Boudaegezh

Dindan ar ger Boudaegezh (Pali बौद्ध धर्म Buddha Dhamma, Buddha Dharma e sanskriteg) ez eus anv peurliesañ eus relijion, hogen ur gelennadurezh ez eo a c'hell chom e par ar brederouriezh hepken. Diazezet eo en Azia ar Su hag ar Reter dreist-holl. En India eo e voe krouet er VI^vet kantved kent Jezuz-Krist gant Siddhartha Gautama, lesanvet ar Bouda, da lavaret eo "an Hini Sklêrijennet" (Bouddha e sañskriteg). Diazezet eo war an "Tri Bravig" : ar Bouda (diazezer ar Voudaegezh), an Dharma (kelennadurezh Bouda) hag ar Sagha (kumuniezh ar venec'h voudaat)

Boudaegezh

Istor ar Voudaegezh Kronologiezh voudaek Senedoù-meur boudaek

Diazezoù Peder Gwirionez Nobl An Hent kreiz Pancasila Nirvāna · Tri Bravig

Mennozhioù pennañ Tri merk ar bezañs Skandha · Kosmologiezh · Dharma Samsara · Adc'hanedigezh · Shunyata Pratitya-samutpada · Karma

Pennoù bras Ar bouda Gautama Diskibien Bouda · Familh Bouda

Kustumoù Bouda · Bodhisattva Peder fazenn ar Sklêrijennadur Paramioù · Prederiadur

Boudaegezh dre vro Gevred Azia · Reter Azia Tibet · India · Kornôg

Skolioù ar voudaegezh Theravāda · Mahāyāna Vajrayāna · Skolioù kentañ

Testennoù Boudaek Sutta Pitaka · Sutraoù ar Mahayana Vinaya Pitaka · Abhidhamma Pitaka

Daoust m'emañ an niver brasañ a feizidi en Azia e kaver Boudaiz e pep lec'h er bed bremañ. Depantout a ra an niver a feizidi a gaver er bed eus an doare da dermeniñ ar fed da heuliañ ar voudaegezh. Emañ ar jedadennoù izelañ etre 350 ha 500 milion a dud er bed^[1],[2],[3].

Daou skourr pennañ zo er Voudaegezh : an Theravada ("Skol ar re henañ") hag ar Mahayana ("Ar c'harbed bras"). Stank eo diskibled an Theravada e Sri Lanka hag en Azia ar Gevred. Diskibled ar Mahayana a gaver dre-holl en Azia ar Reter ha heuliañ a reont hengounioù disheñvel evel Douar Glan, ar zen, ar voudaegezh nichiren, ar voudaegezh tibetan, ar Chingon, an Tiantai (Tendai) hag ar Shinnyo-en. Hervez lod ar Vajrayana, ur seurt boudaegezh a gaver e Tibet ha Mongolia, zo anavezet evel un trede skourr, e-skoaz re all a soñj dezhe ez eo ur skourr eus ar Mahayana^[4].

Lakaet e vez kemm etre ar skolioù boudaegezh hervez ar sell disheñvel o deus diwar-benn an naoutur resis eus an hent a gas d'an dieubadur, ar pouez hag ar roll er c'hanon eus kelennadurezhioù ha testennoù zo, ha dreist-holl diouzh o boazioù^[5]. Kelennadurezh pennañ ar Pratītyasamutpāda eo ar gelennadurezh nemeti zo boutin d'an holl voudaiz eus an Theravada betek an Dzogchen ha d'ar skolioù zo aet da get^[6]. Diazez hengoun ha pleustrerezh ar voudaegezh eo an Tri bravig: ar Bouda, an Dharma (ar gelennadurezh), hag ar Sangha (ar gumuniezh). "Repuiñ en Tri Bravig" zo un disklêriadenn hag ur bromesa da vezañ boudaad hag a laka kemm etre ar voudaiz hag ar re n'int ket, hervez an hengoun^[7]. Pennaennoù all eus ar voudaegezh zo ivez heuliañ pennsturiennoù buhezegezh, harpañ kumuniezh ar venec'h, dilezel ar vuhez ordin ha dont da vezañ manac'h, diorren emskiant ha prederiañ, gwellaat e furnez hag e boell, studiañ an testennoù sakr, seveniñ oberoù deoliezh, lidoù, hag en hengoun ar Mahayana, pediñ boudaed ha bodhisattvaed.

Kronologiezh

Kronologiezh: diorroadur hag emled hengounioù ar voudaegezh (war-dro 450 kent J-K. – war-dro 1300 goude J.-K.)
	450 kent J-K.		250 kent J-K.	100 goude J.-K.		500 goude J.-K.		700 goude J.-K.	800 goude J.-K.		1200 goude J.-K.
India	Sangha abred
		Skolioù kentañ ar voudaegezh				Mahayana		Vajrayana
Sri Lanka & Azia ar Gevred			Boudaegezh Theravada
Kreizazia			Boudaegezh c'hresian					Boudaegezh tibetan
			Boudaegezh Hent ar seiz
Azia ar Reter				Chán, Tiantai, Douar glan, Zen, Nichiren					Shingon
	450 kent J-K.		250 kent J-K.	100 goude J.-K.		500 goude J.-K.		700 goude J.-K.	800 goude J.-K.		1200 goude J.-K.
Alc'hwez :   = Skol Theravada   = Skol Mahayana   = Skol Vajrayana

Notennoù

1. Major Religions Ranked by Size; U.S. State Department, International Religious Freedom Report, 2004. Lenn enlinenn; Garfinkel, Perry. "Buddha Rising", National Geographic Dec. 2005: 88–109; CIA - The World Factbook
2. Lopez, Story of Buddhism. p. 239
3. Lopez, Buddhism. p. 248
4. Involvement of Buddhism In Our Everyday living
5. Robinson et al., Buddhist Religions, page xx; Philosophy East and West, vol 54, ps 269f; Williams, Mahayana Buddhism, Routledge, 1st ed., 1989, pp. 275f (2nd ed., 2008, p. 266)
6. Dalai Lama. The Middle Way. Wisdom Publications 2009, page 22.
7. (2004) Light of Wisdom. Rangjung Yeshe Publications. ISBN 9789627341376. Retrieved on 2010-08-25.

Relijionoù Dharmek
Boudaegezh • Hindouegezh • Jainegezh • Ayyavazhi • Sikhegezh

中文世界門戶 Porched ar bed sinaat — 找到關於中國的頁面 Adkavit ar pennadoù a denn d'ar bed sinaat.