kumun Penn-ar-Bed From Wikipedia, the free encyclopedia
Eusa, pe Enez-Eusa, zo un enezenn hag ur gumun a-vaez da aodoù kornôg Bro-Leon, e gwalarn departamant Penn-ar-Bed, e Breizh. Eusaiz, Isañviz a vez graet eus an enezourien, ha Maoutiged eo o lesanv en abeg da vent vihan deñved an enez.
Muioc'h a ditouroù Anv gallek (ofisiel), Bro istorel ...
En Henc'hres e oa anavezet an enez dindan an anv Ουξισάμα Ouxisáma, diwar ar galianegux- "uc'h, uhel" ha -sama "-kenañ", peogwir e vez gwelet a-bell[3]. Uxantis e oa an anv latin en Itinerarium Antonini, Ussant e galleg e 1350[3] ha Ouessant e galleg hiziv. Heißant eo an anv nederlandek a lenner war ar c'hartennoù kozh (e C. de Finesterre)[4], hag Ushant eo an anv saoznek.
Ur studiadenn diwar-benn brezhoneg Eusa gant Dom Malgorn a voe embannet en Annales de Bretagne et des pays de l'Ouest e 1909[5]
Ar Brezoneg er Skol
1934-1936: ar c'huzul-kêr a savas a-du gant ar mennad skignet gant al luskad Ar Brezoneg er Skol (ABES) evit kelennadurezh ar brezhoneg er skol[6].
Ya d'ar Brezhoneg
D'an 23 a viz Gouere 2009 e oa bet votet live 2 ar garta Ya d'ar brezhoneg gant Kuzul-kêr ar gumun.
Palefarzhet: ouzh 1 ha 4, en aour e dreustell en sabel; ouzh 2 ha 3, en gul.
Dekred eus ar 26 a viz Du 1790 war al le ret: e penn-kentañ 1791 e voe nac'het al le ouzh ar Roue, ar vro hag al lezennoù gant ar person, Yves Laot, ha gant Jean-Marie Trebaol, kure[7].
Merval a reas 43 den ag ar gumun abalamour d'ar brezel[9].
Nijerezioù ar Royal Air Force (aerlu ar Rouantelezh-Unanet) aet d'ar strad: d'ar 27 a viz Meurzh1941 e kouezhas un nijerez Blenheim IV marilhet T2332 ha kodet PZ-O eus ar 53th Squadron er mor nepell eus Eusa; lazhet e voe he zri nijour, unan anezhe a voe douaret e bered kumun Gwidel hag unan all e Perroz-Gireg, ne voe ket kavet korf an trede hini; d'ar 5 a viz Ebrel1941 e kouezhas un nijerez Hampden marilhet AD738 ha kodet VN-? eus ar 50 Squadron er mor nepell eus Eusa; lazhet e voe he fevar nijour, ne voe kavet korf ebet; d'an 10 a viz Ebrel1941 e kouezhas un nijerez Spitfire I marilhet P9396 ha kodet LY-? eus ar 1st Photographic Reconnaissance Unit Squadron er mor en norzh da Eusa; lazhet e voe he levier, ne voe ket kavet e gorf; d'ar 4 a viz C'hwevrer1942 e kouezhas un nijerez Whitley V marilhet P5050 ha kodet YG-M er mor nepell eus Keranchas; he c'hwec'h nijour a voe tapet gant an Alamaned[10].
Nijerezioù aerlu ar Stadoù-Unanet (United States Army Air Forces) aet d'ar strad: d'ar 18 a viz Du1942 e kouezhas ur c'harr-nij B-17F-10-BO (anvet Floozy, marilhet 41-24474 ha kodet GY-?) er mor etre Eusa ha Beg Lokmazhe gant dek den e bourzh; nav anezhe a voe tapet gant an Alamaned, ne voe ket adkavet an dekvet hini[11]; d'ar 6 a viz Genver1943 e kouezhas ur c'harr-nij B-24D-15-CO (anvet "Short Snorter" ha marilhet 41-23997, 1st Squadron, 480th Antisubmarine Group) e donvor Eusa gant eizh den en e vourzh; ne voe ket adkavet ar c'horfoù; d'ar 16 a viz Ebrel1943 e kouezhas ur c'harr-nij B-24D-15-CO (anvet "Missouri Sue", marilhet 41-24122 ha kodet YM-?) e donvor Eusa gant dek milour en e vourzh; ne voe adkavet korf ebet[11]; d'ar 1añ a viz Mae1943 e kouezhas ur c'harr-nij B-17F-25-BO (anvet "Vertigo", marilhet 41-24547 ha kodet OR-T, 8vet Air Force, 91vet Bomb Group, 323vet Squadron, diazezet e Bassingbourn) er mor e Baz ar Fourn nepell diouzh Eusa gant dek milour en e vourzh; o tistreiñ eus ur vombezadeg e Sant-Nazer edo an nijerez pa voe taget gant nijerezioù alaman Focke-Wulf 190[12]; tapet e voe pemp nijour gant an Alamaned, mervel a reas ar re all, met ne voe ket kavet o c'horfoù[11].
Marsel Guieysse, La langue bretonne: ce qu'elle fut, ce qu'elle est, ce qui se fait pour elle et contre elle, pajenn 265, Kemper, Nouvelles Éditions Bretonnes, 1936.
Bro-Leon
Penn-ar-Bed
.svg){kind=small}
Kanada
Rouantelezh-Unanet
