![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Silkroutes.jpg/640px-Silkroutes.jpg&w=640&q=50)
Hanes Asia
From Wikipedia, the free encyclopedia
Gellir ystyried hanes Asia fel casgliad hanesyddol o nifer o ardaloedd arfordirol unigryw, megis Dwyrain Asia, De Asia a'r Dwyrain Canol a oedd yn cael eu cysylltu gan baith eang mewndirol Ewrasiaidd. Roedd cyrion arfordir Asia yn gartref i rai o wareiddiadau cynharaf y byd, gyda phob un o'r dair ardal yn datblygu gwareiddiadau cynnar o amgylch dyffrynoedd ffrwythlon ger afonydd. Roedd y dyffrynoedd hyn yn ffrwythlon am fod y pridd yno yn cynnwys llawer o opiwm. Gwelwyd sawl tebygrwydd rhwng gwareiddiadau ym Mesopotamia, Dyffryn Indus a Tsieina ac chredir eu bod yn rhannu technoleg a syniadau ymysg ei gilydd megis mathemateg a'r olwyn. Mae'n bur debygol fod elfennau eraill fel ysgrifennu wedi datblygu ymhob ardal. Datblygodd dinasoedd, taleithiau ac ymerodraethau yn yr iseldiroedd hyn.
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Silkroutes.jpg/640px-Silkroutes.jpg)
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/East-Hem_1200ad.jpg/640px-East-Hem_1200ad.jpg)
Bu nomadiaid yn byw ar ardal y paith am gryn o dipyn o amser cyn hyn, ac o'r diffeithdir hyn gallent gyrraedd pob ardal yng nghyfandir Asia. Gwelwyd yr enghraifft gynharaf a wyddir amdano o symud allan o'r diffeithdir hwn gan yr Indo-Ewropeiaid a ledaenodd eu hieithoedd i'r Dwyrain Canol, India ac, yn achos Tochareg, i ffiniau Tsieina. Roedd yn amhosib mynd i ran ogleddol y cyfandir, a oedd yn cynnwys rhannau helaeth o Siberia, oherwydd y fforestydd trwchus a'r twndra. Prin oedd y boblogaeth yn yr ardaloedd hyn.
Cadwyd y canol a'r cyrion ar wahan gan fynyddoedd ac anialdir. Ffurfiai'r Cawcasws, yr Himalaya, Anialwch Karakum ac Anialwch Gobi rwystrau na fyddai marchogion yn medru croesi'n hawdd. Tra bod trigolion y dinasoedd yn fwy datblygedig o safbwynt technolegol a diwylliannol, ni allent wneud llawer o safbwynt milwrol i amddiffyn eu hunain rhag marchogion y paith. Fodd bynnag, nid oedd digon o ardaloedd glaswelltog yn yr iseldiroedd i gynnal byddin mawr o farchogion. O ganlyniad, trechodd y nomadiaid daleithiau yn Tsieina, yr India a'r Dwyrain Canol ac fe'u gorfodwyd i addasu i gymdeithasau lleol.
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/Asia_1892_amer_ency_brit.jpg/640px-Asia_1892_amer_ency_brit.jpg)