Дасітэй Абрадавіч
From Wikipedia, the free encyclopedia
From Wikipedia, the free encyclopedia
Дасітэй (Дзімітрые) Абра́давіч (сербск.: Доситеј Обрадовић / Dositej Obradović), да манаства Дзмітрый (каля 1739 або 17 лютага 1742 — 28 сакавіка (7 красавіка) 1811) — выбітны сербскі асветнік, літаратар і рэфарматар перыяду нацыянальнага адраджэння. Пачынальнік сербскай літаратуры на народнай мове. Першы міністр асветы Сербіі (1811).
| Дасітэй Абрадавіч | |
|---|---|
| сербск.: Доситеј Обрадовић | |
 | |
| Асабістыя звесткі | |
| Дата нараджэння | 17 лютага 1742[1][2][…] |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | 7 красавіка 1811[3] (69 гадоў) |
| Месца смерці | |
| Пахаванне | |
| Грамадзянства | |
| Месца працы | |
| Прафесійная дзейнасць | |
| Род дзейнасці | мовазнавец, паэт, пісьменнік, філосаф |
| Мова твораў | сербская |
| Подпіс |
 |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Нарадзіўся ў сям'і рамесніка ў 1742 годзе ў сяле Чакава ў Банаце на тэрыторыі Аўстрыйскай манархіі (цяпер Румынія, жудзец Тыміш).
Падчас вучобы ў асноўнай школе, зацікавіўся пытаннямі рэлігіі, і пасля смерці бацькі сышоў на Фрушку-Гору ў Манастыр Хопава, але калі Дасітэй бліжэй пазнаёміўся з манаскім жыццём і манаскім братэрствам, то зразумеў, што ён і яго ідэі не адпавядае ім. Пасля трох гадоў манаскага жыцця пакінуў манастыр і пачаў падарожнічаць па Еўропе.
Дасітэй Абрадавіч аб'ездзіў амаль усё Балканы і Малую Азію, а затым наведаў Італію, Германію, Францыю, Англію, Аўстрыю і Расію. У 1787 годзе быў на Беларусі ў Шклове[4]. Тры гады ён правёў у Смірне, дзе навучаўся ў адной з грэчаскіх багаслоўскіх школ, у якой, а таксама і на Корфу, добра вывучыў грэчаскую мову, літаратуру і філасофію. У 1787 годзе, з-за пачатку руска-турэцкай вайны, гэту школу прыйшлося пакінуць. Затым ён жыў у Далмацыі, дзе выкладаў у адной са школ Кніна, а пасля — у Задары і Трыесце. З Трыеста Дасітэй Абрадавіч пераехаў у Вену, дзе правёў шэсць гадоў і вывучаў нямецкую мову і культуру. Як настаўнік мовы выязджаў з Вены ў Карлаўцы і Малдову. У Гале, а таксама пазней у Лейпцыгу, вывучаў філасофію. У 1783 годзе выдае сваю першую працу «Жыццё і прыгоды» (Живот и прикљученија).
Пачатак Першага сербскага паўстання ён сустрэў у Трыесце. Абрадавіч першым арганізуе збор ахвяраванняў для паўстанцаў, а затым выконвае розныя канфідэнцыйныя місіі паміж паўстанцамі і Расіяй і, нарэшце, пераязджае ў Сербію. Як самы асвечаны серб свайго часу становіцца першым сербскім міністрам адукацыі, арганізуе школы, становіцца асабістым сакратаром і саветнікам Карагеоргія.
У 1808 арганізаваў т. зв. Вялікую школу ў Бялградзе (пазней універсітэт). У 1810 годзе заснаваў першую ў Сербіі духоўную семінарыю.
Сканаў 1811 годзе ў Бялградзе, дзе і быў пахаваны перад Саборнай царквой. Яго цела двойчы было патурбавана: у 1837 годзе з-за будаўніцтвы новай Саборнай царквы замест старой, якая была знесена, і ў 1897 годзе, калі яго магілу паставілі побач з магілай Вука Караджыча, цела якога ў гэты год было перанесена з Вены.
У філасофскіх і павучальных творах «Пісьмо да Харалампія» (1782), «Парады цвярозага розуму» (1784), «Байкі» (1788), «Збор розных павучальных рэчаў…» (1793), аўтабіяграфічным рамане «Жыццё і прыгоды Дзімітрыя Абрадавіча…» (ч. 1—2, 1783—1788) выкрываў абскурантызм, змагаўся за рацыяналізм мыслення і гуманізм, адстойваў неабходнасць усеагульнай адукацыі, заклікаў паўднёвых славян да адзінства[4].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
