Лакха Невре

Лакха Невре — Нохчийчоьнан Теркан кӀоштара эвла. Бахархой — 5441 лерина 2010 шарахь. Меттигерчу бахархоша Лаха а, Лакха а Невре цӀераш йоьхку туьйранашкахь дуьйцучу наьртах Новрах. Йуьртан къилбехахь бердах доьдуш ша даьлла Ӏуьрг ду - Новр-ор (Новр-Ӏуьрг). ХӀинца а дуьйцуш ду наьртех Новрах, ГӀоьжакъех а, церан йиезаршах Сатех а, Белшех а^[1].

Эвла
Лакха Невре[1]
43°36′39″ къ. ш. 45°15′03″ м. д.HGЯO
Пачхьалкх	Росси
Регион	Нохчийчоь
КӀошт	Теркан кӀошт
Йуьртан меттиг	Лакха Неврен
Истори а, географи а
Центран локхалла	83[2] м
Сахьтан аса	UTC+3
Бахархой
Бахархой	5441[3] стаг (2010)
Къаьмнийн хӀоттам	нохчий
Идентификаторан терахьаш
Телефонан код	87132[2]
Поштан индекс	366812
ОКАТО	96216807001
Картин тӀехь

Иза йу Лакха Неврен йуьртан меттиган административан центр^[4]. Лакха Неврен йуьртан меттиган йукъайогӀу Эмасуле кӀотар.

Лакха Неврен администраци

География

Лакха Невре лаьтта 12 км малхбалехьа кӀоштан центр йолчу ЧӀулга-Юртан, 20 км гена цӀерпоштнекъан Ишорен станцин, Лаха Неврен малхбузехьа, Теркан аьтту бердаца^[1]. Лулара нах беха меттигаш: къилбаседехь — Алпату йурт, къилбаседа-малхбузехь — Ишоре гӀала, къилбаседа-малхбалехь — Новр-ГӀала а, Лаха Невре а, къилба-малхбалехь — ярташ Макан-КӀотар, Минеральни, къилба-малхбузехь — ГӀулоз^[5].

Микротопоними

• "Куьзга доьхна чоь" - йуьртара кӀотара боьлхуш бертаза йуьртахь цхьаъ бен доцу куьзга доьхна меттиг. Оцу заманахь бохам боккха хиларна оцу меттиган цӀе йисина. Лакха Неврен къилбаседехьа.
• "Сатийханан тIай" - йуьртан къилбаседехьа. ЦӀе уьйр йолуш йу вайнехан мифологехь хаалучу наьртан зудчун Сатийхица.
• "Таьллангаш лаьттина чоь" - йуьртан къилбаседехьа.
• "Шина эвлан йукъ" - йуьртан йукъахь, лакха эвлан а, лаха эвлан а йукъара яьсса меттиг, ХӀинца гӀишлош йина.
• "Новран чоь" - йуьртан къилба йист.
• "Новран Iуьрг" - йуьртан къилбехьа, Теркан дукъан къилбаседа басешкахь. Лаьтта бухахула даьккхина (Даьлла) Ӏуьрг, малхбузехьа доьду, арадолу Ӏелин-Юртан къилбехахь. ЦӀе тиллина мифологерачу наьртан Новран цӀарах.
• "БатIал чувахна токхум" - йуьртан къилбаседехьа. Дежийла, коллаш. БатIал — нохчийн цӀе. Йуьртахь Баталов фамили а йу.
• "Паччахьалкхан дукъ" - Лакха Неврен къилбехахь, цигахь Ӏедалан хьаннаш хилла. И цӀе йелла XIX бӀешарахь, оцу хенахь йуьртахошкара схьадаьхна латташ паччахьо доькъуш хилла эпсаршна а, элашна а "башха къахьегарна".
• "Хьадин кIотар" - кӀотар лаьттина меттиг. Хьада - нохчийн божарийн а, зударийн а цӀе. Схьаялар нохчийн дешах «хьада» (чехка гӀо), «хьадалч» - хабар эцна вохуьйтург. Йуьртахь беха Хадиев фамили йолу бахархой^[6].

Бахархой

Бахархойн дукхалла
1970[7]	1990[8]	2002[9]	2010[10]	2012[11]	2013[12]	2014[13]
2965	↗3013	↗5025	↗5441	↗5636	↗5751	↗5847
2015[14]	2016[15]	2017[16]	2018[17]	2019[18]	2020[19]
↗5954	↗6020	↗6091	↗6115	↗6186	↗6188

Къаьмнийн хӀоттам

2002 шарахь нохчий — 5 025 стаг (99,8 %), кхин берш — 11 стаг (0,2 %).

Инфраструктура

Йуьртахь шиъ ишкол, оьздангаллин цӀа, пошта, туьканаш^[1], берийн беш, заправкаш йу. Йуьртахь рузбана маьждиг а, 6 жамаӀата маьждиг а ду.

• 
  Рузбана маьждиг
• 
  ЖамаIатан маьждиг
• 
  Лакха Неврен оьздангаллин цIа

Тайпанаш

Йуьртахь беха нохчий лахарчу тайпанашкара:

• нашхой^[20],
• элистанжхой^[20],
• дишний^[20],
• зандакъой^[20],
• цӀонтарой^[20],
• Iалларой^[20],
• харачой^[20],
• энганой^[20].

Билгалдахарш

1. А.С. Сулейманов, Топонимия Чечни, Нальчик, Издательский центр "Эль-Фа", 1997,стр.557
2. Село Верхний Наур / Чечня / Справка / СКФО (Северо-Кавказский федеральный округ) Архивйина 2011-08-30 — Wayback Machine
3. 11. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений (бил-боцу.). Итоги Всероссийской переписи населения 2010. Том 1. Численность и размещение населения. Росстат (2012). ТӀекхочу дата: 2012 шеран 16 апрель. Архивйина 2012 шеран 1 июнехь
4. Верхненаурский сельский округ (Надтеречный район) Архивйина 2012-02-10 — Wayback Machine
5. Карта Чечни (бил-боцу.) (rar) (не ранее 1995). ТӀекхочу дата: 2010 шеран 2 январь. Архивйина 2012 шеран 18 февралехь rar. Объём 8 МБ.
6. А.С. Сулейманов, Топонимия Чечни, Нальчик, Издательский центр "Эль-Фа", 1997,стр.558
7. Надтеречный район (1970)
8. Архивный вестник, №1. Нальчик:Архивное управление Правительства Чеченской Республики, 2013 (бил-боцу.).
9. Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более (бил-боцу.). Архивйина 2012 шеран 3 февралехь
10. Всероссийская перепись населения 2010 года. Том 1. Численность и размещение населения Чеченской Республики (бил-боцу.). ТӀекхочу дата: 2014 шеран 9 май. Архивйина 2014 шеран 9 майхь
11. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года (бил-боцу.). ТӀекхочу дата: 2014 шеран 31 май. Архивйина 2014 шеран 31 майхь
12. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов) (бил-боцу.). ТӀекхочу дата: 2013 шеран 16 ноябрь. Архивйина 2013 шеран 16 ноябрехь
13. Таблица 33. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года (бил-боцу.). ТӀекхочу дата: 2014 шеран 2 август. Архивйина 2014 шеран 2 августехь
14. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года (бил-боцу.). ТӀекхочу дата: 2015 шеран 6 август. Архивйина 2015 шеран 6 августехь
15. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года
16. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года (бил-боцу.) (2017 шеран 31 июль). ТӀекхочу дата: 2017 шеран 31 июль. Архивйина 2017 шеран 31 июлехь
17. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года (бил-боцу.). ТӀекхочу дата: 2018 шеран 25 июль. Архивйина 2018 шеран 26 июлехь
18. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2019 года  (оьрс.). ТӀекхочу дата: 2019 шеран 31 июль.
19. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2020 года  (оьрс.). ТӀекхочу дата: 2020 шеран 24 апрель. Архивйина 2020 шеран 24 апрелехь
20. Сулейманов, 2006, с. 582.

Литература

• Сулейманов А. С. Топонимия Чечни / Ред. Т. И. Бураева. — Грозный: ГУП "Книжное издательство", 2006. — 711 с. — 5000 экз. — ISBN 5-98896-002-2.