Амстэрдам (востраў, Індыйскі акіян)
From Wikipedia, the free encyclopedia
Амстэрдам (фр.: Amsterdam) — востраў на поўдні Індыйскага акіяна. Уваходзіць у склад Французскіх Паўднёвых і Антарктычных тэрыторый. Плошча — 55 км². Афіцыйна сталага насельніцтва няма[1], аднак на Амстэрдаме працуюць вучоныя (30 чалавек у 2012 г.)[2].
| Амстэрдам | |
|---|---|
| фр. Amsterdam | |
.jpg) Паўночны бераг | |
| Характарыстыкі | |
| Плошча | 55 км² |
| Насельніцтва | 30 чал. |
| Шчыльнасць насельніцтва | 0,55 чал./км² |
| Размяшчэнне | |
| 37°50′ пд. ш. 77°33′ у. д.HGЯO | |
| Акваторыя | Індыйскі акіян |
| Краіна | |
| Рэгіён | Французскія Паўднёвыя і Антарктычныя тэрыторыі |
 | |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Востраў Амстэрдам знаходзіцца ў 4292 км на паўднёвы ўсход ад Афрыкі, у 3364 км на паўднёвы захад ад Аўстраліі, у 3280 км на поўнач ад Антарктыды, у 5101 км на поўдзень ад Азіі, у 1390 км на паўночны ўсход ад архіпелага Кергелен. Складае адзіны архіпелаг разам з востравам Сен-Поль, што размяшчаецца ў 92 км на поўдзень.
Форма вострава Амстэрдам нагадвае авал, выцягнуты з поўначы на поўдзень. Даўжыня - 9,45 км. Найбольшая шырыня - 4,49 км. Мае вулканічнае паходжанне. Вулкан застаецца актыўным. Апошняе вывяржэнне зафіксавана ў 1792 г.[3] Рэльеф паверхні гарысты, складзены базальтамі. Найвышэйшыя пункты — горы Мон-дэ-ла-Дзіў (881 м) і Гран-Марміт (742 м).
Клімат марскі вільготны[4]. Надвор’е ў значнай ступені вызначаецца прахалоднымі вятрамі з поўдню і цёплымі субтрапічнымі акіянічнымі плынямі з поўначы. Сярэднегадавая тэмпература складае +13,8 °C. Найбольш цёплы месяц — люты, калі сярэдняя тэмпература трымаецца каля +17 °C. У жніўні яна паніжаецца да +11,1 °C. Сярэднегадавая колькасць ападкаў — 1119 мм.
Флора і фаўна вострава Амстэрдам сфарміраваліся ў выніку яго ізаляцыі ад кантынентаў і адметнага кліматычнага становішча на шляху прахалодных субантарктычных вятроў і цёплых субтрапічных плыняў.
Вядомы толькі 1 мясцовы від дрэва Phylica nitida з маленькім вузкім лісцем і духмянымі жоўтымі кветкамі. Яно дасягае 6 - 7 м у вышыню. Бліжэйшае месца, дзе сустракаецца гэта дрэва — астравы Трыстан-да-Кунья і Гоф у Атлантыцы. У апісанні 1796 г. Phylica nitida ўтварала суцэльны лес, які апяразваў прыбярэжныя схілы да 250 м у вышыню і пакрываў амаль траціну ўсёй паверхні сушы. У наш час зараснікі дрэва складаюць толькі 8 га[5]. Таксама сустракаюцца разнастайныя травы і папараці.
Жывёльны свет бедны. У мінулым на востраве налічвалася 22 віды марскіх птушак, у нашы дні — толькі 11. На ўзбярэжжы размножваюцца і бавяць час марскія сланы і цюлені. У пачатку XX ст. у выніку дзейнасці чалавека гэтыя жывёлы апынуліся на мяжы вымірання, аднак захаваліся дзякуючы праграме выратавання. У 1871 г. на востраў Амстэрдам было ўвезена 5 кароў. Іх статак паступова павялічыўся да 200 галоў і існаваў 139 гадоў амаль без умяшання чалавека. Акрамя таго, дзякуючы чалавеку на востраве апынуліся козы, свінні, пацукі і мышы. З 1987 г. дзейнічае праграма ачышчэння Амстэрдама ад інтрадуцыраваных відаў. У 2010 г. пасля доўгіх дыскусій былі вывезены здзічэлыя каровы.
Востраў Амстэрдам быў адкрыты і ўпершыню апісаны 18 сакавіка 1522 г. Х. С. Элькана. Сучасная назва была дадзена галандскім губернатарам Ост-Індыі, А. ван Дыменам у 1633 г. падчас яго вандроўкі на востраў Ява. У 1793 г. усходняе ўзбярэжжа вострава было ўпершыню дэталёва вывучана французскай даследчай экспедыцыяй.
У XVIII - XIX стст. востраў Амстэрдам наведваўся пераважна рыбакамі і кітабоямі, якія палявалі на ластаногіх і ў значнай ступені спрыялі парушэнню экалагічнай раўнавагі. У 1843 г. на Амстэрдаме высаджваўся губернатар Рэюньёна. У 1870 - 1871 гг. адбылася першая няўдалая спроба каланізацыі селянінам з гэтай французскай тэрыторыі. Аднак свойская жывёла, застаўленая каланістамі, захавалася і хутка распладзілася. У 1893 г. востраў быў фармальна абвешчаны валоданнем Францыі.
У 1949 г. група французскіх вучоных заснавала на Амстэрдаме навуковую базу, якая ў далейшым стала важным цэнтрам вывучэння надвор'я, сусветнага клімата і міграцый птушак на поўдні Індыйскага акіяна.
У 2006 г. уключаны ў склад Нацыянальнага запаведніка Французскіх Паўднёвых тэрыторый.
Заходні бераг
Флора
Адкрыццё Амстэрдама. Малюнак 1874 г.
Навуковая станцыя на поўначы вострава
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
