Arapska liga

Arapska liga (arapski: الجامعة العربية; al-Jāmiʻa al-ʻArabiyya), regionalna organizacija u arapskom svijetu. Osnovana je u egipatskom Kairu 22. marta 1945. u početku sa sedam članica: Egipat, Irak, Jordan, Liban, Saudijska Arabija, Sirija i Jemen.^[1] Trenutno broji 22 člana:Egipat, Sirija, Jordan, Liban, Irak, Saudijska Arabija, Jemen, Somalija, Alžir, Libija, Džibuti, Tunis, Oman, Maroko, Katar, Mauritanija, Kuvajt, Sudan, Palestinski teritoriji, Ujedinjeni Arapski Emirati i Komori, tj. sve zemlje u kojima žive Arapi.

Arapska liga جامعة الدول العربية Jāmiʻat ad-Duwal al-ʻArabiyya (ar)
Zastava Emblem
Položaj Arapske lige na karti Položaj Arapske lige
Glavno sjedište		Kairo
Službeni jezik		Arapski jezik
Broj zemalja članica		22 Alžir Bahrein Komori Džibuti Egipat Irak Jordan Kuvajt Liban Libija Mauritanija Maroko Oman Palestina Katar Saudijska Arabija Somalija Sudan Sirija Tunis UAE Jemen
Lideri
• Generalni sekretar		Ahmed Abul Gejt
Zakonodavstvo
Površina
• Ukupno		13.132.327 km2 (2.)
Stanovništvo
• Ukupno (2022)		462.940.089 (3.)
• Gustoća		70,4/km2
BDP (PKM)		2020.
• Ukupno		$3,4 triliona (5.)
• po stanovniku		$6.600
Valuta		21 Alžirski dinar Bahreinski dinar Komorski frank Džibutski frank Egipatska funta Irački dinar Jordanski dinar Kuvajtski dinar Libanska funta Libijski dinar Mauritanijska ouguja Marokanski dirhem Omanski rial Katarski rijal Saudijski rijal Somaliski šiling Sudanska funta Siriska funta Tuniski dinar Dirham UAE Jemenski rijal
Vremenska zona		UTC +0 - +4

Glavni cilj Lige je da "približi odnose između država članica i da koordinira međusobnu saradnju, da zaštiti njihovu nezavisnost i suverenitet, i da na opšti način razmotri poslove i interese arapskih zemalja".^[2] Organizacija je tokom svoje istorije imala relativno nizak nivo saradnje.^[3]

Putem institucija, posebno Organizacije Arapske lige za obrazovanje, nauku i kulturu (ALECSO) i Ekonomskog i socijalnog vijeća njenog Vijeća arapskog ekonomskog jedinstva (CAEU), Liga pomaže političke, ekonomske, kulturne, naučne i društvene programe osmišljene da promoviršu interese arapskog svijeta.^[4] Služio je kao forum državama članicama za koordinaciju politike, dogovaranje studija i odbora o pitanjima od zajedničkog interesa, rješavanje međudržavnih sporova i ograničavanje sukoba kao što je kriza u Libanu 1958. Liga je poslužila kao platforma za izradu i zaključivanje mnogih značajnih dokumenata koji promovišu ekonomsku integraciju. Jedan primjer je Povelja o zajedničkoj arapskoj ekonomskoj akciji, koja navodi principe ekonomskih aktivnosti u regionu.

Svaka država članica ima jedan glas u Vijeću Arapske lige, a odluke su obavezujuće samo za one države koje su glasale za njih. Ciljevi lige 1945. bili su jačanje i koordinacija političkih, kulturnih, ekonomskih i društvenih programa njenih članova i posredovanje u sporovima među njima ili između njih i trećih strana. Nadalje, potpisivanjem sporazuma o zajedničkoj odbrambenoj i ekonomskoj saradnji 13. aprila 1950. potpisnici su se obavezali na koordinaciju mjera vojne odbrane. U martu 2015, generalni sekretar Arapske lige najavio je uspostavljanje Zajedničkih arapskih snaga s ciljem suprotstavljanja ekstremizmu i drugim prijetnjama arapskim državama. Odluka je donesena dok se Operacija odlučujuća oluja intenzivirala u Jemenu. Učešće u projektu je dobrovoljno, a vojska interveniše samo na zahtjev jedne od država članica. Povećani vojni arsenal u mnogim državama članicama i, u maloj manjini, građanski ratovi kao i teroristički pokreti bili su poticaj za osnivanje Zajedničkih arapskih snaga.^[5]

Početkom 1970-ih, Ekonomski savjet je iznio prijedlog za stvaranje Zajedničkih arapskih privrednih komora među međunarodnim državama. To je dovelo do uspostavljanja mandata za promovisanje, podsticanje i olakšavanje bilateralne trgovine između arapskog svijeta i značajnih trgovinskih partnera.

Vojska

Zajedničko vijeće za odbranu Arapske lige je jedna od institucija Arapske lige.^[6] Osnovano je prema odredbama Sporazuma o zajedničkoj odbrani i ekonomskoj saradnji iz 1950. da bi koordinirao zajedničku odbranu država članica Arapske lige.^[7]

Arapska liga kao organizacija nema vojne snage, slično UN-u, ali na samitu 2007. lideri su odlučili da reaktiviraju zajedničku odbranu i uspostave mirovne snage koje će biti raspoređene u Južnom Libanu, Darfuru, Iraku i drugim ratnim zonama.

Na samitu 2015. u Egiptu, države članice su se načelno složile da formiraju zajedničke vojne snage.^[8]

Spisak samita

2013 Arab League Summit Logo

Broj.	Datum	Država domaćin	Grad
1.	13–17 januar 1964.	Ujedinjena Arapska Republika	Kairo
2.	5–11 septembar 1964.	Ujedinjena Arapska Republika	Aleksandrija
3.	13–17 septembar 1965.	Maroko	Casablanca
4.	29 august 1967.	Sudan	Kartum
5.	21–23 decembar 1969.	Maroko	Rabat
6.	26–28 novembar 1973.	Alžir	Alžir
7.	29 oktobar 1974.	Maroko	Rabat
8.	25–26 oktobar 1976.	Egipat	Kairo
9.	2–5 novembar 1978.	Irak	Bagdad
10.	20–22 novembar 1979.	Tunis	Tunis
11.	21–22 novembar 1980.	Jordan	Amman
12.	6–9 septembar 1982.	Maroko	Fes
13.	1985.	Maroko	Casablanca
14.	1987.	Jordan	Amman
15.	juni 1988.	Alžir	Alžir
16.	1989.	Maroko	Casablanca
17.	1990.	Irak	Bagdad
18.	1996.	Egipat	Kairo
19.	27–28 mart 2001.	Jordan	Amman
20.	27–28 mart 2002.	Liban	Bejrut
21.	1 mart 2003.	Egipat	Šarm el-Šeikh
22.	22–23 maj 2004.	Tunis	Tunis
23.	22–23 mart 2005.	Alžir	Alžir
24.	28–30 mart 2006.	Sudan	Kartum
25.	27–28 mart 2007.	Saudijska Arabija	Rijad
26.	29–30 mart 2008.	Sirija	Damask
27.	28–30 mart 2009.	Katar	Doha
28.	27–28 mart 2010.	Libija	Sirte
29.	27–29 mart 2012.	Irak	Bagdad
30.	21–27 mart 2013.	Katar	Doha[9]
31.	25–26 mart 2014.	Kuvajt	Kuvajt[10]
32.	28–29 mart 2015.	Egipat	Šarm el-Šeikh[11]
33.	20 juli 2016.	Mauritanija	Nouakchott
34.	23–29 mart 2017.	Jordan	Amman[12]
35.	15 april 2018.	Saudijska Arabija	Dahran
36.	31 mart 2019.	Tunis	Tunis[13]
37.	1 novembar 2022.	Alžir	Alžir
38.	19 maj 2023.	Saudijska Arabija	Džida
39.	16 maj 2024.	Bahrein	Manama

Vanredni samiti

Broj.	Datum	Država domaćin	Grad
1.	21–27 septembar 1970	Egipat	Kairo
2.	17–28 oktobar 1976	Saudijska Arabija	Rijad
3.	7–9 septembar 1985	Maroko	Casablanca
4.	8–12 novembar 1987	Jordan	Amman
5.	7–9 juni 1988	Alžir	Alžir
6.	23–26 juni 1989	Maroko	Casablanca
7.	28–30 maj 1990	Irak	Bagdad
8.	9–10 august1990	Egipat	Kairo
9.	22–23 juni 1996	Egipat	Kairo
10.	21–22 oktobar 2000	Egipat	Kairo
11.	7 januar 2016	Saudijska Arabija	Rijad
12.	11 novembar 2023	Saudijska Arabija	Rijad

Pismenost

U prikupljanju podataka o pismenosti, mnoge zemlje procjenjuju broj pismenih na osnovu podataka koje su sami prijavili. Neki koriste podatke o obrazovnim postignućima kao zamjenu, ali mjere pohađanja škole ili završetka razreda mogu se razlikovati. Budući da se definicije i metode prikupljanja podataka razlikuju od zemlje do zemlje, procjene pismenosti treba koristiti s oprezom. Program Ujedinjenih nacija za razvoj, Izvještaj o ljudskom razvoju 2010. Region Perzijskog zaljeva je imao snažan ekonomski razvoj zahvaljujući prihodima od nafte, što je omogućilo osnivanje više škola i univerziteta.

Pozicija	Država	Stopa pismenosti
1	Katar	97.3[14]
2	Palestina	96.5[14]
3	Kuvajt	96.3[14]
4	Bahrein	95.7[14]
5	Jordan	95.4[14]
6	Saudijska Arabija	94.4[14]
7	Liban	93.9[14]
8	Ujedinjeni Arapski Emirati	93.8[14]
9	Oman	91.1[14]
10	Libija	91[14]
11	Sirija	86.4[14]
12	Irak	85.7[14]
13	Tunis	81.8[14]
14	Komori	81.8[14]
15	Alžir	80.2[14]
16	Sudan	75.9[14]
17	Egipat	73.8[14]
18	Jemen	70.1[14]
19	Džibuti	70.0[15]
20	Maroko	68.5[14]
21	Mauritanija	52.1[14]
22	Somalija	44–72[16]

Demografija

Dok Arapi čine najveću etničku grupu u Arapskoj ligi, postoji nekoliko drugih etničkih grupa koje također žive u regiji, uključujući Berbere, Kurde, Somalijce, Asirce, Armene, Nubijce, Mandejce i Čerkeze. Svaka od ovih grupa ima svoju posebnu kulturu, jezik i tradiciju. Od 1. jula 2013, oko 359 miliona ljudi živi u državama Arapske lige. Njegova populacija raste brže nego u većini drugih globalnih regija. Najmnogoljudnija država članica je Egipat, sa populacijom od preko 100 miliona.^[17] Najmanje naseljeni su Komori, sa oko 850.000 stanovnika.

Pozicija	Država	Broj stanovnika	Gustoća (/km2)	Bilješke
1	Egipat	104,635,983	110	285	[18]
2	Sudan	49,197,555	16	41	[19]
3	Irak	45,318,011	85	220	[20]
4	Alžir	44,700,000	16	41	[21]
5	Maroko	37,984,655	71	184	[21]
6	Jemen	34,277,612	45	117	[21]
7	Saudijska Arabija	32,175,224	12	31	[22]
8	Sirija	22,125,249	118	306	[21]
9	Somalija	17,066,000	18	47	[21]
10	Tunis	11,708,370	65	168	[23]
11	Jordan	11,180,568	71	184	[21]
12	Ujedinjeni Arapski Emirati	9,269,612	99	256	[24]
13	Libija	7,054,493	3.8	9.8	[21][25]
14	Liban	5,296,814	404	1,046	[21]
15	Palestina	5,227,193	756	1,958	[26]
16	Mauritanija	4,614,974	3.2	8.3	[21]
17	Oman	4,520,471	9.2	24	[21]
18	Kuvajt	4,294,621	200	518	[21]
19	Katar	2,795,484	154	399	[21]
20	Bahrein	1,463,265	1,646	4,263	[27]
21	Džibuti	957,273	37	96	[21]
22	Komori	850,886	309	800	[21]
Ukupno	Arapska liga	462,940,089	30.4