Glikolipid

Razlikovati: Lipopolisaharid.

Glikolipidi su složena jedinjenja šećerne i lipidne komponente (glikon), koje su spojene etarskom, odnosno glikozidnom vezom (budući se radi o šećeru) sa glicerolom. Nešećerna komponenta (aglikon) najčešće je glicerol sa dvije masne kiseline vezane estarskim vezama.Aglikonski dio može biti i sfingozin (sfingozidna baza).^[1][2][3]

Glikolipid

Hemijska struktura glikolipida, glikoglicerolipida i glikosfingolipida

Primarna uloga glikolipida je kumulacija energije, a pogodni su i kao genetički markeri za ćelijsko prepoznavanje.

Metabolizam

Glikolipidi se nalaze na površini ćelijskih membrana, gdje se ugljeno-hidratni lanci vežu sa fosfolipidima . Ugljeni hidrati sa nalaze na vanjskoj membranskoj površini svih eukariotskih ćelija. Njihovu strukturu kontroliraju glikoziltransferaze (koje dodaju lipide) i glikozilhidrolazama (koje modificiraju glikan nakon adicije). Glikolipidi proširuju fosfolipidni dvosloj u vodeno okruženje izvan ćelije, gdje su mjesta za prepoznavanja specifični hemijskih spojeva. Također učestvuju u održavanju membranske stabilnosti , a pomažu i međusobnom spajanju ćelija kojim se formiraju tkiva. Inače, sfingolipidoze mogu biti uzrokovane i poremećajima metabolizma.

Tipovi glikolipida

Među glikolipidima najpoznatiji su cerebrozidi, gangliozidi i sulfatidi.

Cerebrozidi su prvi put izolirani iz mozga, po čemu su i imenovani. Gangliozidi su izolirani iz ganglijskihćelija (sive mase) mozga. Sulfatidi su složeni lipidi, koji su izolirani iz jetre, bubrega, a retativno visoki sadržaj ovih supstanci ima i mozak. Svi imaju specifične i veoma značajne uloge u organizmug životinja.^[4]

Prema prirodi aglikonske komponente, glikolipidi mogu biti:

• Gliceroglikolipidi
  • Galaktolipidi
  • Sulfolipidi
• Glikosfingolipidi
  • Cerebrozidi
    • Galaktocerebrozidi
  • Greatocerbicidi
    • Glukocerebrozidi
    • Sulfatidi
  • Gangliozidi (najsloženiji životinjski glikolipidi; sadrži oligosahride s negativnim nabojem jednog ili više ostataka sijalinske kiseline. Identificirano je više ih od 200 različitih gangliozida; najzastupljeniji su u nervnim ćelijama).
  • Globozidi
  • Glikofosfosfingolipidi (kompleks kod gljiva, uključujući i kvasac, i kod biljaka, gdje su prvobitno nazivani "fitotoglikolipidi" može biti komplikovani skup jedinjenja, kao negativno nabijenih gangliozida u životinja. Vršna grupa glikolipida se sastoji od šećera).

Također pogledajte

• Glikoprotein
• Šećeri
• Masti

Reference

1. Lawrence E. (1999): Henderson's Dictionary of biological terms. Longman Group Ltd., London, ISBN 0-582-22708-9.
2. Alberts B. et al. (1983): Molecular biology of the cell. Garland Publishing, Inc., New York & London, ISBN 0-8240-7283-9.
3. King R. C., Stransfield W. D. (1998): Dictionary of genetics. Oxford niversity Press, New York, Oxford, ISBN 0-19-50944-1-7; ISBN 0-19-509442-5.
4. Međedović S., Maslić E., Hadžiselimović R. (2000): Biologija 2. Svjetlost, Sarajevo, ISBN 9958-10-222-6.

Vanjski linkovi

• Glycolipids na US National Library of Medicine Medical Subject Headings (MeSH)