Cyngor Deddfwriaethol Palesteina

Cyngor Deddfwriaethol Palestina yw corff deddfwriaethol Palestina (Arabeg: المجلس التشريعي الفلسطيني, Saesneg: Palestinian Legislative Council) y cyfeirir ati weithiau fel Senedd Palesteina.

Cyngor Deddfwriaethol Palesteina

Enghraifft o'r canlynol	deddfwrfa unsiambr
Rhan o	Palestinian National Council
Dechrau/Sefydlu	7 Mawrth 1996
Yn cynnwys	Palestinian National Council
Rhagflaenydd	Palestinian Legislative Council (Gaza Strip), Palestinian National Council
Pencadlys	Ramallah
Enw brodorol	ٱلْمَجْلِسُ ٱلْتَشْرِيعِيُّ ٱللْفِلَسْطِينِيُّ
Gwladwriaeth	Gwladwriaeth Palesteina
Gwefan	https://pal-plc.org, https://plc.ps

Cyngor Deddfwriaethol Cyntaf Palestina, 1996-2006

Cynhaliwyd yr etholiad deddfwriaethol Palestina cyntaf ar 20 Ionawr 1996 yn unol â Deddf Etholiad Palestina Rhif 13 o 1995 a'i welliannau. Mabwysiadodd y gyfraith y system fwyafrif syml (ardaloedd). Fodd bynnag, boicotiwyd yr etholiad gan Hamas, ac enillodd Fatah 62 o'r 88 sedd. Cyfarfu'r CDP cyntaf am y tro cyntaf ar 7 Mawrth 1996.^[1] Bwriad y Cyngor oedd disodli'r Awdurdod Palestina a reolir gan Arafat/Fatah, a sefydlwyd fel corff dros dro, hyd nes urddo'r Cyngor.^[2] Fodd bynnag, ni throsglwyddodd Arafat ei bwerau i'r Cyngor Deddfwriaethol erioed. Mae hyn wedi arwain at ddryswch ers hynny.

Strwythur

Yasser Arafat a Mahmoud Abbas, yr unig ddau Arlywydd sydd wedi bod ar CDP ers ei sefydlu yn 1996

Mae'n gorff unsiambr gyda 132 o aelodau, wedi'i ddewis o'r 16 rhanbarth etholiadol yn y Lan Orllewinol a Llain Gaza. Mae pencadlys Cyngor Deddfwriaethol Palestina wedi'i wasgaru dros Ramallah a Gaza.

Cyfarfu'r PLC cyntaf am y tro cyntaf ar 7 Mawrth 1996. O dan Gytundeb Oslo II, mae pwerau a chyfrifoldebau'r PLC wedi'u cyfyngu i faterion sifil a diogelwch mewnol yn Ardal A y Lan Orllewinol a Gaza, tra yn 'Ardal B' maent wedi'i gyfyngu i faterion sifil gyda materion diogelwch o dan reolaeth Lluoedd Amddiffyn Israel. Yn Ardal C, mae gan Israel reolaeth lawn.

Cymeradwyodd Cyngor Deddfwriaethol Palestina gyfraith newydd ym mis Mehefin 2005 lle cynyddodd nifer ei aelodau o 88 i 132, ac sydd hefyd yn nodi y byddai hanner yn cael ei ethol o dan system gynrychiolaeth gyfrannol a'r hanner arall yn ôl lluosogrwydd y bleidlais gyffredinol yn draddodiadol ardaloedd etholiadol. Cynhaliwyd yr etholiadau seneddol diwethaf ar 25 Ionawr 2006.

Etholiadau

Dim ond dau etholiad cyffredinol sydd wedi eu cynnal yn ystod oes y Cyngor Deddfwriaethol ers 1996.

• Etholiad a Cyngor 1996 - 2006. Bu Yasser Arafat yn Arlywydd rhwng 1989 (teitl di-rym cyfansoddiadol) hyd nes ei farwolaeth yn y swydd yn swyddogol yn 11 Tachwedd 2004
• Etholiad a Chyngor 2006 - hyd yma. Dyrchafwyd Mahmoud Abbas yn Arlywydd ar 8 Mai 2005; ailetholwyd ef ar 23 Tachwedd 2008 ac bod sôn a disgwyl cyfansoddiadol ers hynny, gan gynnwys ym Mai 2021, ni gynhaliwyd un.

Trafferthion

Nid yw Cyngor Deddfwriaethol Palestina wedi gallu arfer ei swyddogaethau’n llawn oherwydd carcharu Israel ar rai o’i aelodau, y gwrthdaro rhwng pleidiau Fatah a Hamas a gohirio amhenodol yr etholiadau gan arweinyddiaeth Fatah.^[3] Trefnwyd 4 etholiad deddfwriaethol ar gyfer 2014 na chynhaliwyd. Yn 2018, penderfynodd yr Arlywydd Mahmoud Abbas ddiddymu’r Cyngor Deddfwriaethol trwy orchymyn llys. Rhybuddiodd Hamas y byddai'r symud i ddatgymalu Cyngor Deddfwriaethol Palestina a chynnal etholiadau o fewn chwe mis yn dod ag anhrefn ac yn dinistrio'r system wleidyddol. Honnodd Abbas fod diddymiad y Cyngor wedi'i anelu at bwyso ar Hamas i dderbyn y cynigion ar gyfer cymodi cenedlaethol. Ni chynhaliwyd yr etholiadau.^[4] Roedd yr etholiadau seneddol cyntaf er 2006 wedi'u hamserlennu ar gyfer Mai 2021,^[5] ond ym mis Ebrill 2021 gohiriodd yr Arlywydd Mahmoud Abbas nhw eto.^[6]

Perthynas Gymleth CDP â Chyngor Cenedlaethol Palesteina (PNC)

Tra bod Cyngor Deddfwriaethol Palesteina (CDP) yn cael ei ethol gan drigolion Palestinaidd tiriogaethau Palestina, nid senedd Gwladwriaeth Palesteina ydyw. Yn unol â hynny, nid llywodraeth Gwladwriaeth Palesteina yw Awdurdod Palesteina, ond cyfrwng llais hunan-lywodraethol trigolion y tiriogaethau.

I'r gwrthwyneb, mae'r PLO yn cael ei gydnabod gan y Cenhedloedd Unedig fel Llywodraeth Gwladwriaeth Palestina.^[7] Mae gan y PLO ei senedd ei hun, Cyngor Cenedlaethol Palestina (PNC), a ddewisir yn ffurfiol gan bobl Palestina yn nhiriogaethau Palestina a'r tu allan iddynt. Yn unol â hynny, Pwyllgor Gweithredol PLO, a etholwyd yn ffurfiol gan y PNC, yw llywodraeth swyddogol Gwladwriaeth Palestina ar ran y PLO. Nid yw'r PLO ei hun yn sefyll ymgeiswyr ar gyfer y PLC, ond gall aelod-bleidiau neu garfanau o'r PLO ymgeiswyr maes. Y mwyaf o'r pleidiau hynny yw Fatah.

Cyfeiriadau

1. https://www.ndi.org/sites/default/files/324_ps_firstmonths_2_31_54.pdf
2. Erthyglau I a XXXI o Gytuneb Oslo II
3. "copi archif". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2011-06-07. Cyrchwyd 2021-08-30.
4. "Hamas rejects Abbas’s plan to dissolve Palestinian parliament", Aljazeera, 23 Rhagfyr 2018; adalwyd 16 Hydref 2022
5. "Palestinian elections: Abbas postpones rare polls", BBC News| 29 Ebrill 2021; adalwyd 16 Hydref 2022
6. "Abbas delays Palestinian parliamentary polls, blaming Israel", Aljazeera 30 Ebrill 2021; adalwyd 16 Hydref 2022
7. "copi archif". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2015-10-12. Cyrchwyd 2021-08-30.

Dolenni allanol

• CDP, Gaza Archifwyd 2021-08-30 yn y Peiriant Wayback
• CDP, Lan Orllewinol Archifwyd 2016-03-03 yn y Peiriant Wayback
• Cyfraith Sylfaenol Palesteina
• Cynrycholwyr a etholwyd yn 2006

Oriel

• 
  Cyngor Deddfwriaethol Palesteina yn Ramallah, 2006
• 
  Adeilad y Cyngor, 2007
• 
  Adeilad y Cyngor yn Gaza wedi i luoedd Israel ei dymchwel fel rhan o gyrch 'Operation Cast Lead', Medi 2009
• 
  Mahmoud Abbas