From Wikipedia, the free encyclopedia
Судзебнік Мхітара Гоша (арм.: Մխիթար Գոշի դատաստանագիրք) — зборнік феадальнага права Арменіі[1][2]. Складзены Мхітарам Гошам у канцы XII стагоддзі, у ім усталяваны прынцыпы і парадак судаводства.
Напісаны на старажытнаармянскай мове і адметны лаканізмам, гэты кодэкс выкарыстоўваўся ў Арменіі і ў Кілікіі. У склад гэтага збору, без якой-небудзь сістэмы, увайшлі, апроч законаў Усходняй Рымскай імперыі (Візантыі), армянскія нацыянальныя звычаі, каноны армянскай царквы, законы Майсея. Пасля да яго былі далучаны працы іншых аўтараў, напрыклад, не прыналежны Мхітару Гошу пераклад сірыйска-рымскіх законаў. Якой-небудзь строгай сістэмы ў судзебніку няма, тэарэтычныя разважанні спалучаюцца з агульнымі разважаннямі, нормамі права і іх тлумачэннем.
Сілу абавязковага закона судзебнік Мхітара Гоша ўпершыню атрымаў у XIII ст., у Кілікійскай Арменіі. У XVI ст. ён быў прыняты польскім каралём Жыгімонтам I для армянскіх пасяленняў у Львове, Каменцы-Падольскім і іншых гарадах. Асобныя часткі яго перакладзены на латынь, польскую, татарскую мовы. У XVIII у. судзебнік Мхітара Гоша быў занесены ў зборнік грузінскіх законаў, складзены царэвічам, пасля царом Вахтангам VI (так званы Вахтангаў зборнік законаў), у складзе якога дзейнічаў і пасля далучэння Грузіі да Расіі.
Судзебнік дайшоў да нас у шматлікіх спісах і варыянтах, што захоўваюцца ў Матэнадаране (дзяржаўнае сховішча старажытных рукапісаў) у Ерэване, а таксама ў бібліятэках Венецыі, Вены і іншых гарадоў. Асобныя часткі яго перакладзены на латынь, польскую, татарскую мовы.
Судзебнік Гоша з'яўляецца адным з нешматлікіх твораў таго перыяду, які дайшоў да нас у аўтарскім рукапісе[3], магчыма нават у дзвюх аўтарскіх версіях[4].
Судзебнік складаецца з трох асноўных частак — «Уводзіны», «Царкоўныя каноны» і «Свецкі закон». Ва «Уводзінах» Мхітар дзякуе сваім дабрадзеям, паясняе прычыну напісання сваёй працы. Сам раздзел пачынаецца словамі
Дзе знойдзеш адказ тым, хто абгаворвае нас, нібы няма суда ў Арменіі[3]
Радзел складаецца з 11 глаў.
«Царкоўныя каноны» складаюцца з 124 артыкулаў, і часта абапіраюцца на Стары запавет, «Канонагірк» Аванеса Адзнецы і «Судзебнік» Давіда Гандзакецы.
«Свецкі закон» складаецца з 130 артыкулаў.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
