Египет
Ҫурҫӗр Африкӑри патшалӑх From Wikipedia, the free encyclopedia
Еги́пет (грек. Αίγυπτος) — çурçĕр-тухăç Африкăра тата Азин пайĕнче (Синай çурутравĕ) вырнаçнă патшалăх; малтан — аял Нил шывĕн çумĕнчи йăрăм çĕр, кайран — çумри анлăрах территори; çавăн пекех çак территоринчи тем чухлĕ патшалăх тытăмлăхĕсемпе административла çĕрĕсем:
| Египет | |
|---|---|
| арап. جمهوریّة مصر العربیّة | |
| Ялав[d] | Герб[d] |
 | .svg) |
| Никӗсленӗ/йӗркеленӗ дата | 1922 çулхи нарăс, 28-мĕшĕ |
 | |
| Официаллӑ ят | арап. جُمهورِيّةُ مِصرَ العَرَبيّةِ |
| Кӗске ят | 🇪🇬 |
| Хутшӑннӑ | Война на истощение[d], Война Судного дня[d] и Иккĕмĕш Тĕнче вăрçи |
| Пулас пурнӑҫ тӑршшӗ | 71,484 çулталăк[1] |
| Ят никӗсӗ | Птах и Мицраим[d] |
| Этнохороним | Egyptian, egyiptomi, egypter, ægypter, Egiptiano, Lägüptänan, مِصْرِيّ, مِصْرّيَّة, مِصْرِيُّونَ, египтяне, єгиптянин, єгиптянка, єгиптяни, מצרי, מצרית, egipteni, egiptean, egipteancă, মিশরীয়, egiziano, egiziana, egiziani, egiziane, Ägypter, Ägypterin, Ägypter, Ägypterinnen, misri, egipsian, Egypťan, Egypťanka, Egypťané, Egypťanky, exipcianu, exipciana, Égyptien[2], Égyptienne[2], ezisiana, ezisiane, ezisiani, ezisian, مصري, مصرية, مصراوا и مصريات |
| Официаллӑ чӗлхе | Арап чĕлхи[3] |
| Гимнӗ | Гимн Египта[d] |
| Культура | культура Египта[d] |
| Девиз тексчӗ | مصر أمّ الدنيا |
| Тӗнче пайӗ | Африка[4] и Ази |
| Патшалӑх | |
| Администраци вырӑнӗ | Каир |
| Вӑхӑт тӑрӑхӗ | UTC+2:00[d] и UTC+3[5] |
| Шыв хӗрринче вырнаҫӑвӗ | Вăтаçĕр тинĕсĕ, Нил и Хĕрлĕ тинĕс |
| Геоданнӑйсем | Data:Egypt.map |
| Чи ҫӳллӗ вырӑн | Гора Святой Екатерины[d] |
| Чи тарӑн вырӑн | Каттара[d] |
| Ертӳлӗх форми | Республика |
| Патшалӑх пуҫлӑхӗн должноҫӗ | президент Египта[d] |
| Патшалӑх пуҫлӑхӗ | Абдель Фаттах Халиль ас-Сиси[d] |
| Правительство пуҫлӑхӗн должноҫӗ | премьер-министр Египта[d] |
| Правительство пуҫлӑхӗ | Мустафа Мадбули[d] |
| Имеет кабинет министров | Кабинет Министров Египта[d] |
| Ӗҫ тӑвакан влаҫ | Кабинет Министров Египта[d] |
| Саккун йышӑнакан орган | Парламент Египта[d] |
| Высший судебный орган | Высший конституционный суд Египта[d] |
| Тӗп банк | Центральный банк Египта[d] |
| Дипломатиллӗ ҫыхӑну | Канада, Итали, Бразили, Раççей Патшалăхĕ, Германи, Израиль, Австрали, Украина, Сири, Ливи, Марокко, Судан, Эфиопи, Государство Палестина[d], Франци, Аслă Британи, Словени, Индонези, Кăнтăр Африка Республики, Швейцари, КНДР[d][6], Турци, Монголи, Уругвай, Кипр Республики, Хорвати, Аргентина, Тăнайçи Пăлхарĕ, Китай Халăх Республики, Дани, Алжир, Ирак, Малайзи, Пакистан, Тайвань, Пӗрлешӗннӗ Арап Эмирачӗсем, Республика Корея[d], Мексика, Кăнтăр Судан, Серби, Çĕнĕ Зеланди, Иордани, Япони, Инди, Грузи, Эрмени, Кени, Замби и Венгри |
| Пайташӗ | Ошибка Lua в Модуль:Sources на строке 1476: attempt to concatenate local 'letter' (a nil value). |
| Ҫул ҫитни | 21 лет |
| Мӑшӑрланма юракан ҫул | 21 лет |
| Миҫере вӗренме тивӗҫ (чи пӗчӗк ӳсӗм) | 6 лет |
| Вӗренме тивӗҫ ҫул (чи пысӑк ӳсӗм) | 14 лет |
| Халӑх йышӗ |
|
| Арҫынсен йышӗ | 53 429 404, 54 357 401, 55 260 287 и 56 124 592 |
| Хӗрарӑмсен йышӗ | 52 189 268, 53 107 732, 54 001 891 и 54 865 512 |
| Административлӑ пайланӑвӗ | Александрия[d], Асуан[d], Асьют[d], Бухейра[d], Бени-Суэйф[d], Каир[d], Дакахлия[d], Думьят[d], Эль-Файюм[d], Гарбия[d], Эль-Гиза[d], Исмаилия[d], Кафр-эш-Шейх[d], Матрух[d], Эль-Минья[d], Минуфия[d], Новая Долина[d], Северный Синай[d], Порт-Саид[d], Кальюбия[d], Кена[d], Красное Море[d], Шаркия[d], Сохаг[d], Южный Синай[d], Суэц[d] и Луксор[d] |
| Вырӑнти укҫа-тенкӗ | египетский фунт[d] |
| Номиналлӑ ВВП | 424 671 765 456 $[8] и 476 747 720 365 $[8] |
| Этемлӗх аталанӑвӗн индексӗ | 0,731[9] |
| Inequality-adjusted Human Development Index | 0,519[10] |
| Хӑйсем ҫине алӑ хунин индексӗ | 3,4 |
| Чикӗленсе тӑрать | Судан, Ливи, Израиль, Государство Палестина[d], Бир-Тавиль[d] и Левант |
| Транспорт хӑш еннелле каять | справа[d][11] |
| Электричество напряженийӗ | 220 Вольт |
| Электричество разъемӗн тӗсӗ | Ошибка Lua в Модуль:Sources на строке 1395: attempt to concatenate local 'prefix' (a nil value). |
| Улӑштарнӑ | Королевство Египет[d] и Всепалестинское правительство[d] |
| Калаҫу чӗлхи | египетский диалект арабского языка[d], ливийский диалект арабского языка[d], Egyptian Sign Language[d], арабский литературный язык[d], Бедуинский диалект восточного Египта и Леванта[d], Саидский диалект арабского языка[d], Kenzi[d], Копт чĕлхи, Сиуа[d], Беджа[d], акăлчан чĕлхи и малайский язык[d] |
| Лаптӑк |
|
| Ҫӳлти шайри домен | .eg и مصر.[d] |
 | |
 | |
| Географийӗ | география Египта[d] |
| Чукун ҫул транспорчӗ ҫӳрекен ен | слева[d] |
| Уҫӑ даннӑйсен порталӗ | Egyptian Open Data initiative[d] |
| Экономики | экономика Египта[d] |
| Халӑх йышӗн теми | Население Египта[d] |
| Мазхабĕ | маликитский мазхаб[d][12] |
| Шкулсенче вӗренмен ача йышӗ | 1 456 758[13] |
| Джини коэффициенчӗ | 31,5[14] |
| НДС виҫи | 14 процент |
| Ача ҫуралассин пӗтӗмлетӳллӗ коэффициенчӗ | 3,338[15] |
| Хула халӑхӗ | 45 130 858, 45 976 808, 46 831 955 и 47 689 118 |
| Ял халӑхӗ | 60 487 813, 61 488 326, 62 430 223 и 63 300 985 |
| Пӗлӳлӗх шайӗ | 71 процент[16] |
| Демократи индексӗ | 2,93[17] |
| BTI Governance Index | 3,88[18], 4,16[18], 4,32[18], 4,23[18], 4,52[18], 4,44[18], 3,96[18], 3,86[18] и 3,77[19] |
| BTI Status Index | 4,29[18], 4,88[18], 4,82[18], 4,76[18], 4,4[18], 4,28[18], 4,2[18] и 4,13[19] |
| Pождаемость | 23,568, 23,051, 22,558 и 22,107 |
| Смертность | 5,581, 5,851, 6,327 и 6,39 |
| Happy Planet Index score | 43,2[20] |
| OpenStreetMap-ри пысӑклату шайӗ | 4 |
| Ҫӗршывӑн модиллӗ кочӗ | 602 |
| Ҫӗршывӑн телефон кочӗ | +20 |
| Хула префиксӗ | 0 |
| Васкавлӑ пулӑшӑвӑн телефон номерӗ | Ошибка Lua в Модуль:Sources на строке 1395: attempt to concatenate local 'prefix' (a nil value). |
| Ҫӗршывӑн GS1 кочӗ | 622 |
| Автомобиль номерӗн кочӗ | ET |
| Maritime identification digits | 622 |
| Ку тӑрӑхра ӳкернӗ фильмсен категорийӗ | Category:Films shot in Egypt[d] |
 Медиафайлы на Викиампар | |
.svg)
Истори
- Династичченхи Икĕпат — фараонсен пĕрремĕш династийĕ Египета йĕркеличчен (пирĕн эрăччен 3100), икĕ патшалăхран тăнă:
- Тури Икĕпат — кăнтăр патшалăхĕ;
- Анатри Икĕпат — çурçĕр патшалăхĕ.
- Авалхи Икĕпат (Пирĕн эрăччен IV ĕмĕртен пуçласа I пинçуллăх варриччен) — фараон династийесем тытăмĕнчи патшалăх; пĕрремĕш перси (Пирĕн эрăччен 525), е иккĕмĕш перси (пирĕн эрăччен 343) вăрçи хыççăн пĕтет.
- Ахеменидсен Египечĕ — Ахеменидсен перси империн улттăмĕш сатрапийĕ, пирĕн эрăччен 525—332 çç.тĕрекленсе ларнă.
- Эллиниллĕ Египет (е Птоломейсен Египечĕ, пирĕн эрăччен 332—30 çç.) — вассаллă (пăхăнăвлă) эллиниллĕ патшалăхĕ (тĕп хули — Александри), Египета Александр Македонский çĕнтернĕ хыççăн йĕркеленĕ, Птоломей «династийĕ» ертсе пынă.
- Рим Икĕпачĕ — Рим Империн провинцийĕ, образованная в 30 г. до н. э. после победы Октавиана Августа над Марком Антонием и Клеопатрой. Существовала до раздела Римской Империи.
- Висанти Икĕпачĕ — Висанти Империн провинцийĕ, IV—VII ĕмĕрсем.
- Араб Халифачĕн Икĕпат провинцийĕ; пирĕн эрăри 640—642 çç.; Багдад халифачĕ аркансан уйрăм патшалах пулса тăрать — Каир халифачĕ (973—1517);
- Çум-патшалăх Египет, Осман импери шутĕнчи, 1517 — 1914;
- Икĕпат султаначĕ (1914—1922) — британи протекторачĕнче.
- Икĕпат патшалăхĕ (1922—1953) — ирĕклĕхлĕ патшалăх, анчах та акăлчансен оккупациллĕ çарĕсем тăнă.
- Икĕпат республики (1953—1958).
- Пĕрлешнĕ Араб Республики (ПАР, 1958—1971) — Египетпа Сири пĕрлешӳллĕ патшалăх; Сири 1961 тухнă, вара çак официаллă ятпа Египет çинчен çеç каланă.
- Арабсен Икĕпат Республики (АРЕ, 1971) — хальхи ячĕ;
- Египет 1972—1977 çç. Ливипе Сирипе пĕрле Араб Республикисен Федерацине кĕнĕ.
 |
Ку страницăра эсир пĕр ятлă, анчах та тĕрлĕ пĕлтерĕшлĕ статьясен ят-йышне куратăр. Енчен те эсир кунта урăх статьяран лекрĕр пулсан, çав статьяри каçăна тĕрĕс статья çине куçаракан каçă çине улăштарăр. |
Вулавăш
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
