From Wikipedia, the free encyclopedia
Amalthea (gresianeg Αμάλθεια) pe Yaou V eo an trede loarenn dostañ eus Yaou. Dizoloet eo bet d'ar 9 gwengolo 1892 gant E. Barnard. Al loarenn ziwezhañ dre un selladenn eeun kentoc'h eget dre ul luc'hskeudennerezej e voe Amalthea hag an hini gentañ zilozoet adalek m'en-deus dizoloet Galileo Galilei al loarennoù galilean Hec'h anv a zeu eus an nimfenn he-deus maget Zeus gant laezh gavr.
 | |
| Amalthea skeudennet gant Galileo etre 1996 ha 1997. | |
| Dizoloadenn | |
|---|---|
| Dizoloet gant | E. Barnard |
| Dizoloet d'ar | 9 Gwengolo, 1892 |
| Doareennoù he c'helc'htro | |
| radius krenn | 181,995 km 1 |
| Kelc'htro | 1,144,000 km |
| Ezkreizennegezh | 0.0046637841 |
| Periapsis | 181,150 km |
| Apoapsis | 182,840 km |
| Prantad reveulziañ | 0.29826 d (7 e 9,5 min) |
| Tizh orbitel krenn | mui.: 26.691 km/s krenn: 26.567 km/s nebeut.: 26.443 km/s |
| Stouadur | 0.36°°° (diwar keheder Meurzh)<br /2.45° (diwar an ekliptik) |
| Loarenn eus | Yaou |
| Doareenoù fizikel | |
| Treuzkiz krenn | 172 km (262 x 146 x 134 km) |
| Oblateness | |
| Gorread | 397,600 km² |
| Volum | ~2,430,000 km3 |
| Mas | 2.1×1018 kg |
| Stankter | 0.862 g/cm³ |
| Gravitadur gorre | ~0.025 m/s² ((~0.0025 g) |
| Tizh achap | ~0.061 km/s |
| Devezh | sinc'hron |
| Buander troiñ | 69 km/e |
| Axial tilt | 0° |
| Albedo | 0.09 |
| temp. gorre | ~122 K |
| Gwask atmosferel | atmosferenn ebet |
Al loarenn ziabarzh vrasañ eus Yaou eo.
E 1975 hepken e rojod hec'h anv ofisiel met en un doare damofisiel e veze implijet adalek m'en-doa hen aliet Camille Flammarion. Kent 1975 e oa anvet Yaou V zoken m'en doa c'hoantaet he dizoloer he envel Kolombia
E-barzh gwalenn bennañ emañ ha posupl eo e vefe furmet homañ gant materi skrapet diouti. E-barzh radius Roche emañ met bihan a-walc'h eo da zerc'hel ouzh efedoù-lanv. E-barzh kelc'htro a-sav Yaou emañ, ar pezh a dalvez emañ o tostaat diouti goustadik.
An dra ruzañ e koskoriad an Heol eo Amalthea. Abalamour d'ar soufr kaset gant Io (loarenn) eo war a seblant. Saotroù ledan glaz a weler war naou. Dianav eo o natur.
Ur stumm direizh he-deus Amalthea, 270 × 168 × 150 km he ment. War du Yaou eo reteret he c'hostez hirañ. Goloet gant kraterioù eo Amalthea, un nebeud anezho bras tre e-keñver ment al loarenn. Pan, an hini vrasañ a zo 100 km he ledander ha 8 km he donder. Ur c'hrater arall Gaea a vuzul 80km hag a zo div wech donoc'h eget Pan. Daou venez he-deus Amalthea : Mons Lyctas ha Mons Ida hag a dizh 20 km.
Ment Amalthea hag he stumm a lakas anezhor da soñj eo ur c'horf kreñv ha sonn, kenaozet gant reier dreist holl. Ma vefe keaozet gant skorn e vefe aet da ront dindan efed he gravadur hec'h unan. Luc'hskeudennoù graet gant Galileo o-deus diskouezet e oa bihan tre he stankter ha gwirheñvel eo splu pe skornek Amalthea. Luc'hskeudennoù nevesoc'h, graet gant ar pellseller Subaru a zamziskouez eo kenaozet gan skorn dreist Ne c'hell ket bezañ bet furmet en he lec'hiadur a-vremañ. Tomm tre e voe Yaou e deraou koskoriad an heol ha da deuziñ en-defe he lakaet. An dra-mañ a zamveneg e voe tapet gant gravadur Yaou.
Evel loarennoù arall Yaou e tro atav an hevelep tu ouzh Yaoù. Evel Io e skign Amalthea muioc'h gwrezder eget ma tegemer eus an Heol hag Yaou. En abeg da c'houleier-tredan o krouet gant maez magnetek Yaou eo moarvat.
D'ar 5 miz Du 2002 e c'hournij Galileo a-us da Amalthea. E 160 km anezhi e tremenas-hi. Muzuliet e voe efed gravadur al loarenn war dreugiañ ar sontenn. An disoc'hioù a voe implijet da jedañ he mas. Evel m'anavezed he volum dija e voed barrek da gavout he stankder. Tost ouzh hini ar skorn eo war a seblant. Posupl eo ez eo kenaozet Amalthea eus pezhioù roc'h dizalc'h dallc'het asambles gant o gravadur. Posupl eo ivez ez eo kenaozet eus skorn dreist holl.
E-pad he gournijadur e luc'hskeudennas Galileo nav loarennig. O natur hag o ment a zo dianav met krediñ a reer e furmont un doare gwalienn war-dro Amalthea.
| Loarennoù Yaou |
|---|
|
Adrastrea | Aitne | Amalthea | Ananke | Aoede | Arche | Autonoe | Callisto | Callirrhoe | Carme | Chaldene | Cyllene | Elara | Erinome | Euanthe | Eukelade | Euporie | Europa | Eurydome | Ganymede | Harpalyke | Hegemone | Helike | Hermippe | Himalia | Io | Iocaste | Isonoe | Kale | Kallichore | Kalyke | Karpo | Kore | Leda | Lysithea | Megaclite | Metis | Mneme | Orthosie | Pasiphae | Pasithee | Praxidike | Sinope | Sponde | Taygete | Thebe | Thelxinoe | Themisto | Thyone |
| S/2000 J 11 | S/2003 J 2 | S/2003 J 3 | S/2003 J 4 | S/2003 J 5 | S/2003 J 9 | S/2003 J 10 | S/2003 J 12 | S/2003 J 15 | S/2003 J 16 | S/2003 J 17 | S/2003 J 18 | S/2003 J 19 | S/2003 J 23 |
| Yaou | Koskoriad an Heol |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
