1774 шо

1774 (эзар ворхӀ бӀе кхузткъе итт доьалгӀа) шо Григорианан рузманца — високосан доцу шо, долалуш долу Шотахь. Иза вайн эран 1774 шо ду, 774 шо 2 эзарлагӀа шерашкахь, 74 шо бӀешеран, 4 шо 8-гӀа иттаннаш шерашкахь XVIII бӀешеран, 5 шо 1770-гӀа шерийн.

Ма-дарра 1690‑гӀа, 1700‑гӀа ...

II эзар шо

XVI бӀешо — XVII бӀешо — XVIII бӀешо — XIX бӀешо — XX бӀешо

1690‑гӀа	1690	1691	1692	1693	1694	1695	1696	1697	1698	1699

1700‑гӀа	1700	1701	1702	1703	1704	1705	1706	1707	1708	1709
1710‑гӀа	1710	1711	1712	1713	1714	1715	1716	1717	1718	1719
1720‑гӀа	1720	1721	1722	1723	1724	1725	1726	1727	1728	1729
1730‑гӀа	1730	1731	1732	1733	1734	1735	1736	1737	1738	1739
1740‑гӀа	1740	1741	1742	1743	1744	1745	1746	1747	1748	1749
1750‑гӀа	1750	1751	1752	1753	1754	1755	1756	1757	1758	1759
1760‑гӀа	1760	1761	1762	1763	1764	1765	1766	1767	1768	1769
1770‑гӀа	1770	1771	1772	1773	1774	1775	1776	1777	1778	1779
1780‑гӀа	1780	1781	1782	1783	1784	1785	1786	1787	1788	1789
1790‑гӀа	1790	1791	1792	1793	1794	1795	1796	1797	1798	1799

1800‑гӀа	1800	1801	1802	1803	1804	1805	1806	1807	1808	1809

Хронологин таблица

ДӀачӀагӀа

**1774 шо кхечу рузманашкахь**
Григорианан рузма	1774 MDCCLXXIV
Юлианан рузма	1773—1774 (12 январехь дуьйна)
Юлианан рузма византийн эрица	7282—7283 (12 сентябрехь дуьйна)
Рум йиллинчара дӀа	2526—2527 (2 майхь дуьйна)
Жуьгтийн рузма	5534—5535 ה'תקל"ד — ה'תקל"ה
Исламан рузма	1188—1189
Шираэрмалойн рузма	4266—4267 (11 августехь)
Эрмалойн килсан рузма	1223 ԹՎ ՌՄԻԳ
Цийн рузма	4470—4471 癸巳 — 甲午 Ӏаьржа лаьхьа — баьццара говр
Эфиопийн рузма	1766 — 1767
ШирахӀиндин рузма
- Викрам-самват	1830—1831
- Шака самват	1696—1697
Иранан рузма	1152—1153
Буддийн рузма	2317
Японин шераш дагардар	3-гӀа шо Анъэй

Хиламаш

Малхбузен а, Юккъера а Европа

Уилкс хаьржира парламенте, ткъа лондонан буржуазис хаьржира иза лорд-мэр.
1774—1792 —Францин паччахь Людовик XVI.
1774—1776 — Францера Тюргон (финансийн инарлин тергонча) хийцамаш. ГӀаланашка чудохьу дааран сурсаташна тӀера ял охьаяккхар, гӀоле долчу сурсаташна ял тӀетохар. Ахархошна тоьхна новкъан ясакх дӀайаьккхина, новкъан ясакх йукъайаьккхина феодалашна.
Лионера стачка.

Малхбален Европа

ХӀирийчоь Российн имперех схьатохар.
21 июль — Российн а, Туркойчоьнан а йукъахь куьг йаздина Кючук-Кайнарджин машар кӀелахь.
23 июль — Пугачёв Емельянан куьйга кӀелара гӀевттинчу ахархойн эскарша цхьаьна ханна схьайоккху Казань.
19 сентябрь — Узенийн кӀоштахь, ГӀазакхийн Таловка кӀотар йолчохь (хӀинца посёлок Казталовка Малхбузен-Кхазакхстанан областехь) лаьцца Пугачёв.
1774—1789 — Туркойчоьнан Султан Ӏабдул-Хьамид I.

Ази

1774—1775 — Массашкахь адам карзахдалар Жимачу (хан Нуралы) а, Юккъерачу (хан Аблай) а жузашкахь.
Ингалан парламентан ХӀиндин урхаллех лаьцна Закон. Бенгалин губернаторах хуьлура ХӀиндин берриг мехкийн инарла-губернатор. Кхуллура инарла-губернаторан кхеташо.
1774—1785 — ХӀиндера ингалсан мехкийн инарла-губернатор Хейстингс (Гастингс)Уоррен.
Гастингса хӀаллакбина Бенгалера гӀовттамхойн коьрта ницкъаш.
Британин Ост-ХӀиндин компанин эскар цӀеххьашха чудахара Рохилкханде, талораш дира цунна, куьйгакӀела йалийра Ауда.
1774—1775 — къайлаха йолчу «КӀайн лотос» йукъаралло Шаньдунехь маньчжурашна герзашца дуьхьало кечйина.

Америка а, Океани а

Йоккха Британин Парламенто тӀеэцна «Лалур доцу законаш»: бостонан порт дӀакъевлина, Массачусетсан губернаторна йелла йуьззина бакъонаш, Массачусетс колонин ша-шена йолу урхалла дӀайаьккхина, цигахь ца магийна гӀалин митингаш а, дӀайаьккхина, тешамечеран кхел, Канадех тоьхна Аллеганашна дехьара боккха къилбаседа-малхбузен мохк (Квебекан акт).
1 июнь — леладаьлла порт дӀакъовларх билля(ингалс.)нохч.. Дог лазарна Виргинехь кхайкхийна «тезетан, мархин, дуӀанан» де.
25 август — дӀайиллина Къилбаседа Каролинин хьалхара провинцин конгресс.
5 сентябрь — 26 октябрь — Филадельфера (АЦШ) Хьалхара Континентан конгрессан болх (Джорджин векалш боцург, церан делегаци ацийна губернаторо). Америкин колонийн «Бакъонийн декларацеш» йазйина. Британин омарш кхочуш ца даран, ингалсийн сурсатийн бойкотан, тӀеман кечаман (Дж. Уоррена кховдийна) резолюци. Кхоьллина Континентан ассоциаци. Гуонашкахь ассоциацин сацамашна терго йан «Кхерамзаллин комитеташ» кхоллар. Конгрессо паччахье арз дина, 13 колонин, Ингалсан, Канадин халкъе кхайкхам тӀеэцна. Ӏа — колонешкахь сихха кхоллайала йуьйлайелира герзашца йолу тобанаш.
1 декабрь — Йоккха Британин а, цуьнан къилбаседаамерикин колонешна йукъахь лелайаьлла махлелорна бойкот, цуьнан инициатор йара Хьалхара Континентан конгресс.
Кукан экспедицин карийна Фиджи, Керла Каледони гӀайренаш.

Ӏилма

Музыка

Литература

Бина

Хьажа кхин а: Категори:Бинарш 1774 шарахь

18 январь
- Дрезеке Бернгард (Johann Heinrich Bernhard Dräsecke), немцойн динан гӀуллаккхо, хьехамча, епископ (велла 1849 шарахь).
- Бунина Анна Петровна, нийсархоша цунах олура оьрсийн поэт, Оьрсийн Сапфо, ИтталгӀа Муза (йелла 1829 шарахь).
4 апрель — Вейс Изидор, виленан исбаьхьалча-агархо, арахецархо, Виленан университетан профессор (велла 1821 шарахь).
21 апрель — Био Жан Батист, французийн физик, геодезист, астроном (велла 1862 шарахь).
26 апрель — Савари Анн Жан Мари Рене, де Ровигон герцог, французийн политикин а, тӀеман а гӀуллакххо (умер 1833 шарахь).
7 май — Бофорт Фрэнсис, ингалсан адмирал, тӀеман гидрограф а, картограф а (велла 1857 шарахь).
12 август — Саути Роберт, ингалсан поэт-романтик, «Ӏоман ишколан» векал (велла 1843 шарахь).
5 сентябрь — Фридрих Каспар Давид, немцойн суртдиллархо (велла 1840 шарахь).
17 сентябрь — Меццофанти Джузеппе, итальянхойн кардинал, гӀараваьлла полиглот (велла 1849 шарахь).
Варлаам Чикойский — сийлахь Оьрсийн килсан Чикойский Иоанно-Предтеченски килсан мозгӀар.

Белла

Хьажа иштта

4 февраль — де ла Кондамин Шарль Мари, французийн астроном, геодезист, новкъахо, Къилба Америкин талламча, Петарбухан Ӏилманийн академин сийлахь декъахо (вина 1701).
22 сентябрь — Климент XIV, Руман Папа (вина 1705).
22 ноябрь — Клайв Роберт, Клайв Плэссийн 1-ра барон, британин Бенгалера губернатор, Плессера толамхо, британин колониалан импери йиллинчех цхьаъ (вина 1725).
20 декабрь — Уайтхед Пол, ингалсан поэт-емалча (вина 1710).

1774 шо