Prolaktin
From Wikipedia, the free encyclopedia
Prolaktin (lat. prefiks pro- = za + lac, lactis = mlijeko), skr. PRL – poznat i kao luteotropni hormon (LTH), laktotropin, mamotropin – je hormon prednjeg režnja hipofize. Njegovo lučenje kontrolira hipotalamus, preko dva hormona, od kojih jedan ga koči (PIH, eng. Prolactin Inhibiting Hormone), a drugi podstiče (PRH, eng. Prolactin Releasing Hormone).[1][2]
Ovaj peptidni hormon je otkrio Henry Friesen.
Tokom trudnoće, priprema dojke za laktaciju i, nakon porođaja, stimulira stvaranje i lučenje mlijeka. Inhibira oslobađanje gonadotropina, što uvjetuje pojavu da dojilje nemaju ovulacije pa ni mjesečne cikluse menstruacija.
Razina prolaktina u krvi počinje rasti od 5. sedmice trudnoće, a tokom poroda je 10 do 20 puta veća nego kod žena koje nisu bremenite. Nakon poroda ta koncentracija se, za nekoliko sedmica, diže na razinu prije trudnoće, ali pri svakom dojenju nervni signali iz bradavice dojke se proslijeđuju u hipotalamus, koji snažno podstiče lučenje prolaktina, što omogućava stvaranje dovoljne količine mlijeka za slijedeće dojenje.[3][4]
Prolaktin je kod ljudi kodiran sa PRL genskog lokusa.[5] Prvenstveno je vezan za lučenje mliječnih žlijezda, tj. laktaciju. U toku dojenja, dječje sisanje bradavica podstiče proizvodnju oksitocina, što stimulira refleks otpuštanja mlijeka,[6] čime se otvara mogućnost da se dojka puni novim mlijekom u procesu laktogeneze (stvaranja mlijeka), u pripremi za slijedeći obrok. Hipofizno kontrolirano lučene prolaktina reguliraju neuroendokrini neuroni u hipotalamusu, a najvažniji od njih su neurosekrecijski tuberoinfundibulski (TIDA) neuroni arkuatnog jezgra (lat. nucleus arcuatus hypothalami). Oni izlučuju dopamin koji djeluje na dopaminske receptore D2 laktotrofa, što koči lučenje prolaktina. Tireotropin oslobađajući hormon su stimulansi oslobađanja prolaktina.
Vazoaktivni intestinski peptid i histidin izoleucin peptid, kod ljudi, pomažu regulaciju lučenje prolaktina. Funkcije tih hormona kod ptica mogu biti veoma različite.[7] Prolaktin se ponekad klasificira i kao gonadotropin.[8] Kod ljudi on ima slab luteotropni efekat, dok je njegov učinak suzbijanja klasičnih gonadotropnih hormona važniji.[9]
Struktura
Prolaktina je građen slično hormonu rasta i posteljičnom laktogenu. Molekula je stabilizirana putem tri disulfidna mosta. Poznato je da su mu molekule znatno heterogene, tako da biotestovi i imunotestovi mogu dobiti veoma različite rezultate, zbog različite glikozilacije, fosforilacije, sulfacije, kao i degradacije. Neglikolizirana forma prolaktina, koja se luči u hipofizi, ima dominantno pojavljivanje.
Patologija
Hiperprolaktinemija
Simptomi:
- Smanjen libido;
- Galaktoreja (praznjenje mlijeka iz dojki);
- Osteoporoza;
- Amenoreje (izostanak menstruacije);
- Mučnina:
- Etiologija:
- Benigni tumori: adenom hipofize;
- Adenom hipofize koji luči prolaktin (prolaktinom);
- Drugi adenoma hipofize kompresijom stabla hipofize, podiže kontrolu lučenja prolaktina putem dopamina (hiperprolaktinemijsko isključenje);
- Trauma: hiperprolaktinemijsko isključenje, oštećenjem stabla hipofize;
- Izaziva jatrogenom:
- Neki psihotropini;
- Drugi antagonisti dopamina (npr, domperidon).
- Benigni tumori: adenom hipofize;
Hipoprolaktinemija
Simptomi:
- Smanjen libido;
- Depresivni sindrom;
- Rast tjelesne težine;
- Umor.
Uzroci hipoprolaktinemije su rijetki u kliničkoj praksi, što se često dešava zbog odsustva jasnih simptoma. Oni su u suštini jatrogeni opijati, klonidin, derivati ergota, u agonisti dopamina (u dopaminu na γ-aminobuternoj kiselini (GABA), u bromokriptinu naprimjer).
Referentni rasponi
Opće smjernice za dijagnosticiranje viška prolaktina (hiperprolaktinemija) definiraju gornji prag normalne razine prolaktina od 25 g / L za žene, a 20 g/L za muškarce. Međutim, različiti testovi i metode za mjerenje prolaktina su u upotrbi od različitih laboratorija, pa referentni rasponi seruma za prolaktin često određuje sama laboratorija koja obavljaju mjerenja u menstruacijskoj fazi ciklusa i trudnoći.[10][11][12][13][14]
Obično se kriteriji prilagođavaju po medical.siemens.com-referentnim rasponima kao što je određen metod testa imuniteta. Prije nego što se mjerenje može precizno tumačiti, neophodno je poznavati kolnosti pod kojima je obavljeno dato mjerenje prolaktina (test, stanje pacijenta, itd).
Sjedeći prikaz ilustrira varijacije u mjerenjima normalnog prolaktina u različitim populacijama. Odgovarajuće vrijednosti dobijene su od specifičnih kontrolnih grupa različitih veličina pomoću immulite testa.
| Uzorak | Veličina uzorka (n) | Prolaktin µg/L |
| Žene, folikulska faza | 803 | 12,1 |
| Žene, luteusna faza | 699 | 13,9 |
| Žene, sredina ciklusa | 53 | 17 |
| Žene, cijeli ciklus | 1555 | 13,0 |
| Žene, 1. trimestar | 39 | 16 |
| Žene 2. trimestar | 52 | 49 |
| Žene, 3. trimestar | 54 | 113 |
| Muškarci, 21-30 godina | 50 | 9,2 |
| Muškarci, 31-40 | 50 | 7,1 |
| Muškarci, 41-50 | 50 | 7,0 |
| Muškarci, 51-60 | 50 | 6,2 |
| Muškarci, 61-70 | 50 | 6,9 |
Međumetodska varijacija nalaza
Slijedeća tabela prikazuje varijabilnost u referentnim rasponima prolaktina u serumu između nekih obično korištenih metoda testiranja (od 2008. godine), pomoću kontrolne grupe zdravih zdravstvenih radnika (53 muškaraca, starosti 20-64 godina, medijana 28 godina; 97 žena, starosti 19-59 godina, medijana 29 godina) u Eseksu, Engleska:[15]
| Metod | Prosjek razine prolaktina | Donja granica 2,5-ti % | Gornja granica 97,5-ti % | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| µg/L | mIU/L | µg/L | mIU/L | µg/L | mIU/L | ||||
| Žene | |||||||||
| Centaur | 7,92 | 168 | 3,35 | 71 | 16,4 | 348 | |||
| Immulite | 9,25 | 196 | 3,54 | 75 | 18,7 | 396 | |||
| Access | 9,06 | 192 | 3,63 | 77 | 19,3 | 408 | |||
| AIA | 9,52[16] | 257[16] | 3,89[16] | 105[16] | 20,3[16] | 548[16] | |||
| Elecsys | 10,5 | 222 | 4,15 | 88 | 23.2 | 492 | |||
| Architect | 10,6 | 225 | 4,62 | 98 | 21,1 | 447 | |||
| Muškarci | |||||||||
| Access | 6,89 | 146 | 2,74 | 58 | 13,1 | 277 | |||
| Centaur | 7,88 | 167 | 2,97 | 63 | 12,4 | 262 | |||
| Immulite | 7,45 | 158 | 3,30 | 70 | 13,3 | 281 | |||
| AIA | 7,81[16] | 211[16] | 3,30[16] | 89[16] | 13,5[16] | 365[16] | |||
| Elecsys | 8,49 | 180 | 3,40 | 72 | 15,6 | 331 | |||
| Architect | 8,87 | 188 | 4,01 | 85 | 14,6 | 310 | |||
Primjer za korištenje gornje tabele je, ako koristite Centaur test za procjenu vrijednosti prolaktina u g/L za žene, srednji je 7,92 µg/L, a referentni raspon je 3,35-16,4 µg/L.
Također pogledajte
Reference
Vanjski linkovi
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.