ystyried ei hun yn Iddew. Ail-adeiladodd yr Ail Deml yn Jeriwsalem ar raddfa fawr, a chyfeirir at y deml yma weithiau fel "Teml Herod". Yn ôl Josephus, adeiladodd gaer ym Masada rhwng 37 a 31 CC. fel man diogel iddo ef a'i deulu pe bai gwrthryfel yn ei erbyn. Cyfeiria Josephus hefyd at y bont dŵr a godwyd yn Latakia gan Herod Fawr.

Wedi marwolaeth Herod, rhannwyd ei deyrnas rhwng tri o'i feibion, Archelaus, Herod Antipas, a Herod Philip I. Roeddwynt hwy yn dwyn y teitl "tetrarch" yn hytrach na brenin.

Ar 7 Mai, 2007, cyhoeddodd tîm o archaeolegwyr Israelaidd dan arweiniad Ehud Netzer o'r Brifysgol Hebraeg eu bod wedi darganfod bedd Herod.