Dhamma (pali धम्म) pe Dharma (sañskriteg धर्म) er voudaegezh en deus tri ster :
- Lezenn hollvedel an natur.
- Kelenn Bouda
- Un anadenn ha/pe e berzhioù.
| |
|
Istor ar Voudaegezh | |
|
Diazezoù | |
|
Mennozhioù pennañ | |
|
Pennoù bras | |
|
Kustumoù | |
|
Boudaegezh dre vro | |
|
Skolioù ar voudaegezh | |
|
Testennoù Boudaek | |
 | |
Dharma a zeu eus ar sañskriteg ma talvez "ar pezh zo diazezet, al lezenn, an dlead, reizh". Ar ger prakrit deveret zo Dhamma [1].
En Azia ar Reter, an arouezlun evit Dharma zo 法, distaget fǎ e Mandarineg, hō e Japaneg ha beop e Koreaneg. E Tibeteg ez eo chos (ཆོས་, rannyezh Lasha [tɕǿʔ])(Daveoù a vank). En Ouigoureg, Mongoleg, hag un nebeud yezhoù all eus Kreizazia, ez eo nom, a zeu eus ar ger henc'hresianeg νόμος, nómos, a dalvez "lezenn"[2]
En India e reer Dharma eus ar relijion. Talvout a ra ar ger kement hag un hent buhez pe ur doare bevañ dibar. Neuze e lavarer e pleustr ur Jainad ar Jain-dharma; un Hindouad a heuilh ar Sanatana-dharma, hag ur Boudaad ar Buddha-dharma. Talvezout a ra e heuilh pep hini ur relijion dibar gant he reolennoù hag he lidoù. Evel al latin hag ar gresianeg a oa ar yezhoù implijet e skridoù sakr ar gristeniezh e-pad ar pep brasañ eus an istor kristen, ar sañskriteg a voe yezh testennoù sakr ar voudaegezh pa en em ledas dre Azia (dreist-holl e Norzh hag e biz India). Er broioù-se e voe graet Buddha-dharma e-pad kantvedoù eta eus ar pezh a anver boudaegezh hiziv. Ijinet e oa ar ger Boudaegezh gant lenneien ha misionerien gristen a skrive diwar-benn relijionoù India en XIXvet kantved.
Ar bouda Gautama a rae dhamma-vinaya eus an hent a gelenne d'e ziskibien, ar pezh a dalvez hent ar reolenn (dhamma eo distagadur pali ar Sañskriteg dharma ha vinaya a dalvez reolenn). Hent ar voudaed (ar bouda Gautama a selle outañ evel unan e-touez ul lignez hir a voudaed a groge e deroù an Henamzer) zo un hent a self-imposed discipline : an dizimezded (Brahmacarya), ur c'hod emzalc'h buhezegezh (Śīla) ha strivoù da wellaat an emskiant hag ar furnez.
En testennoù sakr boudaek e ra dave ar ger "Dharma" da gelenn ar Bouda alies ha d'e stumm skrivet (da skouer ar Vinaya, ar Sutta Pitaka hag ar C'hanon pali). En un doare ledanoc'h e c'haller bodañ ivez dindan an anv-se an hengounioù a oa savet diwezhatoc'h, hag an displegadurioù hag an devarnouriezh savet gant ar skolioù boudaek disheñvel diwar kelenn Bouda. En hengoun ar Mahayana diwezhat e oa sellet evel ar 84 000 kelennadur (ar c'hangyur/bka.'gyur) a oa roet gant Bouda da a-bep seurt tud diouzh o ezhommoù.
Er ster-se ez eo unan eus Tri bravig ar voudaegezh ma "repu" ar feizidi . E Tri bravig ar voudaegezh emañ : ar Bouda , an Dharma (kelenn hag hentennoù), hag ar Sangha (kumuniezh pleustrerien ar buddha dharma a harp an eil re ar re all, kalonekadur ha mignoniezh speredel).
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
