Фердынанд I Справядлівы

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Фердынанд I.

Фернанда I Арагонскі (ісп.: Fernando I de Aragón) таксама празваны «Антэкерскім», «Справядлівым» і «Сумленным» (27 лістапада 1380, Медзіна-дэль-Кампа — 2 красавіка 1416, Ігуалада) — кароль Арагона, Валенсіі, Маёркі, Сардзініі, Корсікі (намінальна), Сіцыліі, герцаг Афін і Неапатрыі (намінальна), граф Барселоны, Русільёна і Сердані ў 1412—1416 гадах), рэгент Кастыліі ў 1406—1416 гадах з дынастыі Трастамара.

Фердынанд I Справядлівы
ісп.: Fernando I de Aragón араг.: Ferrando I катал.: Ferran I
Каранацыя Фердынанда I. Музей Прада, Мадрыд.
Кароль Арагона 1412 — 2 красавіка 1416
Каранацыя	1414
Папярэднік	Марцін I
Пераемнік	Альфонс V
Кароль Сіцыліі 1410 — 2 красавіка 1416
Папярэднік	Марцін II
Пераемнік	Альфонс I
Нараджэнне	27 лістапада 1380 ці 2 лістапада 1380(1380-11-02)[1] Медзіна-дэль-Кампа[d], Каралеўства Кастылія, Каралеўства Кастылія і Леон
Смерць	2 красавіка 1416[2] (35 гадоў) Ігуалада[d], графства Барселона[d], Арагонская карона
Месца пахавання	Sepulcher of Fernando I of Aragon[d] Паблецкі кляштар[d]
Род	Трастамара
Бацька	Хуан I[d][3]
Маці	Элеанора Арагонская[d][3]
Жонка	Элеанора д’Альбукерке[d][3][4]
Дзеці	Альфонса V Велікадушны[3], Хуан II Бязверны[3], Энрыке Арагонскі[d], Санча Арагонскі[d], Элеанора Арагонская[d][3], Марыя Арагонская[d][3] і Педра Арагонскі[d]
Веравызнанне	каталіцтва
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Фернанда быў сынам караля Хуана I Кастыльскага і Элеаноры Арагонскай.

У 1406 годзе, калі сканаў яго старэйшы брат Энрыке III Кастыльскі, Фернанда адмовіўся ад кастыльскай кароны, а замест гэтага стаў разам з удавой Энрыке — Кацярынай Ланкастэрскай — рэгентам пры малалетнім Хуане II. На гэтай пасадзе праявіліся яго адміністрацыйныя здольнасці ва ўнутраных справах.

Падчас вайны з Гранадскім эміратам у 1410 годзе Фернанда захапіў горад Антэкера, па назве якога атрымаў сваю мянушку.

Калі Марцін I Арагонскі — яго дзядзька па маці — памёр, не пакінуўшы законнага спадчынніка, то ў 1412 годзе, паводле Каспскага кампрамісу, Фернанда стаў каралём Арагона. Яго сапернік, Хаймэ II Урхельскі, выступіў супраць гэтага рашэння, і Фернанда далучыў графства Урхель да Арагонскага каралеўства.

Фернанда I увёў для спадчынніка арагонскай кароны тытул «прынц Жыронскі».

Самым прыкметным дасягненнем яго кароткага кіравання стала яго згода ў 1416 годзе на зняцце антыпапы Бенедыкта XIII, што спрыяла завяршэнню Вялікага заходняга расколу, які раздзіраў рымска-каталіцкую царкву на працягу 40 гадоў.

Фернанда I Арагонскі пахаваны ў манастыры Паблет. Ларэнца Вала напісаў афіцыйную біяграфію Фернанда I — «Historiarum Ferdinandi regis Aragonum libri sex» («Пра дзеянні Фердынанда, караля Арагона»).

Продкі

Сям’я і дзеці

У 1393 годзе Фернанда ажаніўся з Элеанорай д’Альбукерке, і ў іх было сем дзяцей:

• Альфонса (1396—1458), кароль Арагона, Сіцыліі і Неапаля
• Марыя (1396—1445), першая жонка Хуана II Кастыльскага
• Хуан (1398—1479), кароль Арагона і Навары
• Энрыке (1400—1445), герцаг Віленскі, граф Альбукеркскі і Эмпурэйскі і інш., а таксама магістр Ордэна Сант’яга
• Элеанора (1402—1445), жонка Дуарты I
• Санча Арагонскі (1410—1416)

Зноскі

1. BeWeB Праверана 7 ліпеня 2020.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q77541206'></a>
2. BeWeB

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q77541206'></a>
3. Kindred Britain

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q75653886'></a>
4. (unspecified title) Праверана 7 жніўня 2020.

Славутасці

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Фердынанд I Справядлівы