Yezhoù germanek

Ur skourr eus ar yezhoù indezeuropek eo ar yezhoù germanek.

Ar yezhoù germanek

Ar saozneg eo ar yezh c'hermaneg muiañ komzet o vezañ m'emañ barrek warnañ tro-dro da 340 milion a dud evel yezh kentañ ha gant meur a hini all dre ar bed a-bezh evel eil yezh. E-touez ar yezhoù germanek pennañ all e kaver an alamaneg komzet gant 120 milion a dud evel yezh kentañ, an izelvroeg hag ar yezhoù skandinavek.

Diorroet e oa bet an holl yezhoù germanek diwar an Henc'hermaneg, komzet tro-dro d'ar 1añ milved kent Jezuz e norzh Europa.

Kavet e vez roudoù skrivet eus ar yezhoù germanek bet enrollet gant Tacitus eus ar Iañ kantved kent Jezuz.

Adalek an Eil kantved goude Jezuz-Krist e oa bet kroget da skrivañ ar yezhoù germanek gant runoù anvet Henfuthark. Diouzh an tu all e veze skrivet ar goteg gant al lizherenneg c'hotek bet krouet gant an eskop Ulfilas evit treiñ ar Bibl er IV^e kantved. War-lerc'h e voe degaset al lizherenneg latin gant ar venec'h kristen evit skrivañ ar yezhoù germanek all, nemet ar yezhoù skandinavek a gendalc'he d'ober gant ar runoù a-hed amzerioù ar Vikinged.

Bremañ e vez implijet al lizherenneg latin evit skrivañ an holl yezhoù germanek, a-wechoù gant un nebeud lizherennoù ispisial ouzhpenn, da skouer

• an umlaut en alamaneg hag e svedeg
• ß (Eszett) en alamaneg
• Ø, Æ, Å er yezhoù skandinavek
• Ð, Þ en islandeg

Gwechall ivez e veze skrivet ha moulet meur a yezh germanek, dreist-holl an alamaneg, gant ur stil ispisial anvet fraktur.

Setu un nebeud perzhioù yezhoniel a gaver er yezhoù germanek nemetken:

1. Eeunadur eus amzerioù indez-europeek e amzer-a-vremañ ha amzer dremenet
2. Implij ul lostger dre-zent (/d/ pe /t/) e lec'h ur c'hemmadur a vogalenn (ablaut) da ziskouez an amzer dremenet. Gwelet: Verb gwan germanek.
3. Bezañs daou zoare displegadur verb : gwan (oc'h implijout ul lostger dre zent) ha kreñv (oc'h implij ablaut).
4. Implij anvioù-gwan kreñv ha gwan.
5. Ar c'hemmadur kensonennek anavezet dindan anv Lezenn Grimm.
6. Un nebeud gerioù a zo diaes da liammañ gant gwriziennoù indez-europeek hag a vez kavet e-barzh hogozik tout ar yezhoù germanek Gwelet Martezeadenn ar gwiskad-dindan germanek.
7. Dilec'hiadur ar pouez-mouezh war ar wrizienn.

Renkadur ar yezhoù germanek

Setu ur roll eus ar yezhoù hag ar rannyezhoù germanek pennañ:

• Yezhoù germanek ar c'hornôg
  • Yezhoù germanek uhel
  • Lombardeg (Yezh varv)
    • Alamaneg
      • Yezhoù alamanek ar c'hreiz
        • Yezhoù alamanek ar reter-c'hreiz
        • Luksembourgeg
        • Yezhoù alamanek ar c'hornôg-c'hreiz
          • Alamaneg Pennsylvania
      • Yezhoù alamanek uhel
        • Yezhoù alemanek
          • Swabeg
          • Elzaseg
          • Yezhoù alemanek uhel
          • Yezhoù alemanek uhelañ
        • Yezhoù aostriek-bavarek
          • Bavareg an norzh
          • Bavareg ar c'hreiz
            • Vienneg
          • Bavareg ar su
            • Karintieg
            • Tiroleg
            • Tsimbreg
          • Alamaneg an Huterited
    • Yideg
    • Vimisoyeg (Wymysöryś)
  • Yezhoù germanek izel
    • Yezhoù frankek izel
      • Izelvroeg (nederlandeg)
        • Afrikaneg (Afrikaans )
      • Limbourgeg
    • Yezhoù saksek izel
      • Sakseg izel unvan
      • Sakseg izel reter Friz
    • Yezhoù germanek izel ar reter
      • Alamaneg ar Vennonited (Plautdietsch)
  • Yezhoù germanek an inizi
    • Yezhoù frizek
      • Frizeg ar c'hornôg
      • Frizeg ar reter (Saterfrizeg)
      • Seuleg (frizeg Söl pe Sylt)
    • Saozneg
      • Saozneg Breizh-Veur
        • Saozneg an norzh
        • Rannyezh Northumberland (Geordie)
        • Rannyezh Durham (Pitmatic)
        • Rannyezh Cumbrian
        • Rannyezh Yorkshire
        • Rannyezh Lancashire
        • Rannyezh Merseyside (Scouse)
        • Rannyezh Manchester
      • Rannyezh ar Midlands
        • Rannyezhoù Midlands ar reter
          • Rannyezh Derbyshire
          • Rannyezh Nottingham
          • Rannyezh Lincolnshire
          • Rannyezh Leicestershire
        • Rannyezhoù Midlands ar c'hornôg
          • Rannyezh ar Black Country (Yam Yam)
          • Rannyezh Birmingham (Brummie)
      • Rannyezh East Anglia
        • Rannyezh Norfolk
      • Saozneg ar su
        • Received Pronunciation
        • Rannyezh an Aber (estuary English)
        • Rannyezh Cockney
        • Rannyezh Somerset
        • Rannyezh Devon
        • Rannyezh saoznek Kernev-Veur
        • Saozneg Aostralia
        • Saozneg Zeland Nevez
      • Saozneg Bro-Skos
      • Saozneg Norzhamerika
        • Saozneg Kanada
        • Rannyezh Boston
        • Rannyezh su ar Stadoù-Unanet
        • General American
        • Rannyezh New York
        • Rannyezh Kalifornia
        • Rannyezh Hawaii
        • Saozneg re du ar Stadoù-Unanet (Ebonikeg)
        • Saozneg Liberia
      • (Doareoù-yezh all)
        • Saozneg Iwerzhon
        • Saozneg ar C'haraibez
        • Saozneg Jamaika
        • Saozneg an Douar-Nevez
        • Saozneg Hong Kong
        • Saozneg Suafrika
        • Saozneg India
        • Saozneg (Singlish)
        • Saozneg (Manglish)
    • Skoteg
      • Skoteg an inizi
      • Skoteg an norzh
      • Skoteg ar c'hreiz
      • Skoteg ar su
      • Skoteg Ulaid
      • Skoteg ar c'hêrioù bras
    • Yoleg

• Yezhoù germanek ar reter
  • Goteg Krimea (Yezh varv)
  • Goteg {Yezh varv
  • Vandaleg (Yezh varv)
  • Burgondeg (Yezh varv)

• Yezhoù germanek an norzh
  • Norseg (Yezh varv)
  • Daneg
    • Jutlandeg
      • Jutlandeg an Norzh
      • Jutlandeg ar reter
      • Jutlandeg ar c'hornog
      • Jutlandeg ar su
    • Daneg enezat
    • Bornholmsk
  • Svedeg
    • Svedeg ar su
      • Scanianeg
    • Götamål
    • Gutneg eus Henc'hutneg (Yezh varv)
    • Svedeg Svea
    • Svedeg Norrland
      • Svedeg Jämtland
    • Svedeg ar reter
      • Svedeg Finland
      • Svedeg Estonia
  • Dalecarlianeg
    • Övdalską
  • Norvegeg
    • Bokmål
    • Nynorsk
    • Trøndersk
    • Norvegeg ar reter
    • Norvegeg ar c'hornog
    • Norvegeg an norzh
    • Norneg (Yezh varv)
  • Faroeg
  • Islandeg

Geriaoueg

Un nebeud eus ar gerioù en daolenn-mañ o deus kemmet o zalvoudegezh e-pad ar milvedoù. Da skouer ez eo liammet ar ger Sterben (mervel) ouzh ar ger saoznek starve (bezañ gant an naon). Bez ez eus d'an nebeutañ un heuliad d'un andon nann-germanek boutin (ounce hag a zeu eus al Latin)

Saozneg	Skoteg	Frizeg ar c'hornôg	Afrikaneg	Izelvroeg	Alamaneg izel	Alamaneg	Goteg	Islandeg	Faeroeg	Svedeg	Daneg	Norvegeg (Bokmål)	Norvegeg (Nynorsk)
Apple	Aiple	Apel	Appel	Appel	Appel	Apfel	Aplus	Epli	Epl(i)[1]	Äpple	Æble	Eple	Eple
Board	Buird	Board	Bord	Boord	Boord	Brett / Bord[2]	Baúrd	Borð	Borð	Bord	Bord	Bord	Bord
Beech	Beech	Boeke/ Boekebeam	Beuk	Beuk	Böök	Buche	Bōka[3]/ -bagms	Bók	Bók	Bok	Bøg	Bøk	Bøk, Bok
Book	Beuk	Boek	Boek	Boek	Book	Buch	Bōka	Bók	Bók	Bok	Bog	Bok	Bok
Breast	Breest	Boarst	Bors	Borst	Bost	Brust	Brusts	Brjóst	Bróst	Bröst	Bryst	Bryst	Bryst
Brown	Broun	Brún	Bruin	Bruin	Bruun	Braun	Bruns	Brúnn	Brúnur	Brun	Brun	Brun	Brun
Day	Day	Dei	Dag	Dag	Dag	Tag	Dags	Dagur	Dagur	Dag	Dag	Dag	Dag
Dead	Deid	Dea	Dood	Dood	Doot	Tot	Dauþs	Dauður	Deyður	Död	Død	Død	Daud
Die (Starve)	Dee	Stjerre	Sterf	Sterven	Döen/Starven	Sterben	Diwan	Deyja	Doyggja	Dö	Dø	Dø	Døy
Enough	Eneuch	Genôch	Genoeg	Genoeg	Noog	Genug	Ganōhs	Nóg	Nóg/ Nógmikið	Nog	Nok	Nok	Nok
Finger	Finger	Finger	Vinger	Vinger	Finger	Finger	Figgrs	Fingur	Fingur	Finger	Finger	Finger	Finger
Give	Gie	Jaan	Gee	Geven	Geven	Geben	Giban	Gefa	Geva	Giva / Ge	Give	Gi	Gje(va)
Glass	Gless	Glês	Glas	Glas	Glas	Glas		Gler	Glas	Glas	Glas	Glass	Glas
Gold	Gowd	Goud	Goud	Goud	Gold	Gold	Gulþ	Gull	Gull	Guld/ Gull	Guld	Gull	Gull
Hand	Haund	Hân	Hand	Hand	Hand	Hand	Handus	Hönd	Hond	Hand	Hånd	Hånd	Hand
Head	Heid	Holle	Hoof[4]/Kop[5]	Hoofd/Kop[5]	Hööft/Kopp[5]	Haupt/ Kopf[5]	Háubiþ	Höfuð	Høvd/ Høvur	Huvud	Hoved	Hode	Hovud
High	Heich	Heech	Hoog	Hoog	Hooch	Hoch	Háuh	Hár	Høg/ur	Hög	Høj	Høy/høg	Høg
Home	Hame	Hiem	Heim[6]/ Tuis[7]	Heim[6]/Thuis[7]	Heem	Heim	Háimōþ	Heim	Heim	Hem	Hjem	Hjem/heim	Heim
Hook	Heuk	Hoek	Haak	Haak	Haak	Haken	Krappa/ Krampa	Krókur	Krókur/ Ongul	Hake/ Krok	Hage/ Krog	Hake/ Krok	Hake/ Krok[8]
House	Hoose	Hûs	Huis	Huis	Huus	Haus	Hūs	Hús	Hús	Hus	Hus	Hus	Hus
Many	Mony	Mannich/Mennich	Menige	Menig	Männich	Manch	Manags	Margir	Mangir/ Nógvir	Många	Mange	Mange	Mange
Moon	Muin	Moanne	Maan	Maan	Maan	Mond	Mēna	Tungl/ Máni	Máni/ Tungl	Måne	Måne	Måne	Måne
Night	Nicht	Nacht	Nag	Nacht	Nacht	Nacht	Nótt	Nótt	Natt	Natt	Nat	Natt	Natt
No	Nae	Nee	Nee	Nee(n)	Nee	Nein (Nö, Nee)	Nē	Nei	Nei	Nej	Nej	Nei	Nei
Old	Auld	Âld	Oud	Oud, Gammel [9]	Oolt	Alt	Sineigs	Gamall (but: eldri, elstur)	Gamal (but: eldri, elstur)	Gammal (but: äldre, äldst)	Gammel (but: ældre, ældst)	Gammel (but: eldre, eldst)	Gam(m)al (but: eldre, eldst)
One	Ane	Ien	Een	Een	Een	Eins	Áins	Einn	Ein	En	En	En	Ein
Ounce	Unce	Ûns	Ons	Ons	Ons	Unze	Unkja	Únsa	Únsa	Uns	Unse	Unse	Unse
Snow	Snaw	Snie	Sneeu	Sneeuw	Snee	Schnee	Snáiws	Snjór	Kavi/ Snjógvur	Snö	Sne	Snø	Snø
Stone	Stane	Stien	Steen	Steen	Steen	Stein	Stáins	Steinn	Steinur	Sten	Sten	Stein	Stein
That	That	Dat	Dit, Daardie	Dat, Die	Dat (Düt)	Das	Þata	Það	Tað	Det	Det	Det	Det
Two/Twain	Twa	Twa	Twee	Twee	Twee	Zwei (Zwo)	Twái	Tveir/ Tvær/ Tvö	Tveir (/Tvá)	Två	To	To	To[10]
Who	Wha	Wa	Wie	Wie	Wokeen	Wer	Ƕas (Hwas)	Hver	Hvør	Vem	Hvem	Hvem	Kven
Worm	Wirm	Wjirm	Wurm	Wurm/ Worm	Worm	Wurm	Maþa	Maðkur, Ormur	Maðkur/ Ormur	Mask/ Orm [11]	Orm	Mark/ Makk/ Orm	Mark/ Makk/ Orm [11]
Saozneg	Skoteg	Frizeg ar c'hornôg	Afrikaneg	Izelvroeg	Alamaneg izel	Alamaneg	Goteg	Islandeg	Faeroeg	Svedeg	Daneg	Norvegeg (Bokmål)	Norvegeg (Nynorsk)

Gwelet ivez

• Yezhoù indezeuropek

Liammoù diavaez

• Proto-Germanic Dictionary
• Ethnologue Report for Germanic
• Proto-Germanic Language Reconstruction Group

Notennoù

1. The cognate means 'potato'. The correct word is 'Súrepli'.
2. Brett used in Southern, Bord also used in Northern Germany
3. Attested meaning 'letter', but also means beech in other Germanic languages, cf. Russian buk 'beech', bukva 'letter', maybe from Gothic.
4. Now only used in compound words such as hoofpyn (headache) and metaphorically such as hoofstad (capital city).
5. From an old Latin borrowing, akin to "cup".
6. Archaic: now only used in compound words such as 'heimwee' (homesickness).
7. From a compound phrase akin to "to house"
8. Ongel is also used for fishing hook.
9. Old and decayed.
10. Dialectally tvo/ två/ tvei (m), tvæ (f), tvau (n).
11. The cognate means 'snake'.