Адольф Фрэдрык

Адольф Фрэдрык (Адольф Фрыдрых, шведск.: Adolf Fredrik, ням.: Adolph Friedrich; 14 мая 1710, Готарп — 12 лютага 1771, Стакгольм) — кароль Швецыі у 1751—1771 гадах.

Адольф Фрэдрык
Adolf Fredrik
13-ы кароль Швецыі, Гатаў і Вендаў 25 сакавіка 1751 — 12 лютага 1771
Папярэднік	Фрэдрык I
Пераемнік	Густаў III
Нараджэнне	14 мая 1710(1710-05-14)[1][2][…] Готарп, Шлезвіг, Шлезвіг-Фленсбург[d], Шлезвіг-Гольштэйн, Германія
Смерць	12 лютага 1771(1771-02-12)[1][2][…] (60 гадоў) The Royal Court Parish[d], камуна Стакгольм, лен Стакгольм, Швецыя[3]
Месца пахавання	царква Рыдархольмена[4]
Род	Гольштэйн-Готарп[d]
Бацька	Хрысціян Аўгуст Гольштэйн-Готарпскі[d]
Маці	Альберціна Фрыдэрыка Бадэн-Дурлахская
Жонка	Луіза Ульрыка Пруская[5]
Дзеці	Карл XIII, Густаў III[6], Фрэдэрык Адольф Шведскі[d], Сафія Альберціна Шведская[d] і son of von Holstein-Gottorp[d][7]
Веравызнанне	лютэранства
Манаграма
Узнагароды
Медыяфайлы на Вікісховішчы

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з імем Адольф Фрыдрых.

Біяграфія

Нарадзіўся ў сям'і герцага Гольштэйн-Готарпскага Хрысціяна Аўгуста (1673—1726) і Альберціны Фрыдэрыкі Бадэн-Дурлахскай (1682—1755). Адольф Фрэдрык даводзіўся родным дзядзькам Кацярыне II, быўшы братам яе маці Іаганы Елізаветы.

У 1727 годзе пасля смерці свайго старэйшага брата, ва ўзросце ўсяго 16 гадоў, стаў князем-біскупам Любека і ўладальнікам Эйтынскай рэзідэнцыі.

У 1739 годзе ён на некалькі гадоў стаў адміністратарам Гольштэйн-Готарпа пры малалетнім Карле Петэры Ульрыху.

23 чэрвеня 1743 года пад націскам Расіі па ўмовах Абаскага міру быў абвешчаны спадчыннікам бяздзетнага Фрэдрыка I. 25 сакавіка 1751 года Адольф Фрэдрык узышоў на шведскі трон.

Знаходзячыся на троне, ён увесь час быў у канфлікце з кіруючай партыяй «капялюшоў», якая ўсімі сіламі імкнулася абмежаваць яго ўладу. Нават выхаванне яго сына стала дзяржаўнай справай, і ён быў пазбаўлены якога-небудзь голасу ў гэтым пытанні. Акрамя таго, «капялюшы» стварылі так званую камісію саслоўяў (standernas commission), якая мела права арыштоўваць як падбухторшчыка ўсякага, хто якім-небудзь чынам выказваўся на карысць караля. Нарэшце, яны зрабілі для рыксрада штэмпель з каралеўскім подпісам, каб выкарыстоўваць яго ў выпадку, калі кароль адмаўляўся падпісаць які-небудзь дакумент уласнаручна.

У чэрвені 1756 года прыхільнікі ўзмацнення каралеўскай улады здзейснілі спробу перавароту, якая, аднак, скончылася няўдачай. Некалькі блізкіх сяброў каралеўскай пары былі пакараны смерцю.

Жонка Адольфа Фрэдрыка Луіза Ульрыка. Партрэт працы Антуана Пэна, каля 1744

Сямігадовая вайна, якая для Швецыі склалася няўдала, падарвала ўплыў «капялюшоў» і прывяла да ўлады партыю «каўпакоў». Аднак яе кіраванне было нядоўгім. Эканамічная сітуацыя, якая пагоршылася дзякуючы прынятым ёю мерам, запатрабавала склікання рыксдага. Аднак «каўпакі» ўсяляк пярэчылі гэтаму. Тады Адольф Фрэдрык заявіў, што да таго моманту, пакуль не будзе абвешчана пра скліканне саслоўяў, ён складае з сябе каралеўскую ўладу. Гэтак нечаканая заява прывяла да таго, што калегіі абвясцілі аб тым, што яны не могуць выконваць свае функцыі ва ўмовах адсутнасці законнай улады. У народзе пачалося хваляванне, а калі камандаванне размешчаных у Стакгольме войскаў паведаміла, што яно больш не можа даручыцца за вернасць сваіх салдатаў, рыксрад быў вымушаны склікаць дзяржаўныя саслоўі. На рыксдагу 1769—1770 гадоў партыя «капялюшоў» ізноў атрымала перавагу, аднак кароль быў расчараваны ў надзеях, якія ён ускладаў на змену ўлады.

Па характары Адольф Фрэдрык быў мяккім і добразычлівым, аднак інэртным і нерашучым. Улюблённым заняткам караля быў выраб табакерак. У супрацьлегласць яму яго жонка Луіза Ульрыка мела імпэтны і ўладалюбівы нораў, дзякуючы якому змагла цалкам падпарадкаваць яго сваёй волі.

Памёр Адольф Фрэдрык 12 лютага 1771 года ў Стакгольме ад удару, які здарыўся пасля залішне сытнага абеду. Камергер Адольф Людвіг Гамільтан у сваіх «Нататках пра Швецыю» пісаў, што «для смерці не спатрэбілася іншых прычын, акрамя таго што памерлы кароль сам за сталом перанапружыў слабы страўнік»^[8]. Граф Юхан Габрыэль Оксеншэрна запісаў у дзённіку, што «гэтая смерць вартая не валадара, але вясковага папа». Добразычлівы чалавек і ўзорны сем'янін, ён карыстаўся любоўю падданых, і яго смерць выклікала ўсеагульны смутак.

Сям'я

З 1744 года Адольф Фрэдрык быў жанаты на Луізе Ульрыцы Прускай (1720—1782), сястры Фрыдрыха Вялікага. Ад гэтага шлюбу ў яго было тры сыны: будучыя каралі Густаў III (1746—1792) і Карл XIII (1748—1818), а таксама прынц Фрэдрык Адольф, герцаг Эстэргётландскі (1750—1803, не пакінуў законных дзяцей) і дачка Сафія Альберціна (1753—1829), пазней абатыса Кведлінбургскага абацтва.

Зноскі

1. Adolf Fredrik — 1917.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q379406'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1724971'></a>
2. Adolf Frederick // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741'></a>
3. Hovförsamlingens kyrkoarkiv, Död- och begravningsböcker, SE/SSA/0007/F I/1 (1766-1853), bildid: C0054458_00019 Праверана 15 лютага 2023.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q64166606'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q10478639'></a>
4. Olsson M. Riddarholmskyrkan - inventories and graves — 1937. — С. 416. Праверана 19 лютага 2019.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q61765464'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q61723518'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q6027483'></a>
5. (unspecified title) Праверана 7 жніўня 2020.
6. Union List of Artist Names — 2017. Праверана 22 мая 2021.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q110250907'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q2494649'></a>
7. Lundy D. R. The Peerage

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q67129259'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q21401824'></a>
8. von Schinkel B., Bergman C. Minnen ur Sveriges nyare historia. — Stockholm, 1852

Літаратура

• Nordisk familjebok. B. 9. Stockholm, 1908.
• Svenskt biografiskt handlexikon. Stockholm, 1906.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Адольф Фрэдрык