Jugolira

Jugolira ili „B” lira bilo je poseban okupacioni novac i privremeno sredstvo plaćanja za područja Slobodne teritorije Trsta pod upravom Jugoslavenske narodne armije, koja su još uvek formalno pripadao Italiji. Novac koji je bio u opticaju od 1945 — 1949. godine, štampala je Gospodarska banka za Istru, Rijeku i Slovensko primorje 1945. godine sa vrednošću izraženom u lirama. U odnosu na jugoslovenski dinar Lira „B” bila je u odnosu: 10 „B”" lira (jugolira) = 1 jugoslavenski dinar.^[1]

Jugolira / „B” lira Југолира / „Б” лира (sh) Lira triestina (it)
Neki od apoena jugolire.
Korisnik	SFR Jugoslavija Italija (teritorij okupiran od strane SFR Jugoslavije) Slobodna teritorija Trsta (Zona B)
Najmanja jedinica	1 jugolira
Oznaka	„B” LIR, L (£)
Kovanice	nisu bile u upotrebi
Novčanice	1, 5, 10, 20, 50, 100, 500, 1000 jugolira
Nacionalna banka	Narodna banka Jugoslavije
Štamparija	Gospodarska banka za Istru, Rijeku i Slovensko primorje

Ime

Emisija se službeno nazivala „B” lira, ali su je u narodu nazivala i „Titina lira” (Titova lira), „barchette” (lira sa barkama)^{[lower-alpha 1]}, „Tršćanska lira” ili „jugolira” (jugoslavenska lira).

Historija

Kada Istra i Rijeka, po završetku Drugog svetskog rata još nisu bile formalno unutar granica SFR Jugoslavije, Slobodna Teritorija Trsta (Zona B), nalaze se pod upravom JNA, sa sedištem u Opatiji.

Nova vlast na ovoj teritoriji uvela je novu valutu „B” liru, jer jugoslavenski dinar nije postala još zvanična valuta. Za nju je garantovala Gospodarska banka za Istru, Rijeku i Slovensko primorje.

Službeni kurs je bio 100 „B” lira za 30 dinara. Za ovdašnje ljude to je bilo gotovo svejedno, budući da se zbog posleratne nestašice; hrane, odjeće i obuća dobijala na bonove.

Međutim za povratnike iz Evrope i Amerike, novac je vrijedio dvostruko više!

Ekonomski, ova valuta koja je za povratnike iz Evrope i Amerike, vrijedio dvostruko više, nije imala kupovnu moć izvan Zone B, jer je italijanska lira morala obavezno konvertuje u „jugolire”" po kursu 1 : 1. Tako su svi koji su donosili italijansku liru na područje Zone B, istu kovertovali u „B” liru. Time su omogućili jugoslavenskim vlastima da prikupe za svoje potrebe, relativno stabilnu valutu u tadašnjoj Evropi, po popvoljnom kursu.

„B” lira nije imala kovanice, već su u opticaju bile samo papirne novčanice. Novčanice su štampane u Ljubljani i Zagrebu, u devet apoena od 1 do 1000 „B” lira.

Povučene su iz opticaja 1949. godine i zamenjene novčanicama jugoslavenskog dinara.

Napomena

1. Kako se na poleđini većine jugolira nalazio čamac na jedra sa zvijezdom, ljudi su ih vrlo često zvali i "barchetta".

Literatura

• Anna Bramwell, Refugees in the age of total war, Routledge ed.^[2]
• Pamela Ballinger, History in exile: memory and identity at the borders of the Balkans, Princeton University Press ^[3]
• Guido Crainz, Il dolore e l'esilio: l'Istria e le memorie divise d'Europa, Rim, Donzelli Editore ^[4]
• Renato Cristin, Die Foibe: Vom politischen Schweigen zur historischen Wahrheit; Foibe: Dal silenzio Politico alla Verità Storica, Istituto Italiano di Cultura, LIT Verlag Berlin-Hamburg-Münster ^[5]

Reference

1. "Povijesni pregled numizmatike hrvatske, stare novčanice | KUNALIPA". www.kunalipa.com (jezik: hrvatski). Pristupljeno 21. 4. 2021.
2. Refugees in the age of total war. 1988. ISBN 978-0-04-445194-5.CS1 održavanje: lokacija (link)
3. History in exile: memory and identity at the borders of the Balkans. 2002. ISBN 978-0-691-08697-2.
4. Il dolore e l'esilio: l'Istria e le memorie divise d'Europa. 2005. ISBN 978-88-7989-926-0.
5. Die Foibe: Vom politischen Schweigen zur historischen Wahrheit; Foibe: Dal silenzio Politico alla Verità Storica, Istituto Italiano di Cultura. 2007. ISBN 978-3-8258-0002-4.