From Wikipedia, the free encyclopedia
Langerhansovi otočići, Langerhansova ostrvca ili pankreasna ostrvca su područja pankreasa (gušterače) koja sadrže endokrine ćelije (koje proizvode hormone pankrease) grupirane u obliku ostrvaca razbacanih po egzokrinom pankreasu, raspoređenenih između njegovih miješkova (najviše u repu pankreasa). Otkrio ih je 1869. njemački patolog i anatom Pol Langerhans, po kome su i dobila ime.[1]
| Pannkreasna ostrvca | |
|---|---|
 | |
 Pankreasna ostrvca miša u tipskoj poziciji, blizu krvnog suda (insulin je crven, a jedra plava) | |
| Detalji | |
| Latinski | Isulae pancreaticae |
| Dio od | Pankreasa |
| Sistem | Endokrini |
| Identifikatori | |
| TA | A05.9.01.019 |
| FMA | 16016 |
| Anatomska terminologija | |
Egzokrina funkcija. Pankreas je žlijezda sa egzokrinim lučenjem enzima koji igraju vitalnu ulogu u:
Endokrina funkcija. Pored toga što je egzokrina žlijezda, pankreas je i endokrino luči važne hormone – insulin i glukagon – koji igraju vitalnu ulogu u metabolizmu lipida i ugljikohidrata. Ovi hormoni su u organizmu neophodni za održavanje normalnog nivoa koncentracije glukoze u krvi.
Pankreas je podijeljen u režnjeve pregradama koje se sastoje od vezivnog tkiva. Režnjevi se pretežno sastoje od grozdastih struktura egzokrinih ćelija koje se zovu acinusi i koje luče digestivne enzime. Egzokrini sekret iz acinusa se sukcesivno kreće kroz interkalarne i intralobularne kanale, enterlobulske cijevi da bi konačno kroz glavni pankreasni kanal dospio u duodenum.[2]
Tkivo egzokrinog pankreasa sadrži su Langerhansova ostrvca, endokrine komponente pankreasa. Ostrvca sadrže više tipova ćelija (alfa, beta i delta) bogato prokrvljenih, što omogućavaja dobar i brz unos hormona u cirkulaciju. Iako Langerhansova ostrvca čine oko 1 do 2% mase pankreasa, 10 do 15% protoka krvi pankreasa obavlja se u ostrvcima. Kod zdrave odrasle osobe u njegovom pankreasu postoji oko milion ostrvaca, čija je pojedinačna masa od 1 do 1,5 gram.[3] Langerhansova ostrvca su razbacana po egzokrinom pankreasu i smještena između njegovih mješkova, najviše u repu. U standardnom histološkom preparatu pankreasa, ostrvca se vide kao relativno blijedo obojene grupe ćelija u moru tamnije obojenog egzokrinog tkiva. Slika sa desne strane prikazuje ostrvca u pankreasnom tkivu. Pankreasna ostrva sastoje se iz tri glavne vrste ćelija, od kojih svaka proizvodi drugačije endokrine proizvod:
Interesantno je da se različiti tipovi ćelija unutar ostrvaca različito raspoređuju, pri čemu beta ćelije zauzimaju centralni dio ostrvca i okružene su "korom" alfa i delta ćelije. Osim insulina, glukagona i somatostatina, kao proizvod Langhansovih ćelija, identificiran je i niz drugih "manjih" hormona,
Langerhansova ostrvca su inervirana iz parasimpatičkog i simpatijčkog neurona, preko kojih nervni signali, jasno modulirani, reguliraju lučenje insulina i glukagona.
Langerhansova ostrvca su odgovorna za endokrinu funkciju koja se ogleda u radu grupiranih endokrinih ćelija. Langerhansova ostrvca se satoje iz tri tipa ćelija: alfa, beta i delta. Beta ćelije izlučuju hormon insulin (insula – ostrvo), dok alfa ćelije izlučuju glukagon. Insulin i glukagon djeluju antagonistički: dok insulin smanjuje koncentraciju glukoze u krvi, glukagon je povećava. Delta ćelije luče hormon somatostatin koji ihibira sekreciju ostalih hormona. Takođe pankreas lučii još jedan hormon amilin, koji regulira brzinu resorpcije u gastrointestinaloom sistemu.
Povećana koncentracija glukoze (šećera) u krvi dovodi do pojačanog lučenja insulina pod čijim dejstvom se smanjuje nivo šećera u krvi. Kada se nivo glukoze smanji na normalu, povratnom spregom, smanjuje se i lučenje insulina. Međutim, kada se insulin nedovoljno izlučuje ili postoji rezistencija na njega dolazi do nagomilavanja glukoze u krvi, tj. hiperglikemije (vrijednosti veće od 6,66 mmol/l) što dovodi do šećerne bolesti (diabetes mellitus)
Parakrini sistem povratne sprege informacija u Langerhansovim ostrvcima ima sljedeću ulogu:[4]
Održavanje ravnoteže između insulina i glukoze je veoma precizno. Samo nesmetano funkcioniranje parakrine povratne veze obezbjeđuje održavanje energetske ravnoteže i pravilnu ishranjenost organizma.
Transplantacija pankreasa je jedan od najoptimalnijih oblika suvremene supstitucijske terapije dijabetesa tipa 1 kojim bi mogla da se postigne insulinske neovisnost bolesnika. Prema preporukama Američke asocijacije za dijabetes transplantacija endokrinog pankreasa je prihvaćena kao terapijska metoda, koja ima za cilj da: popravi kvalitet života bolesnika sa dijabetesom, eliminira potrebu za davanjem insulina i čestim kontrolama glikemija, eliminira akutne komplikacije kao i da sprečava pojavu ili uspori napredovanje kasnih komplikacija dijabetesa.[5] Transplantacija endokrinog pankreasa se može izvršiti:[6]
Prva transplantacija ljudskog pankreasa u cilju liječenja pacijenata sa dijabetesom tip 1 izvršena je 1966. u Minesoti, SAD. Prema podacima Internacionalnog registra za transplantaciju pankreasa do sada je obavljeno oko 20.000 transplantacija. Jednogodišnja potpuna nezavisnost od primjene insulina uz normalnu jutarnju glikemiju i normalne ili samo blago povišene vrijednosti glikoziliranog hemoglobina (HbA1c), zabilježena je kod 80% pacijenata kod kojih je pankreas istovremeno transplantiran sa bubregom.
Oslobađanje očuvanih ostrvaca pankreasa od njegovog okolnog tkiva obavlja se enzimskom digestijom pomoću kolagenaze. Izolacija humanih adultnih ostrvaca vrši se neautomatskim ili automatskim metodom. Za postizanje insulinske nezavisnosti neophodna je transplantacija oko 500.000 ostrvaca, koja se presađuju preko vena jetre. Nakon presađivanja, neophodna je imunosupresivna terapija. Insulinska nezavisnost se postiže u oko 32% pacijenata, a preživljavanje transplantiranih izolovanih ostrvaca i insulinska nezavisnost prosječno je trajala 6 godina.[7]
Ovu vrstu transplantacije karakteriše primjena fetalnog endokrinog pankreasa ili endokrinog dijela fetusnog pankreasa koji ima sposobnost za dalji rast i razvoj. Preostali deio pankreasa podliježe razgradnji u toku pripreme i nakon transplantacije.
Ovaj metod karakterizira mala zapremina transplantiranog tkiva, jednostavnost primjene uz minimalnu hiruršku intervenciju.Dostupnost fetusog tkiva je nažalost ograničena i podliježe strogim etičkim pravilima. Insulinska nezavisnost nakon primjene humanih fetusnih ostrvaca nije uočena, ali je postignuto značajno smanjenje doze insulina (za oko 30%) uz stabilnu kontrolu nivoa glikemije (u trajanju od oko 6 mjeseci) i usporavanje napredovanja promjena na krvnim sudovima oku, srcu, bubregu i nervima.[8]
"Dok se transplantacija celog pankreasa pokazala kao veoma efikasna u održavanju euglikemije ona je povezana sa značajnim rizikom od operativnih i postoperativnih komplikacija. Transplantacija ostrvaca je atraktivnija kao manje invazivna alternativa u odnosu na transplantacijeu celog pankreasa i ima perspektivu u budućnost ako se izvrši imunosupresija primenom predtransplantacione kulture.
Transplantacijom otočića, međutim, ne može se uvijek postići održiv nivo glukoze u krvi i potpuna kontrole neophodne za smanjenje rizika od sekundarnih komplikacija dijabetesa a pacijent se izlaže negativnim efektima imunosupresije. Iako je napredak nedavnih istraživanja dovelo do uvećanja stope insulinske nezavisnost nakon transplantacije ostrvaca, daljim razvojem istraživanja potrebno je da se poboljša dugoročna održivost i funkcija ostrvaca i zadrži poboljšana kontrola glukoze tokom vremena."[9]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
