Skandiom

Un elfenn gimiek eo ar skandiom ; Sc eo e arouez kimiek, 21 e niver atomek ha 44,956 e dolz atomek. Ur metal ardreuzat eo ar skandiom.

Skandiom
Kalkiom – Skandiom – Titaniom
Sc Y taolenn beriodek, skandiom Taolenn beriodek
Niver atomek	21
Rummad kimiek	Metal ardreuzat
Strollad	3
Trovezh	4
Aozadur elektronek	[Ar] 3d1 4s2
Niver oksidadur	+ 3
Tredanleiegezh	1,36
Skin atomek	160,6
Tolz atomek	44,955912 ± 0.000006
1 cm3 eo ec'honad an diñs skandiom

E 1879 e voe dizoloet dre zielfenniñ mein deuet eus Skandinavia, alese e anv^[1].
Ur metal ardreuzat eo ar skandiom, a gaver war an Douar er gwiskadoù metaloù rouez hag uraniom kemmesket. Nebeut a vengleuzioù skandiom zo er bed : Sina, Kazakhstan, Rusia hag Ukraina eo ar broioù kenderc'her pennañ^[2].

Istor

Dmitriy Mendeleyev en devoa rakwelet 1869 e vije un elfenn he zolz atomek etre 40 ha 48, a voe dizoloet e 1879 eta gant ar c'himiour svedat Lars Fredik Nilson hag e skipailh. War a hañval ne ouie ket Lars F. Nilson diwar-benn diougan D. Mendeleyev, a voe kelaouet gant ar c'himiour svedat all Per Teodor Cleve.

Perzhioù

Kimiek

Ur metal blot neuz an arc'hant dezhañ eo ar skandiom. Da arvelen pe arroz e tro e liv pa vez lezet en aer. Gallout a ra kemmañ liv ha dileizhañ en darn vuiañ eus an trenkennoù. Aes eo da leskiñ. Hidrogen a ro pa vez mesket gant dour.

Izotopoù

⁴⁵Sc (44,956 u) hepken a gaver en natur.
Trizek izotop zo bet kavet, eus ³⁸Sc betek ⁴⁷Sc, ar re stabilañ o vezañ ⁴⁶Sc (83,8 devezh e hanter-vuhez), ⁴⁷Sc (3,35 devezh) ha ⁴⁸Sc (43,7 eurvezh).

Arver

Kendeuzadoù skandiom-aluminiom a vez implijet er sevel kirri-nij hag egorlistri abalamour ma 'z int kalet ha skañv ; titaniom a vez arveret muioc'h evelato dre ma 'z eo marc'hatmatoc'h.
Lod bizhier baseball ha marc'hoù-houarn a zo graet gant kendeuzadoù Al-Sc enno. E lod pistolennoù ez eus ivez.
Kleuzeurioù (lampoù) a ro gouloù par da hini an Heol a reer dre veskañ skandiom gant elfennoù all.

Daveennoù

• (en) American Chemical Society
• (br) (fr) AN NOALLEG Yann-Baol, Geriadur ar Gimiezh, Preder, Plomelin, 2008 (ISBN 978-2-901383-69-7) • En-linenn
• (br) (fr) AN NOALLEG Yann-Baol, Geriadur ar Fizik, Preder, Plomelin, 2006 (ISBN 978-2-901383-64-2) • En-linenn
• (fr) Annales de chimie et de physique, Gallica / Bibliothèque nationale de France
• (en) Atomic weights of the elements 2007 (IUPAC Technical Report) Pure an Applied Chemistry
• (en) Atomic Weights and Isotopic Compositions for All Elements National Institute of Standards and Technology
• (fr) Bureau de Recherche Géologique et Minière (BRGM)
• (en) CONSIDINE Glenn D., Van Nostrand's Encyclopedia of Chemistry, Wiley-Interscience, 2005 (ISBN 978-0-471-61525-5)
• (fr) DEPOVERE Paul, La classification périodique des éléments — La merveille fondamentale de l'Univers, De Boeck, Brussels, Belgia, 2002 (ISBN 978-2-8041-4107-3)
• (en) EMSLEY John, Nature's Building Blocks — An A-Z Guide to the Elements, Oxford University Press, 2001 (ISBN 978-0-19-850341-5)
• Geriadur brezhoneg An Here, Plougastell-Daoulaz, 2001 (ISBN 978-2-86843-236-0)
• ÉTIENNE Guy, Geriadur ar Stlenneg, Preder, 1996 (ISBN 978-2-901383-14-7)
• (en) HOLDEN Norman, History of the Origin of the Chemical elements and Their Discoverers, New York, 2001 • Brookhaven National Laboratory
• (en) International Union of Pure and Applied Chemistry (IUPAC)
• (en) Joint Institute for Nuclear Research (ОИЯИ e Dubna)
• (en) LIDE David R., CRC Handbook of Chemistry and Physics - 88th Edition, CRC Press,2007 (ISBN 978-0-8493-0488-0)
• (en)National Nuclear Data Center
• (en) Royal Society of Chemistry
• (en) STWERTKA Albert, A Guide to the Elements, Oxford University Press, 1996 (ISBN 978-0-19-508083-4)
• (en) Webelements

Notennoù

1. (en) EMSLEY John, Nature's Building Blocks : An A-Z Guide to the Elements, Oxford University Press, 2003 (ISBN 978-0-19-850340-8)
2. United States Geological Survey (en) Liamm oberiant 13 HER 12

Kimiezh | Elfennoù kimiek
Rolloù hervez an arouez ~ hervez an anv • Taolenn beriodek Taolennoù an izotopoù rannet ~ klok
Dmitriy Mendeleyev • Ernest Rutherford