Уэльс

Уэльс (уэльс: Cymru [ˈkəm.rɨ] ( соносхо)) Нэгэдэһэн Хаанта Уласай бүрилдэхүүн оронуудай нэгэ^[9] болоод зүүн талаараа Англи уластай хилэлдэг бол баруун талаараа Атлантын далай болон Ирландын тэнгисээр хүреэлэгдэнэ. Гурбан сая үлүү хүн зоной диилэнхинь Уэльс болон Англи хэлээр ярьдаг. Уэльс хэлний тухайд дурдвал Уэльсийн соёл иргэншлийн хамгийн үнэт зүйл гэгддэг байх ба сүүлийн энэ хэлээрээ яригсадын тоо 20 хувь болон аажамаар бууржа бай гэхэ дүгнэлтэ бии.^[10][11]

Уэльс Cymru (уэльс)
Туг Хаанай Тэмдэг
Уряа: "Cymru am byth" "Уэльс мүнхэ оршохо болтогой"[1]
Түрын дуулал: "Hen Wlad Fy Nhadau" "Уг удамаймни орон"
Уэльс (тодо ногоон) – Европо (ногоон & тодо боро) – Ехэ Британи (ногоон)
Статус	Улас
Нийслэл ба томо хотонууд	Кардифф 51°29′N 3°11′W
Албан хэлэн	Англи  • Уэльс
Арад түмэн (2011)	95.6% Сагаан 2.3% Ази 1% Холимог 0.6% Хара 0.5% Бусад 0.1% Харюулагүй
Шажан (2022)	49.9% Шажангүй 45.8% Христос 2.4% Бусад 1.7% Ислам 0.2% Харюулагүй
Демоним	Уэльсшууд
Сувереннэ улас Хуулита юрисдикци	Ехэ Британи Англи ба Уэльс
Түрэ засаг	Үндэһэн хуулита хаанта уласдахи дамжуулһан парламентын хуули гаргадаг орган
• Монарх	II Елизавета
• Нэгэдэхи Министр	Марк Дрейкфорд
Нэгэдэһэн Хаанта Уласай Парламент
• Гүрэнэй Секретарь	Саймон Харт
• Ниитын Танхим	40 ПГд (650-һаа)
Уласай хурал	Сенедд
Түүхэ
• Грифид ап Лливелин нэгэдүүлбэ	1057[2]
• Ридланай Статут[3]	1284 оной 3 һарын 3
• Уэльс дахи Хуулиин Акт[4]	1543
• Деволюци[5]	1998 оной 7 һарын 31
Дэбиcхэр газар
• Ниитэ	20,779 км2
Хүн зон
• Тоосоо 2022	3,267,501[6]
• Тоололго (2021)	3,107,500[7]
• Нягтарал	150
ХХИ (2019)	0.901[8] онсо һайн · 11
Мүнгэн тэмдэгтэ	Фунт стерлинг (GBP; £)
Сагай бүһэ	UTC (Гринвичэй Дундажа Саг)
• Зун (ЗС)	UTC+1 (Британиин Зунай Саг)
Датанай формат	үү/һһ/жжжж (AD)
Жолоодолгын тала	зүүн
Телефоной код	+44
Интернет домэйн	.wales .cymru
Вебсайт wales.com

Түмэр зэбсэгэй үе болон дундада зуунай он жэлнүүдтэ Уэльсшүүд Селтик, Бритоной нютаг дэбисхэр амидардаг байһан байна. Уэльс бэе даанги нэгэдэл болохо замналаа V дугаар зуунда гү, али Римэй эзэнтэ гүрэн харьяалалдаа байһан Британиие сүлөөлһэн үеһөө эхилэлтэй гэжэ үзэдэг.^[12][13][14] XIII дугаар зуунда I Эдуард хаан Лливелинд илагдал хүлеэһэнэй дараа Англо-Норманшууд эзэлэгдэһэн Уэльсын нютаг дэбисхэр дээрэ бүтэн зуунай туршада амидаржа байгаа. Хожомынь Уэльс Англиин бүрилдэхүүндэ нэгэдэһэн болоод 1535—1542 оной Уэльсын Англитай байгуулһан санамжа бэшэгэй хүреэндэ Англи-Уэльсын хуулиие баталжа одоо хүрэтэр заһабари хэгдэһээр хүсэн түгэлдэр мүрдэгдэһөөр бай. Уэльсын улас түрын амидарал XIX дүгээр зуунда эршэмтэй ябагдажа байһан болоод 1881 ондо дээдэ Уэльсын дээдэ эрхэ мэдэлтэнүүд болохо Англиин парламентын бүлгэм далда ухуулга гэжэ нэрын дооро хүнэй эрхэ, эрхэ сүлөөдэ халдаһан хэд хэдэн хуулиин заалта, тогтоолые баталжа байһаниинь түүхэдэ тодоор бэшэгдэдэг ажа һэн.

1955 ондо ниислэл Кардифф хотые зарлан тунхаглаһан болоод 317,500 хүн зонтой тус хото тухайн үеын хамагай ехэ ажаһуугшадтай хото боложо байгаа. Шулуун нүүрһэнэй дэлхэйдэ хамагай ехэ баялиг нөөсэтэй гэгдэхэ Уэльсшүүд^[15] анхалан Дэлхэйн нэгэдүгээр дайнай үенүүдтэ Лондон, Ливеруль хотонуудаар дамжуулан дэлхэйн заха зээлдэ гаргажа байгаа.^[16]