Шарль Лебрэн

Шарль Лебрэн (фр.: Charles Le Brun; 24 лютага 1619, Парыж — 22 лютага 1690, Парыж) — французскі мастак і тэарэтык мастацтва, кіраўнік французскай мастацкай школы эпохі Людовіка XIV.

Шарль Леброн
фр.: Charles Le Brun
Партрэт мастака працы Нікаля Ларжыльера
Імя пры нараджэнні	Charles Le Brun
Дата нараджэння	24 лютага 1619(1619-02-24)[1][2][…]
Месца нараджэння	Парыж, Каралеўства Францыя[3][4]
Дата смерці	12 лютага 1690(1690-02-12)[5][6][…] (70 гадоў)
Месца смерці	Парыж, Каралеўства Францыя[3][4]
Месца пахавання	Saint-Nicolas-du-Chardonnet[d]
Грамадзянства	Францыя
Род дзейнасці	мастак, архітэктар, дэкаратар, дызайнер, графік, мастак-гравёр, архітэктурны чарцёжнік, дзеяч выяўленчага мастацтва
Месца працы	Gobelins Tapestry Manufactory[d] Garde-Meuble de la Couronne[d]
Жанр	партрэт, партрэтны жывапіс[d][4], гістарычны жывапіс[4] і рэлігійны жывапіс[d][4]
Мастацкі кірунак	класіцызм
Заступнікі	Нікаля Фуке[d], П’ер Сег’е і Людовік XIV
Уплыў	Франсуа Пер’е[d], Сімон Вуэ і Нікала Пусэн
Уплыў на	Французскую школу другой паловы XVII стагоддзя
Член у	Каралеўская акадэмія жывапісу і скульптуры
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Нарадзіўся ў Парыжы, у адзінаццаць гадоў па пратэкцыі будучыні канцлера Францыі П’ера Сег’е паступіў у вучні да Сімону Вуэ. Ва ўзросце пятнаццаці гадоў выконваў заказы кардынала Рышэльё, быў заўважаны прызнаным майстрам Нікаля Пусэнам, у 1642 адправіўся разам з Пусенам у Рым. Дзякуючы стыпендыі ад Сег’е Лебрэн прапрацаваў у Рыме, пад кіраўніцтвам Пусена, чатыры гады. E Італіі вывучаў творчасць Рафаэля, балонскіх акадэмістаў, антычную скульптуру.

Вярнуўшыся ў Парыж, Лебрэн набыў новых уплывовых заступнікаў, у тым ліку суперінтэнданта фінансаў Нікаля Фуке, па заказе якога быў напісаны партрэт Ганны Аўстрыйскай, а затым перайшоў на службу да кардыналу Мазарыні. Працуючы ў замку Во-ле-Віконт, Лебрэн патрапіў у цэнтр інтрыг Мазарыні, які маніпуляваў суперніцтвам Фуке і Кальбера. Праявіўшы сябе ў гэтай «справе» з лепшага боку, ён набыў павагу пераможца — Кальбера.

Прыйдучы да ўлады, Кальбер сярод іншага ўзначаліў шматлікія мастацкія ўстановы і фабрыкі Францыі, на якія абапіраўся культурны ўплыў Караля-Сонца. Лебрэн, яго пратэжэ, у 1648 годзе арганізаваў ізноў створаную Каралеўскую акадэмію жывапісу і скульптуры, у 1660 — Мануфактуру Габеленаў, у 1666 — дзеючую дагэтуль Французскую акадэмію ў Рыме. Асабіста кіруючы і Акадэміяй, і прамысловымі цэхамі, Лебрэн непасрэдна паўплываў на густы і светапогляд цэлага пакалення мастакоў, стаўшы найважнейшай фігурай «стылю Людовіка XIV». Сам кароль падзяляў і заахвочваў мастацтва Лебрэна, асабліва пасля трыумфальных урачыстасцей 1660 года і завяршэння інтэр’ераў Ва-Ле-Віконт у 1661. У тым жа годзе ён замовіў Лебрэну серыю палотнаў з гісторыі Аляксандра Македонскага; першае ж з іх прынесла мастаку дваранства і тытул «Першага каралеўскага жывапісца» (Premier Peintre du Roi), а таксама пажыццёвую пенсію. З 1662 Лебрэн кантраляваў усе мастацкія заказы двара. Ён асабіста распісваў залы Апалонавай галерэі ў Луўры, інтэр’еры замка Сен-Жэрмен і Версаля (Ваенная Зала і Зала Свету).

З падзеннем Кальбера маркіз дэ Лувуа, насуперак волі караля, спрабаваў адхіліць Лебрэна ад працы пры двары. Акадэмія, верная Лебрэну, пераабрала яго на новы тэрмін, аднак прыдворныя інтрыгі падарвалі здароўе старога мастака і ён памёр, не паспеўшы завяршыць роспісы Версаля, якія дарабляў па яго эскізах Наэль Куапель.

Творчасць

Уваходжанне Аляксандра ў Вавілон, 1664

Стварыў шэраг карцін пад уплывам Н. Пусэна («Муцый Сцэвала», «Смерць Катона» і інш.). Кіраваў дэкаратыўным афармленнем інтэр’ераў Луўра, Версаля і інш., выконваў плафоны (Люстраная галерэя ў Версалі, 1678—84, і інш.), кардоны для габеленаў, эскізы для садовай скульптуры, мэблі. У жывапісных работах спалучаў нарматыўнасць класіцысцкай кампазіцыі, прасякнутай тэатралізаванай патэтыкай, з дэкаратыўнай пышнасцю барока: «Магдаліна каецца» (1656—57), серыя карцін «Гісторыя Аляксандра Македонскага» (1660—68) і інш.

Зноскі

1. Charles Le Brun

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q17299517'></a>
2. Charles Le Brun — OUP, 2006. — ISBN 978-0-19-977378-7

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q217595'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q24255573'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1547776'></a>
3. http://vocab.getty.edu/page/ulan/500016215
4. RKDartists

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q17299517'></a>
5. BeWeB

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q77541206'></a>
6. The Fine Art Archive — 2003. Праверана 1 красавіка 2021.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q10855166'></a>

Літаратура

• Лебрэн // БЭ ў 18 т. Т. 9. Мн., 1999.
• Georg Kaspar Nagler: Neues allgemeines Künstler-Lexicon, zweiter Band, Eintragung unter «Brun», S. 163 ff. Verlag von E.A.Fleischmann, München 1835.
• Bellier de La Chavignerie, Emile: Dictionnaire général des artistes de l´ école francaise depuis l´ origine des arts du dessin jusqu´ à nos jours, Eintragung unter «Lebrun», S. 994 linke Spalte unten ff. Verlegt bei Renouard, Paris 1882—1887; Reprint bei Garland Publishing Inc., New York, London 1979.
• Giancarlo Sestieri: Battle Painters. Italian and Foreign Masters of the XVII and XVIII centuries, Rom 1999.
• Michel Gareau, Charles LeBrun First Painter To King Louis XIV, Abrams NY, 1992
• Morel d’Arleux, Louis-Marie-Joseph, Dissertation sur un traité de Charles Le Brun concernant le rapport de la physionomie humaine avec celle des animaux (1827)
• Pinault-Sorensen, Madeleine, De la Physionomie Humaine et Animale: Dessins de Charles Le Brun gravés pour la Chalcographie du Musée Napoléon (Paris)|Musée Napoleon en 1806, Musée du Louvre, (2000) (ISBN 2-7118-4094-8)

Спасылкі

• Працы ў музеях свету
• Працы ў музеях Украіны(недаступная спасылка)