Хойто мүльһэн далай

Арктик далай гү, али Умарада мүльһэн далай — Дэлхэйн бүмбэрсэгэй хойто хахадта, Хойто туйлын оршом байрлаха Дэлхэйн далайнууд дотор хамагай жажаг, хамагай гүехэндэ тоосогдохо, жэлэй бүхы уларилда мүльһэнөөр хушагдан оршодог далай юм^[1].

Умарада мүльһэн далай
Хойто мүльһэн далайн газарай зураг
Гадаргуугай дэбисхэр	14,75 сая км²
Дунда гүнзэгэнь	1225 м
Эгээн гүнзэгэнь	5527 м
Уһанай багтаса	18,07 сая км³
Дабһалиг шанар	32—34 ‰ (хуудам далай)
Аралууд	Гренланд, г.м.

Арктик далайнь Еврази ба Хойто Америкаар хүрээлэгдэн оршохо ба уһанай температура, дабһажалтын хэмжээнь уларилһаа хамаарна. Өөрөөр хэлэбэл мүльһэнэй хайлалта ба уһанай хүлдэлтэһээ хамаардаг байна^[2]. Бусад далайнуудтай харисуулхад хамагай бага дабһажалтатай, мүн хамагай бага ууршалтатай далай юм. Далайн уһанай дабһажалтын хэмжээндэ эхэ газарһаа шудхаха ехэ хэмжээнэй сэнгэг уһан, Атлантын далай болон Номгон далайтай уһаа сүлөөтэй һолилсодоггүй зэргэ шалтагаан гол нүлөөтэй. Зунай уларилда далайн мүльһэн бүрхүүлэй 50% хайладаг байна^[1].

Нэрэ

• Буряад Монгол хэлэндэ хойто, урда зүгтэ оршохо газар ороной нэрые хойто, урда хэмээн нэрлэдэг хэдышье туйлын хойто, урда зүгтэ байгаае умарада, үмэнэдэ хэмээн нэрэлдэг. Тиимэһээ зарим тохёолдолдо гадаад хэлэнһээ оршуулхадаа Умарада мүльһэн далай хэмээн оршуулдаг болобош, уг ёһоор боло Хойто мүльһэн далай гэхэнь зүб юм.

• Хэдыгээр Олон Уласай Уһанзүйн байгуулалгаһаа (International Hydrographic Organization, IHO) "Далай" гэжэ тодорхойлдог болобош зарим далай шудлаашад Атлантик далайн нэгэ тэнгис гү, али Арктик тэнгис гэжэ нэрэлхэнь бии^[3].

Зүүлтэ

1. Michael Pidwirny (2006). Introduction to the Oceans. www.physicalgeography.net. 2006-12-07 үдэртэ хандаһан.
2. Some Thoughts on the Freezing and Melting of Sea Ice and Their Effects on the Ocean K. Aagaard and R. A. Woodgate, Polar Science Center, Applied Physics Laboratory University of Washington, January 2001. Retrieved 7 December 2006.
3. Tomczak, Matthias & Godfrey, J. Stuart (2003), «Regional Oceanography: an Introduction» (2 ed.), Delhi: Daya Publishing House, ISBN 81-7035-306-8, <http://www.es.flinders.edu.au/~mattom/regoc/> Архивировалһан 30 зургаа һара 2007 оной.

Дэлхэйн далайнууд

Атлантик далай · Номгон далай · Урда далай · Хойто мүльһэн далай · Энэдхэг далай