Інге Леман

Інге Леман (дацк.: Inge Lehmann; 13 мая 1888, Капенгаген — 21 лютага 1993, Капенгаген) — дацкі геафізік, сейсмолаг, выкладчык Каралеўскага таварыства ў Лондане. У 1936 годзе адкрыла ўнутранае ядро Землі на аснове вывучэння разбегу сейсмічных хваль ад землетрасенняў у паўднёвай частцы Ціхага акіяну^[6].

Інге Леман
Inge Lehmann
Дата нараджэння	13 мая 1888(1888-05-13)[1][2][…]
Месца нараджэння	Капенгаген
Дата смерці	21 лютага 1993(1993-02-21)[1][2][…] (104 гады)
Месца смерці	Капенгаген
Месца пахавання	Hørsholm Kirkegård[d][3][3]
Грамадзянства	Каралеўства Данія[4]
Бацька	Alfred Lehmann[d][4]
Род дзейнасці	seismologist, геолаг, surveyor, натуралістка, геафізік
Навуковая сфера	геафізіка, сейсмалогія
Месца працы	Geodætisk Institut[d][4]
Альма-матар	Капенгагенскі ўніверсітэт, Кембрыджскі ўніверсітэт
Член у	Лонданскае каралеўскае таварыства[5]
Узнагароды	The Royal Danish Academy Gold Medal[d] (1965) William Bowie Medal[d] (1971) Tagea Brandt Rejselegat[d] (1938) Emil Wiechert Medal[d] (1964) ганаровы доктар Калумбійскага ўніверсітэта[d] (1964) замежны член Лонданскага каралеўскага таварыства[d] (24 красавіка 1969) honorary doctorate of the University of Copenhagen[d] (1968)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Нарадзілася ў сям'і эксперыментальнага псіхолага Альфрэда Лемана (1858—1921). Навучалася ў сярэдняй школе, кіраўніком якой была цётка Нільса Бора — Ханна Адлер. Як казала Інге Леман, бацька і Адлер былі двума людзьмі, якія найболей уплылі на развіццё яе інтэлектуальных здольнасцяў. Пасля школы, з перапынкамі з-за стану здароўя, вучылася матэматыцы ва Капенгагенскім і Кембрыджскім ўніверсітэтах. Затым некалькі гадоў працавала ў страхавым бізнесе, а ў 1925 годзе стала памочнікам геадэзіста Нільса Эрыка Норлунда^[de]. У 1928 годзе Леман здала іспыты па геадэзіі і пачала працаваць інспектарам і начальнікам аддзела сейсмалогіі геадэзічнага інстытута Даніі, які ўзначальваў Норлунд.

У артыкуле пад незвычайнай назвай P' , Леман дала ўласную інтэрпрэтацыю сейсмічным хвалям тыпу P і паказала, што ў Зямлі ёсць унутранае ядро^[7]. Гэта тлумачэнне было прынята на працягу двух-трох гадоў іншымі сейсмолагамі (Бэно Гутэнбергам, Чарльзам Фрэнсісам Рыхтэрам і Гаральдам Джэфрысам). 2-я сусветная вайна і акупацыя Даніі нямецкімі войскамі ўскладнілі Леман далейшыя даследаванні.

У гады перад выхадам на пенсію (1953), адносіны паміж Леман і супрацоўнікамі геадэзічнага інстытута пагоршыліся, верагодна, таму што яна была не дужа цярплівая ў стаўленні да калег^[8].

Пасля 1953 года Інге Леман пераехала ў ЗША, некалькі гадоў працавала разам з Морысам Юінгам^[en] і Фрэнкам Прэсам^[en]. Даследавала зямную кару і верхнюю мантыю і адкрыла гэтак званы сейсмічны разрыў, які ляжыць на глыбіні ад 190 да 250 км і быў названы «мяжой Леман»^[9].

Пахавана на Херсгольмскіх могілках^[da].

Прызнанне

Апроч значнай колькасці іншых узнагарод, Інге Леман атрымала ступені ганаровага доктара Калумбійскага ўніверсітэта у Нью-Ёрку (1964) і Капенгагенскага ўніверсітэта (1968), а таксама стала членам шматлікіх навуковых таварыстваў.

У 1997 годзе Амерыканскі геафізічны саюз устанавіў медаль у гонар Інге Леман «за выдатны ўклад у разуменне структуры, саставу і дынамікі зямной мантыі і ядра».

Зноскі

1. http://www.physics.ucla.edu/~cwp/articles/bolt.html
2. Rafferty J. P. Inge Lehmann // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741'></a>
3. (unspecified title) Праверана 6 верасня 2024.
4. Ogilvie M. B. The Biographical Dictionary of Women in Science: Pioneering Lives From Ancient Times to the Mid-20th Century — Routledge, 2003. — Vol. 2. — P. 766. — 798 p. — ISBN 978-1-135-96342-2

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q28721132'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q16733642'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1508259'></a>
5. https://collections.royalsociety.org/DServe.exe?dsqIni=Dserve.ini&dsqApp=Archive&dsqDb=Persons&dsqSearch=Code==%27NA5258%27&dsqCmd=Show.tcl Праверана 21 сакавіка 2019.
6. Инге Леман — откривателят на вътрешното ядро на Земята (нявызн.).
7. Edmond A. Mathez. Inge Lehmann: Discoverer of the Earth's Inner Core. American Museum of Natural History. (англ.)
8. Кузьмина Ольга. Инге Леманн. «Дошедшая до ядра» (нявызн.)(недаступная спасылка). Вечерняя Москва. http://vm.ru/+(13 мая 2015). Архівавана з першакрыніцы 15 мая 2015. Праверана 13 мая 2015.
9. The thickness is 220 km. William Lowrie (1997). Fundamentals of geophysics. Cambridge University Press. p. 158. ISBN 0-521-46728-4.

Спасылкі