Александр I
From Wikipedia, the free encyclopedia
Алекса́ндр I Павлович (12 (23) декабрехь 1777, Петербух — 19 ноябрехь (1 декабрехь) 1825, Таганрог) — Российн барамера-либералан хийцамаш бинаЙерригроссийн Император а, Паччахь а (12 (24) мартехь 1801 шарахь дуьйна), Финляндин сийлахь эла (1809 шарахь), Полякий паччахь (1815 шарахь дуьйна). Оьрсийн историографехь йелла башха эпитет — «Декъала хилла». Екатерина II-чун кӀентан кӀант.
Александр I Павлович | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
оьрс. Александр I | |||||||
|
|||||||
Хьалха хилларг | Павел I | ||||||
Когаметтаниг | Николай I | ||||||
|
|||||||
Хьалха хилларг | Титул йукъайаьккхина | ||||||
Когаметтаниг | Николай I | ||||||
|
|||||||
Хьалха хилларг | Титул йукъайаьккхина | ||||||
Когаметтаниг | Николай I | ||||||
|
|||||||
Хьалха хилларг | Титул йукъайаьккхина Павел I-чо Орденан сийлахь магистро санна |
||||||
Когаметтаниг | Титул дӀайаьккхина Джованни Баттиста Томмазис Орденан сийлахь магистро санна |
||||||
Дин | керста | ||||||
Вина терахь | 1777 шеран 12 (23) декабрь[1] | ||||||
Вина меттиг | Петарбух, Российн импери | ||||||
Кхелхина терахь | 1825 шеран 19 ноябрь (1 декабрь)[1] (47 шо) | ||||||
Кхелхина меттиг | Таганрог, Донан Эскаран Область, Российн импери | ||||||
ДӀавоьллина | Петропавловски килс | ||||||
Тайпа | Гольштейн-Готторп-РомановгӀар | ||||||
Да | Павел I | ||||||
Нана | Мария Фёдоровна | ||||||
Зуда | Елизавета Алексеевна | ||||||
Бераш | Мария, Елизавета | ||||||
Динлелор | православи | ||||||
Автограф | |||||||
Монограмма | |||||||
СовгӀаташ | |||||||
ЦӀе | мудир, инарла-фельдмудир | ||||||
Латар | |||||||
Викиларми чохь медиафайлаш |
Императоран Павел I-чун а, Мария Фёдоровнин воккхаха волу кӀант[2].
Урхаллин йуьххьехь Къайлаха комитето а, М. М. Сперанскийс а кхечбина хийцамаш бира. Арахьара политикехь лаьттара Йоккха Британин а, Францин а йукъахь. 1805—1807 шерашкахь дакъа лецира французашна дуьхьалара коалицешкахь. 1807—1812 шерашкахь цхьаьна ханна герга вахара Францина. Аьттонца тӀемаш бира Туркойчоьнца (1806—1812), Персица (1804—1813), Швецица (1808—1809). Александр I волуш Россех схьатоьхна Малхбален Гуьржийчоьнан (1801), Финляндин (1809), Бессарабин (1812), Варшавин герцогалла (1815) хилла мехкаш. 1812 шеран Даймехкан тӀом чекхбаьллачул тӀаьхьа 1813—1814 шерашкахь коьрте хӀоьттира французашна дуьхьалара коалицина. Бонапарт Наполеон I-чун толамхо: 1814 шеран 31 мартехь коьртехь Александр I волу коалицин эскар Париже чуделира. 1814—1815 шерийн Венин конгрессан а, Сийлахь барт коьллинчех а куьйгалхойх цхьаъ.
Дахаран тӀаьхьарчу шерашкахь сих-сиха олура Ӏарш йитина, «дуьненна гена вала» волу олий, оцу балхо иза цӀеххьана Таганрогехь велча «воккха стегах Фёдор Кузьмичах» легенда кхолладелира. Оцу легендица, Таганрогехь вала а велла дӀа Александр ца воьллина, ткъа цунах тераниг воьллина, император кхин а дуккха а вехира воккха стаг-халбатхо хилла, ткъа вела 1864 шарахьу[3].