Кінтайр

Кінта́йр (шатл. гэл.: Cinn Tìre (kʲʰiɲˈtʲʰiːɾʲə) — «вяршыня зямлі»; англ.: Kintyre) — паўвостраў і размешчаная на ім гістарычная вобласць на захадзе Шатландыі, паміж залівам Ферт-оф-Клайд і Паўночным пралівам. На поўначы злучаецца з гістарычнай вобласцю Напдэйл (англ.: Knapdale). Адміністрацыйна ўваходзіць у склад вобласці Аргайл і Б'ют.

Кінтайр
англ. Kintyre, гэльск. Cinn Tìre
55°30′00″ пн. ш. 5°35′00″ з. д.HGЯO
Акваторыя	Атлантычны акіян
Найвышэйшы пункт	454 м
Краіна	Вялікабрытанія
Кінтайр
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Паўвостраў Кінтайр уяўляе сабой доўгую і вузкую частку сушы, выцягнутую ў мерыдыянальным кірунку. Максімальная шырыня паўвострава — усяго 18 км, даўжыня — 48 км. Цэнтральную частку займае града ўзгоркаў і невысокіх гор (да 454 м), якія спускаюцца да ўрадлівага ўзбярэжжа.

На ўсходзе ад паўвострава ляжыць востраў Аран, да захаду — востраў Гіа.

Найважнейшыя гарады Кінтайра — Кэмпбелтаўн у паўднёвай частцы паўвострава, старажытнае кельцкае паселішча, перабудаваная графамі Аргайла з дому Кэмпбелаў, цэнтр вытворчасці шатландскага віскі, і Тарберт у паўночнай частцы паўвострава на перашыйку, які злучае паўвостраў з астатняй часткай Шатландыі. Тарберт — адна з найважнейшых крэпасцей сярэдневяковай Шатландыі, закладзеная каралём Робертам I Брусам у 1326 годзе.

Гісторыя

Кінтайр — найбліжэйшая да Ірландыі частка тэрыторыі Шатландыі. Таму ўжо ў старажытнасці сюды сталі перасяляцца ірландскія кельцкія плямёны (скоты-гэлы). Менавіта Кінтайр стаў ядром кельцкага каралеўства Дал Рыяда, якое распаўсюдзіла ў VII—VIII стагоддзях сваю ўладу на большую частку заходняй Шатландыі і паўночнай Ірландыі. У гэты перыяд Кінтайр разам з востравам Аёна стаў фактычным цэнтрам місіянерства і хрысціянізацыі паўночнай часткі Вялікабрытаніі. Тут пацярпеў Св. першамучанік Шатландскі Канстанцін. У 843 годзе кароль Дал Рыяды стаў таксама каралём дзяржавы піктаў, і абедзве краіны былі аб'яднаны ў каралеўства Шатландыя.

Урадлівыя берагі Кінтайра працягвалі прыцягваць чужацкія народы: пачынаючы са IX стагоддзя гэтыя землі цярпелі ад набегаў нарвежскіх вікінгаў, частка якіх асела ў Кінтайры і прызнала ўладу караля Нарвегіі. Гэта прывяло да шматвяковой барацьбы Нарвегіі і Шатландыі за валоданне Кінтайром, які па праве лічыўся самай багатай тэрыторыяй заходняга шатландскага ўзбярэжжа. У 1098 годзе быў заключаны нарвежска-шатландскі дагавор, у адпаведнасці з якім Нарвегія захоўвала за сабой востраў, а кароль Шатландыі атрымліваў мацерыковую тэрыторыю. Жадаючы пацвердзіць свае правы на Кінтайр нарвежскі кароль Магнус III загадаў працягнуць сябе ў яліку праз самую вузкую частку паўвострава, спрабуючы даказаць, што Кінтайр адносіцца да астравоў, якія належалі Нарвегіі. У 1140 годзе Кінтайр увайшоў у незалежнае гэльска-нарвежскае Каралеўства Астравоў на чале з Сомерледам, а пасля яго смерці гэта тэрыторыя адышла да яго ўнука Дональда, родапачынальніку клана Мак-Дональд. Пасля паражэння нарвежцаў пры Ларгсе ў 1263 годзе Кінтайр перайшоў пад уладу шатландскага караля.

У пачатку XIV стагоддзя Мак-Дональды сталі адной з галоўных апор шатландскага караля Роберта Бруса: менавіта ў Кінтайры кароль знайшоў прытулак пасля цяжкага паражэння ад англійскіх войскаў у 1306 годзе. Брус усведамляў значэнне Кінтайра як ключа да Гебрыдскіх астравоў і Ірландыі. У 1326 годзе ён узвёў у самым вузкім месцы паўвострава замак Тарберт, які стаў фарпостам каралеўскай улады ў Аргайле.

У XV стагоддзі Кінтайр стаў аб'ектам супрацьстаяння паміж двума найбуйнейшымі заходнешатландскімі кланамі — Мак-Дональдаў і Кэмпбелаў. Перамогу атрымалі апошнія, якія абапіраліся на цэнтральную ўладу, аднак у 1476 годзе Кінтайр быў саступлены каралю Шатландыі Якаву III. Паступова ўплыў горскіх кланаў было зведзена на нішто і ўжо ў XVIII стагоддзі гэльская мова практычна выйшла з ужытку ў Кінтайры.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Кінтайр