Ян Вермер

Ян Верме́ер (Верме́р) Дэ́лфцкі (нідэрл.: Jan Vermeer van Delft, МФА: [ˈjɑn vərˈmeːr]; 31 кастрычніка 1632, Дэлфт, Нідэрланды — 15 снежня 1675) — галандскі мастак, майстар бытавога жывапісу і жанравага партрэта. Нароўні з Рэмбрандтам і Франсам Халсам адзін з найвялікшых жывапісцаў залатога веку галандскага мастацтва.

Ян Вермеер
нідэрл.: Johannes Vermeer фр.: Johannes Vermeer
«Зводніца» (1656). Лічыцца, што персанаж, які стаіць злева — аўтапартрэт.
Імя пры нараджэнні	Jan Vermeer
Дата нараджэння	кастрычнік 1632[1][2][…]
Месца нараджэння	Дэлфт, графства Галандыя, Рэспубліка Злучаных правінцый[3][4][…]
Дата смерці	15 снежня 1675(1675-12-15)[1][5][…] (43 гады)
Месца смерці	Дэлфт, графства Галандыя, Рэспубліка Злучаных правінцый[6][7][…]
Месца пахавання	Oude Kerk[d]
Грамадзянства	Рэспубліка Злучаных правінцый
Бацька	Reijnier Janszoon Vermeer[d][8]
Маці	Digna Baltus[d][8]
Жонка	Catharina Bolenes[d]
Род дзейнасці	мастак, калекцыянер мастацтва
Жанр	жанравы жывапіс[9] і партрэт[9]
Мастацкі кірунак	Залаты век галандскага жывапісу[d][9] і жывапіс барока[d][9]
Заступнікі	Pieter van Ruijven[d]
Подпіс
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Нарадзіўся ў сям’і заможнага камерсанта. Верагодна, жывапісу вучыўся ў вядомага мастака К. Фабрыцыуса. У 1653 г. малады мастак быў прыняты ў гільдыю св. Лукі, у 1662—71 г. займаў пасаду старшыні цэха. Двойчы станавіўся прэзідэнтам гільдыі. Быў жанаты на Катарыне Болнес з якой меў пятнаццаць дзяцей. Жывапіс не прыносіў Вермеру прыбытку, дастатковага для ўтрымання вялікай сям’і; ён быў змушаны працягваць гандлёвую справу бацькі. Аднак вайна з Францыяй і крызіс 1672 г. разарылі яго. Не выключана, што гэта паскорыла смерць Вермера, які памёр ад сардэчнага прыступу.

Творчасць

Я. Вермер — найбуйнейшы майстар галандскага жанравага і пейзажнага жывапісу. Пераважная большасць карцін Вермера, якія дайшлі да нас, уяўляюць сабою жанравыя замалёўкі. Сюжэты іх тыповыя: невялікая частка пакоя, жанчыны, пагружаныя ў тыя ці іншыя заняткі. Ярка індывідуальнае мастацтва Вермера не было ацэнена сучаснікамі і надоўга забылася. Цікавасць да яго з’явілася толькі ў 19 ст.

Раннія творы Вермера («Хрыстос у Марфы і Марыі», 1655, Нацыянальная галерэя Шатландыі, Эдынбург) яшчэ належаць тагачаснаму еўрапейскаму рэпертуару і нехарактэрныя для творчасці мастака ў цэлым. З 2-й пал. 1650-х г. Вермер піша невялікія карціны з адной ці некалькімі фігурамі ў залітым серабрыстым святлом гарадскім інтэр’еры («Служанка са збаном малака», «Афіцэр і дзяўчына, якая смяецца», «Перапынены ўрок музыкі»), надаючы ўвагу не сктолькі дзеянню, колькі стану герояў і агульнаму настрою сцэны. У кан. 1650-х г. Вермер стварае два пейзажы («Від Дэлфта» і «Вулачка»), якія зацвердзілі за ім славу неперасягненага майстра пейзажнага жанру.

У 1660-я г. творчасць Вермера робіцца больш сузіральнай і вытанчанай, а жывапіс — халаднейшым («Дзяўчына з жамчужнай завушніцай», «Жанчына з гарлачом вады»). Мастак часта малюе ўтульныя, багата абстаўленыя пакоі, дзе ўпрыгожаныя жанчыны чытаюць і пішуць лісты («Дзяўчына ў блакітным, якая чытае ліст», «Дама, якая піша ліст»), музыкуюць («Лютністка», «Канцэрт», «Гітарыстка»), разглядаюць каштоўнасці («Дама, якая прымярае каралі»), вядуць галантныя размовы з кавалерамі («Келіх віна»). На сваіх карцінах Вермер малюе таксама людзей працы, навукі і мастацтваў («Каруначніца», «Майстэрня мастака»).

Я. Вермер не напісаў ніводнага нацюрморта як скончанай карціны, але прылічаны да лепшых майстраў гэтага жанру. Ствараючы свае творы, мастак арганічна ўплятаў у іх нацюрморты: талерка з садавіной, гарлач і скамечаная сурвэтка («Дзяўчына, якая спіць»); яблыкі і персікі, якія скаціліся з нахільнай талеркі («Дзяўчына з лістом»).

Галерэя

• 
  Дзяўчына, якая спіць. 1656-1657. Метраполітан. Нью-Ёрк.
• 
  Афіцэр і дзяўчына, якая смяецца. 1657-1659. Калекцыя Фрыка. Нью-Ёрк.
• 
  Дзяўчына з пісьмом. 1657-1659. Дрэздэнская карцінная галерэя. Дрэздэн.
• 
  Служанка са збаном малака. 1658. Рэйксмузей. Амстэрдам.
• 
  Келіх віна. 1660-1661. Карцінная галерэя. Берлін.
• 
  Дама, якая прымярае каралі. 1660-1665. Карцінная галерэя. Берлін.
• 
  Каруначніца. 1664. Луўр. Парыж.
• 
  Дзяўчына з жамчужнай завушніцай. Каля 1665. Маўрыцхёйс. Гаага.
• 
  Алегорыя жывапісу. 1666-67. Музей гісторыі мастацтваў. Вена.

Вобраз у мастацтве

• Дзяўчына з жамчужнай завушніцай (фільм)

Зноскі

1. Jan Vermeer — 2009.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1868372'></a>
2. Johannes or Jan Vermeer // Benezit Dictionary of Artists — OUP, 2006. — ISBN 978-0-19-977378-7 Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q217595'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q24255573'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1547776'></a>
3. http://www.telegraph.co.uk/culture/art/3648562/Drawn-into-the-darkest-corners.html
4. Wheelock A. K. Johannes Vermeer // Encyclopædia Britannica

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741'></a>
5. Jan Vermeer // Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia, 1968.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q18696256'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q2664168'></a>
6. http://muse.jhu.edu/journals/utq/summary/v079/79.1.purtle.html
7. Benezit Dictionary of Artists — OUP, 2006. — ISBN 978-0-19-977378-7

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q217595'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q24255573'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1547776'></a>
8. Pas L. v. Genealogics — 2003.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q19847329'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q19847326'></a>
9. https://www.nga.gov/research/in-depth/themes-ideas-dutch-genre-painting.html

Літаратура

• Кашкурэвіч А. Вермер Дэлфцкі // БЭ ў 18 т. Т. 4. — Мн.: БелЭн, 1997. ISBN 985-11-0090-0
• Лазука Б. Гісторыя сусветнага мастацтва. XVII — XVIII стагоддзі / Б.А.Лазука. — Мн.: Беларусь, 2010. ISBN 978-985-01-0899-9
• Лазарев В. Н. Ян Вермеер Дельфтский. — М., 1933;
• Популярная художественная энциклопедия. — М.: Советская энциклопедия, 1986.
• Ротенберг Е. Ян Вермеер Дельфтский [Альбом репродукций]. — 2-е изд.— М., 1983.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Ян Вермеер
• Сайт пра жыццё і творчасць Вермеера
• Han van Meegeren
• Біяграфія і карціны Вермеера