From Wikipedia, the free encyclopedia
Звышдзяржава — дзяржава з каласальным палітычным, эканамічным і ваенным (абавязкова ўключаючы стратэгічную ядзерную зброю ў сучасным свеце) перавагай над большасцю іншых дзяржаў (у тым ліку над іншымі вялікімі дзяржавамі і ядзернымі дзяржавамі)[1].
У мінулыя эпохі звышдзяржавамі з'яўляліся Старажытны Егіпет, Асірыя, Персідская імперыя і Старажытны Кітай, Грэцыя Аляксандра Македонскага, Рымская імперыя ў антычнасці, імперыя Карла Вялікага, Мангольская імперыя Чынгіс-хана і імперыя Тамерлана ў Сярэднявеччы і Брытанская імперыя ў новай гісторыі.
Лічыцца, што ў найноўшы час у другой палове XX стагоддзя былі толькі дзве звышдзяржавы — ЗША і СССР, якія ўзначальвалі наймагутнейшыя ваенна-палітычныя блокі НАТА і АВД адпаведна і дасягнулі балансу сіл з ваенна-стратэгічным парытэтам. Спробы ў сярэдзіне стагоддзя нацысцкай Германіі (Трэці Рэйх) і мілітарысцкай Японіі (Вялікая Азіяцкая Сфера Суросквіту) стаць новымі звышдзяржавамі падчас Другой Сусветнай вайны поспехам не ўвянчаліся.
Пасля распаду СССР з канца XX стагоддзя ў свеце засталася толькі адна прызнаная звышдзяржава — ЗША[2][3][4], хоць некаторыя эксперты гавораць, што ЗША могуць страціць гэты статус хуткім часам, або ўжо страцілі[4][5]. У той жа час, нягледзячы на тое, што ЗША захавалі палітыка-эканоміка-ваенны моц і пасля савецка-амерыканскай халоднай вайны і распаду СССР, іх статус як адзінай звышдзяржавы часта аспрэчваецца ці не вітаецца шматлікімі краінамі і палітыкамі, якія лічаць, што на змену супрацьстаянню і парытэту ЗША і СССР павінен прыйсці не аднапалярны, а шматпалярны свет з усё больш нарастаючымі ролямі патэнцыйных звышдзяржаў і рэгіянальных дзяржаў і аб'яднанняў. Вялікай дзяржавай, якая фактычна наблізілася да статусу новай другой звышдзяржавы, стаў Кітай, які, аднак, падтрымлівае канцэпцыю шматпалярнага свету.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.