Srpska pravoslavna crkva

Srpska pravoslavna crkva (ćirilicom: Српска православна црква) je jedna od autokefalnih pravoslavnih crkvi. To je druga najstarija slavenska pravoslavna crkva na svijetu (nakon Bugarske pravoslavne crkve). Srpska pravoslavna crkva je u rangu patrijaršije i ima eparhije i parohije u Srbiji, Bosni i Hercegovini, Crnoj Gori, Hrvatskoj, Makedoniji, sjevernoj Americi, Australiji i širom svijeta gdje žive njeni vjernici.

Srpska pravoslavna crkva je autokefalna ili crkveno nezavisni član pravoslavnog zajedništva. Patrijarh srpski služi kao prvi među jednakima u svojoj crkvi; trenutni patrijarh je Irinej. Crkva postiže autokefalnost 1219. godine pod vodstvom Svetog Save koji osamostaljuje Žičku eparhiju. Njen status je uzdignut na patrijarhat u 14. stoljeću, a potom je bio poznat kao Pećka patrijaršija. Ovaj patrijarhat je ukinut od strane Osmanlija u 18. stoljeću. Moderna srpska pravoslavna crkva je ponovo uspostavljena 1920. godine nakon ujedinjenja Karlovačke patrijaršije, Beogradske mitropolije, Dabrobosanske mitropolije i crnogorske mitropolije.

Srpska pravoslavna crkva je čuvar mnogih značajnih hrišćanskih relikvija, kao što je desna ruka Ivana Krstitelja, ruka i dijelovi lobanje Svetog Georgija, segmenti Svetog križa, prst svete Paskareve i tijelo Svetog Vasilija Oštoskog.

Remove ads

Historija

Hrišćanstvo tokom rimskog perioda

Sveti Flor i Lavr se poštuju kao hrišćanski mućenici od 2. stoljeća. Ubijeni su zajedno sa 300 hrišćana u Lipljanu. Konstantin Veliki (306. - 337.), rođen u Nišu, je bio prvi hrišćanski rimski car.

Istočni rimski car Teodozije I je 380. godine proglasio dekret da svi njegovi podanici moraju biti hrišćani nakon prvog Nikejskog sabora. U bizantijskoj crkvi je korišten grčki jezik, dok je rimska crkva koristila latinski jezik. Granica između bizantijske i grčke crkve je bila rijeka Drina. Tim Judah navodi da je to rezultiralo da Srbi budu pravoslavci a Hrvati katolici.

Među starohrišćanskim naslijeđem je biskupija Justinijana Prima. Ona se nalazila na području današnje Srbije. Nastala je 535. godine i nije dugo trajala, jer su je Slaveni i Avari uništili nakon 602. godine, kada se posljednji put spominje.

Pokrštavanje Srba

Prema Konstantinu Porfirogenetu, Srbi su se počeli pokrštavati za vrijeme vladavine cara Heraklija (610. - 641.). Za vrijeme vladavine Konstansa II (641. - 668.) slaveni koji su živjeli oko rijeke Vardar su se preselili u Malu Aziju i osnovali grad Gordoservon,. Isidor, biskup Gordoservona, se spominje 680. godine. Činjenica da je Gordoservon bio biskupsko sjedište daje osnovu za tezu da je imao veliki broj srpskog stanovništva.

Značajni ranocrkveni objekti obuhvataju manastir Arhanđela Mihaila u Prevlaci (Ilovica), koji je sagrađen početkom 9. stoljeća na temeljima starije crkve koja datira iz 6. stoljeća, zatim manastir Bogorodice Hvostanske (6. stoljeće) i crkva svetog Petra i Pavla.

Remove ads

Patrijarh

Na čelu Srpske pravoslavne crkve nalazi se patrijarh, a trenutno tu službu izvršava patrijarh Irinej. Osobi sa titulom patrijarha se protukolarno obraća sa: Njegova svetost patrijarh srpski Gospodin. Svi pravoslavni episkopi (vladike) su doktrinarno nasljednici apostola i prema tome su svi jednaki. Sve značajne odluke za život crkve donosi Sveti arhijerejski Sabor kojeg čine svi arhijereji (episkop i mitropoliti) Srpske pravoslavne crkve i koji se sastaje dva puta godišnje na proljetnom i jesenskom zasjedanju. Osim toga, postoji i Sveti arhijerejski Sinod koji upravlja Crkvom i čine ga 6 arhijereja i patrijarh. Sinod se sastaje češće nego Sabor.

Remove ads

Sveci Srpske pravoslavne crkve

Najznačajniji sveci Srpske pravoslavne crkve su:

sveti Sava, prvi srpski arhiepiskop
sveti Simeon Mirotočivi (Stefan Nemanja)
sveti knez Lazar (Lazar Hrebeljanović)
sveti kralj Stefan Dečanski
sveti Vasilije Ostroški
sveti Petar Cetinjski
sveti Joanikije Devički
sveti vladika Nikolaj Velimirović

Hramovi i manastiri

Hramovi

Među najpoznatije i najznačajnije hramove spadaju:

Hram Svetog Save na Vračaru,
Saborna crkva i Crkva svetog Marka u Beogradu,
Saborna crkva u Sarajevu,
Hram Hrista Spasitelja u Banjaluci

Manastiri

Hilandar,
Studenica,
Žiča,
Gračanica,
Tvrdoš,
Pećka patrijaršija,
Devič,
Mileševa,
Ravanica,
Ljubostinja,
Ćelije,
Tronoša,
Ostrog,
Dečani,
Cetinjski manastir,
Hopovo,
Krušedol,
Vraćevšnica,
Manasija,
Đurđevi Stupovi,
Lepavina,
Krka,
Krupa,
Dragović,
Banjska,
Piva,
Savina,
Soko,
Gornjak,
Vitovnica,
Radovašnica,
Tavna,
Moštanica,
Dobrun

Mnogi od ovih manastira i crkava su nastali u vrijeme Nemanjića (12. vijek) i imaju ikone i freske od izuzetnog značaja i vrijednosti za cjelokupnu svjetsku kulturu, a naročito za kršćansku kulturu i civilizaciju. Stoga je UNESCO na spisak svjetske kulturne baštine do sada uvrstio manastire: Visoki Dečani, Studenica i Sopoćani, dok se u postupku za uvrštavanje na taj spisak nalaze i manastiri: Gračanica i Pećka patrijarhija, kao i crkva Bogorodice Ljeviške u Prizrenu.

Remove ads

Eparhije u Bosni i Hercegovini

U Bosni i Hercegovini je organizovana u pet eparhija:

Pravoslavne patrijarhije

Pravoslavna crkva smatra da je pravoslavlje ostalo vjerno izvornom kršćanstvu nakon 1054. godine. Pored toga Srpska pravoslavna crkva ima i svoje specifične odlike u odnosu na druge pravoslavne crkve, a jedna od njih je i krsna slava koju nemaju ostale pravoslavne crkve.

Druge pravoslavne crkve sa rangom patrijarhije su: Carigradska patrijarhija, Aleksandrijska, Antiohijska, Jerusalemska, Ruska, Bugarska, Rumunska i Gruzijska. Pravoslavna crkva u Grčkoj ima rang arhiepiskopije.

Također pogledajte

Vanjski linkovi

Commons logo

Commons ima datoteke na temu: Srpska pravoslavna crkva