Ехэ Британи

Ехэ Бритаани (Great Britain) али Ехэ Бритааниин болон Хойто Ирландын Холбооной Хаан Улас (United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland) — баруун Европын аралай улас юм. Газар нютагань Ехэ Британи арал, Ирланд аралай зүүн хойто хэһэг, бусад жижиг аралуудһаа тогтоно. Хойто Ирланд дангаараа өөр уластай газараар хилэлэдэг. Энэ хилые эһэн тоособол Ехэ Британиинь Атлантын далай, Хойто тэнгис, Ла-Маншай хоолой, Ирландын тэнгисээр хүрээлэгдэнэ. Хамагай томо арал болохо Ехэ Британиинь Ла-Маншай хонгилой авто замаар Францитай холбогдодог.

Ехэ Британиин ба Хойто Ирландын Нэгэдэһэн Хаанта Улас
Туг Һүлдэ
Түрын дуулал: "God Save the Queen"
{Загбар:Text symbol}
Ехэ Британи (тодо ногоон) Европо (тодо боро)
Нийслэл ба томо хотонууд	Лондон 51°30′N 0°7′W
Албан хэлэн ба үндэһэнэй хэлэн	Англи
Нютагай ба Үсөөнхиин хэлэнүүд	Скотс · Ольстер Скотс · Уэльс · Корн · Ирланд · Шотланд Кельт · Дохёоной Хэлэн
Арад түмэн (2011)	87.1% Сагаан 7.0% Ази 3.0% Хара 2.0% Холимог 0.9% Бусад
Шажан (2011[1][2])	59.5% Христос 25.7% Шажангүй 4.4% Лалын 1.3% Индуизм 0.7% Сикх 0.4% Иудаизм 0.4% Буддизм 0.4% Бусад 7.2% Харюулагүй
Демоним	Британишууд
Оролсоһон уласууд	Англи Шотланд Уэльс Хойто Ирланд
Түрэ засаг	Нэгэдэһэн үндэһэн хуулита хаанта улас
• Монарх	III Чарльз
• Юрэнхы Сайд	Кир Стармер
Уласай хурал	Парламент
• Дээдэ танхим	Лордын танхим
• Доодо танхим	Ниитын танхим
Түүхэ
• Уэльсын Хуулиин Актууд	1535 ба 1542
• Титимнүүдэй Холбоон	3 һарын 24, 1603
• Англи ба Шотландын Холбооной Актууд	5 һарын 1, 1707
• Ехэ Британи ба Ирландын Холбооной Акт	1 һарын 1, 1801
• Ирландын Сүлөөтэ Уласай Үндэһэн Хуулиин Акт	12 һарын 5, 1922
Дэбиcхэр газар
• Бүхэлидөө	242495 км2[3] (78)
• Уһанай хуби (%)	1.51 (2015)[4]
Хүн зон
• Тоосоо 2020	67,081,000[5] (21)
• Тоололго (2011)	63,182,178[6] (22)
• Нягтарал	270.7
ДНБ (ХАШТ)	2021 оной тоосоо
• Бүгэдэ	$3.276 ехэ наяд[7] (10)
• Нэгэ хүндэ	$48,693[7] (28)
ДНБ (нэрлэһэн)	2021 оной тоосоо
• Бүгэдэ	$3.108 ехэ наяд[7] (5)
• Нэгэ хүндэ	$46,200[7] (22)
ОТББЭ (2019)	36.6[8] дундаж · 33
ХХИ (2019)	0.932[9] онсо һайн · 13
Мүнгэн тэмдэгтэ	Фунт  стерлинг (GBP)
Сагай бүһэ	UTC (Гринвичэй Дундажа Саг, WET)
• Зун (ЗС)	UTC+1 (Британиин Зунай Саг, WEST)
	[lower-alpha 1]
Датанай формат	dd/mm/yyyy yyyy-mm-dd (AD)
Сетиин напряжени	230 В–50 Гц
Жолоодолгын тала	зүүн[lower-alpha 2]
Телефоной код	+44[lower-alpha 3]
Интернет домэйн	.uk[lower-alpha 4]
Үмэниинь Ехэ Британиин ба Хойто Ирландын Нэгэдэһэн Хаанта Улас

Нэгэдэһэн Хаанта Улас Англи, Шотланд, Уэльс, Хойто Ирланд гэһэн 4 уласаар бүрдэһэн нэгэдэһэн улас юм. Энэ улас парламентай системээр ударидуулдаг болон засагай газар ниислэл Лондондо оршодог. Мүн Үндэһэн хуулида хаанта засагта улас болон түрын тэргүүн Хатан хаан II Элизабет юм. Һубагай аралууд болон Мэн аралһаа тогтоһон Титэмэй газарууд (Crown Dependencies) албан ёһоор уласай эзэмшил болобошье Нэгэдэһэн Хаанта Уласай хэһэг бэшэ, харин түүнтэй холбоо үүһэгэдэг. Нэгэдэһэн Хаанта Улас хуушин Британиин эзэнтэ гүрэнэй хэһэгүүд байһан, 14 гадаад харъяата газартай. Британиин эзэнтэ гүрэн дэлхэйн хуурай газарай бараг дүрбэнэй нэгые эзэлжэ, түүхэндэхэ хамагай томо эзэнтэ гүрэн байжаа. Энэ гүрэнһээ шууд шалтгаалжа Канада, Австрали, Шэнэ Зеланд, Энэдхэг, Пакистан, Урда Африка, Сингапур, Шри Ланка, АНУ гэхэ мэтэ уласуудта Британиинь ехэд нүлөөлжэ, нүлөөлэл тэдэгээрэй хэлэн, соёл уралага зэргэдэ ажиглагдана. Хатан хаан II Елизавета Үндэһэтэнүүдэй Хамтын Нүхэрлэлэй (Commonwealth of Nations) тэргүүн хэбээр үлдэһэн болон гишүүн оронуудай түрын тэргүүн юм.

Нэгэдэһэн Хаанта Улас үндэр хүгжэлтэй орон болон эдэй засаг дэлхэйдэ зургаад (худалдан абаха шадбарай паритетаар тоосоһон ҮНБ) эсэбэл табда (номиналь ҮНБ) ороно. 19 ба 20-р зуунай эхэн үедэ дэлхэйн хамагай хүсэрхэг гүрэн байһан болобошье дэлхэйн хоёрдугаар дайн, 20-р зуунай һүүлэ үедэ тохёолдоһон эзэнтэ гүрэнэйхэнь задарал зэргэһээ шалгаалжа дэлхэйн ажал хэрэгтэ тэргүүлэгшэ байр һууритай оролсохо ябадал багаһашаа. Гэлээшье гэһэн эдэй засаг, соёл урлага, сэрэг арми, улас түрын нүлөөнь ехэ болон ядерно зэбсэгтэй орон юм. Нэгэдэһэн Хаанта Уласай сэрэг, хамгаалалтанда зарсуулха мүнгэнэй хэмжээнь дэлхэйдэ хоёрто эсэбэл гурбада (тоосоолхо аргаһаа шалтгаална) ороно. НҮБ-ын аюулгүйн зүблэлэй байнгын гишүүн болон Европын холбоо, Ехэ Найман, НАТО, Дэлхэйн худалдаанай байгуулалга, Үндэһэтэнүүдэй Хамтын Нүхэрлэл зэргэ байгуулгануудай гэшүүн мүн.

Зүүлтэ

1. UNdata | record view | Population by religion, sex and urban/rural residence.
2. Philby, Charlotte. "Less religious and more ethnically diverse: Census reveals a picture of Britain today", The Independent, 12 December 2012
3. Demographic Yearbook – Table 3: Population by sex, rate of population increase, surface area and density (PDF) (Report). United Nations Statistics Division. 2012. Retrieved 9 August 2015.
4. Surface water and surface water change. Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD).
5. Office for National Statistics.
6. 2011 UK censuses. Office for National Statistics.
7. World Economic Outlook database: April 2021. International Monetary Fund (October 2021).
8. Inequality - Income inequality. OECD.
9. Human Development Report 2020. United Nations Development Programme (15 December 2020).

Ехэ Найман

· Франци  ·  Итали  ·  Канада  · Германи  ·  Америкын Нэгэдэһэн Улас  · Ехэ Британи  · Япон  ·  Орос

Европо

Австри · Азербайджан · Албани · Андорра · Беларусь · Бельги · Болгари · Босни ба Герцеговина · Ватикан · Германи · Греци · Гүржи · Дани · Ирланд · Исланд · Испани · Итали · Казахстан · Кипр · Оросой холбоото улас · Латви · Литва · Лихтенштейн · Люксембург · Мальта · Молдави · Монако · Нидерланд · Норвеги · Нэгэдэһэн Хаанта Улас · Польшо · Португал · Румыни · Сан-Марино · Серби · Словак · Словен · Турк · Унгар · Украина · Финланд · Франци · Хойто Македони · Хорвати · Черногори · Чехи · Швейцари · Швеци · Эстони

1. Also in observed by the Crown dependencies, and in the two British Overseas Territories of Gibraltar and Saint Helena, Ascension and Tristan da Cunha (though in the latter, without daylight saving time). For further information, see Time in the United Kingdom#British territories.
2. Except two overseas territories: Gibraltar and the British Indian Ocean Territory.
3. Excludes most overseas territories.
4. The .gb domain is also reserved for the UK, but has been little used.