Урад Вялікага шляху

Урад «Вялікага шляху» горада Шанхай (кіт.: 上海市大道政府, Shanghai Shi Dadao Zhèngfǔ) — марыянеткавы праяпонскі ўрад, які нядоўгі час існаваў у горадзе Шанхай у час Япона-кітайскай вайны.

марыянеткавая дзяржава Японскай імперыі
Урад «Вялікага шляху» горада Шанхай
яп.: 上海市大道政府
Сцяг
<   > 1937 — 1938
Сталіца	Пудун (усходні Шанхай)
Мова(ы)	кітайская, японская
Форма кіравання	Рэспубліка
мэр
• 1937-1938	Су Сівэнь
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Пасля Другой Шанхайскай бітвы японскі ўрад Каноэ стала шукаць спосабы дыпламатычнага дазволу «кітайскага інцыдэнту», бо працяглая зацяжная вайна была не ў інтарэсах Японіі: у Японіі не было сіл для падтрымання акупацыйнага рэжыму на тэрыторыі Кітая. Японскі Імперскі генеральны штаб не жадаў паўтору эксперыменту, уладкаванага Квантунскай арміяй, якая стварыла ў Маньчжурыі Маньчжоу-го, і запатрабаваў ад камандавання японскімі войскамі ў Цэнтральным Кітаі стварэння калабарацыянісцкага ўрада з кітайцаў, які б узяў на сябе адказнасць за сітуацыю ў раёне Шанхая.

З лістапада 1937 года пачаліся перамовы з бачнымі жыхарамі Шанхая пра стварэнне часовага гарадскога ўрада. У выніку японцы спыніліся на кандыдатуры Фэ Сяаяня — дырэктары Кітайскага камерцыйнага банка і кіраўніка Шанхайскай генеральнай гандлёвай палаты. Фэ быў асабістым ворагам Чан Кайшы, і ў 1927 годзе нават трапіў у турму за адмову забяспечыць таго грашамі. Пасля вызвалення з турмы Фэ бег у кантраляваную японцамі Маньчжурыю і пражыў некалькі гадоў пад японскай абаронай. Аднак Фэ не пажадаў сам узначаліць новы ўрад, і прапанаваў кандыдатуру Су Сівэня — прафесары палітычных навук і рэлігійнай філасофіі з Універсітэта Чычжы, што знаходзіўся ў Цзянване. Су сканчаў такійскі Універсітэт Васэда, і быў вядомы сваімі кансерватыўнымі палітычнымі паглядамі. Су таксама быў прыхільнікам будыйска-даоскага сінкрэтызму, што паўплывала як на абраную ім назву ўрада («Вялікі шлях», 大道), так і на сцяг (знак інь-ян на жоўтым фоне).

Новы ўрад хутка прыклаў высілкі для аднаўлення функцыянавання гарадскіх службаў і арганізацыі паліцыі, якую ўзначаліў Чжан Сунлінь — былы кіраўнік паліцыі правінцыі Цзянсу. Сродкі былі атрыманы за кошт збору падаткаў з усіх тавараў, што ўвозяцца ў горад і вывозяцца з горада праз лінію фронту, а ў якасці спецыялістаў Су ўзяў ва ўрад шэраг былых працаўнікоў Паўднёва-Маньчжурскай чыгункі. Су паабяцаў ачысціць Шанхай як ад камуністаў, так і ад гаміньданаўцаў. Аднак японскія ўлады не вельмі сур'ёзна ставіліся да ўрада Су, і з недаверам ставіліся да бандытаў, рэлігійных фанатыкаў і наркагандляроў, якія атрымалі ў ім пасты. Пасля таго, як Су не змог арганізаваць абяцаныя грамадскія працы (бо фінансавыя сродкі апынуліся параскраданымі яго пратэжэ), прапагандысцкая каштоўнасць урадаў рэзка зменшылася. У якасці часовай меры японцы прыцягнулі ў якасці наглядніка калабарацыяніста Ван Чжихуэя з паўночнага Кітая.

Пасля таго, як у сакавіку 1938 года Лян Хунчжи стварыў у Нанкіне Рэфармаваны ўрад Кітайскай рэспублікі, японцы ўладкавалі шэраг акцый у яго падтрымку на тэрыторыі цэнтральнага Кітая, што кантралявалася японскімі войскамі. Менш чым праз месяц Рэфармаваны ўрад прадэманстраваў сваю ўладу над Шанхаем, стварыўшы Назіральны ямэнь для наздора за дзейнасцю гарадскіх улад Шанхая. Су Сивэнь фармальна прызнаў уладу Рэфармаванага ўрада 3 мая 1938 года.

Пад уладай Рэфармаванага ўрада Су Сівэнь працягваў працу ў якасці кіраўніка Наглядальнага ямэня, пакуль 19 кастрычніка 1938 года яго не змяніў новы мэр Шанхая — Фэ Сяаянь.

Літаратура

• Wakeman, Jr Frederic (2002). The Shanghai Badlands: Wartime Terrorism and Urban Crime, 1937-1941. Cambridge University Press. ISBN 0-521-52871-2.

• Henriot, Christian (2004). In the Shadow of the Rising Sun: Shanghai under Japanese Occupation. Cambridge University Press. ISBN 0-521-82221-1.