Міжнародны дзень роднай мовы

Міжнародны дзень роднай мовы, міжнародны дзень матчынай мовы (на іншых афіцыйных мовах ААН: англ.: International Mother Language Day, ісп.: Día Internacional de la Lengua Materna, фр.: la Journée internationale de la langue maternelle, араб. اليوم العالمي للغة الأم‎‎, кіт.: 國際母語日, руск.: Международный день родного языка) — адмысловы дзень, абвешчаны на 30-й сесіі ЮНЕСКА па прапанове Бангладэш (1999). Мае на мэце заахвочванне моўнай разнастайнасці і шматмоўнай адукацыі, а таксама спрыянне ўсведамленню моўных і культурных традыцый, якія грунтуюцца на ўзаемаразуменні, цярпімасці і дыялогу. Дзень святкавання — 21 лютага быў абраны таму, што ў гэты дзень у 1952 загінулі пяць студэнтаў, якія змагаліся за наданне бенгальскай мове статусу дзяржаўнай у тагачасным Пакістане, усходняя частка якога пазней стала незалежнай дзяржавай Бангладэш.

Шахід-Мінар, ці Манумент мучанікам у Бангладэш усталяваны як помнік ахвярам 21 лютага 1952 года падчас маніфестацыі руха за статус бенгальскай мовы

Свята было заснавана рашэннем 30‑й сесіі Генеральнай канферэнцыі ЮНЕСКА ў лістападзе 1999 года і адзначаецца з 2000 года^[1] ЮНЕСКА мае намер стварыць сістэму адсочвання стану моў, якія знаходзяцца пад пагрозай знікнення, і садзейнічаць выпраўленню становішча. Паводле ацэнак ЮНЕСКА палова з 6 тысяч моў свету знаходзіцца пад пагрозай знікнення^[2]. Генеральная Асамблея ААН падтрымала рашэнне пра абвяшчэнне Міжнароднага дня роднай мовы^[3] і заклікала дзяржаў-членаў ААН і Сакратарыят ААН садзейнічаць абароне і захаванню ўсіх моў народаў свету.

Тэмы свята

• 2002 — «Моўная разнастайнасць» (лозунг Міжнароднага дня: «У галактыцы моваў кожная з іх — зорка»)
• 2004 — «Навучанне дзяцей»
• 2005 — «Брэйль і мовы знакаў»
• 2006 — «Мовы і кіберпрастора»
• 2007 — «Шматмоўная адукацыя»
• 2008 — «Міжнародны год моў»
• 2010 — «Міжнародны год збліжэння культур»^[4]
• 2011 — «Інфармацыйныя тэхналогіі і камунікацыі дзеля захавання і папулярызацыі моў і моўнае разнастайнасці»
• 2012 — «Шматмоўе ў інтарэсах інклюзіўнай адукацыі»
• 2013 — «Кніга для навучання на роднай мове»
• 2014 — «Мясцовыя мовы ў інтарэсах глабальнай граадзянскасці: навука ў цэнтры ўвагі»
• 2015 — «Інклюзіўная адукацыя пры дапамозе мовы. Мовы — гэта важна!»
• 2016 — «Якасць адукацыі, мова (мовы) выкладання і вынікі навучання»
• 2017 — «Устойлівая будучыня на аснове шматмоўнага навучання»
• 2018 — «Захаванне лінгвістычнай разнастайнасці і прасоўванне шматмоўя ў рамках дасягнення мэтаў устойлівага развіцця»
• 2019 — «Мовы карэнных народаў важныя для ўстойлівага развіцця, пабудовы міра і прымірэння»
• 2020 — Мовы без межаў^[5]
• 2021 — Заахвочванне шматмоўя ў падтрымку інклюзіўнасці адукацыі і сацыяльнага адзінства^[6]
• 2022 — Выкарыстанне тэхналогій пры шматмоўным навучанні: выклікі і магчымасці^[7]
• 2023 — Шматмоўная адукацыя — неабходнасць трансфармацыі адукацыі^[8]
• 2024 — Шматмоўная адукацыя — аснова навучання і перадачы ведаў паміж пакаленнямі^[9]

Беларусь

Дні роднай мовы пачалі ладзіцца дзяржаўнымі ўстановамі Беларусі толькі ад часу залічэння ў 2009 годзе Арганізацыяй Аб'яднаных Нацый па пытаннях адукацыі, навукі і культуры беларускай мовы да ліку загрожаных. Ад таго часу бібліятэкі прысвячаюць святу кніжныя выставы беларускамоўных выданняў. Праводзяць мерапрыемствы, прысвечаныя Міжнароднаму дню роднай мовы, у т.л. у выставу «Захаваем моўную і культурную разнастайнасць і шматмоўе» ў Мінску. Музеі ладзяць публічныя чытанні беларускамоўных твораў мастацкай літаратуры пісьменнікамі, акцёрамі, мастакамі і дзяржаўнымі дзеячамі^[10][11].

З 2008 года Таварыства беларускай мовы праводзіць у гэты Дзень агульнабеларускія дыктоўкі паводле беларускамоўных твораў. Таксама праводзяцца прэзентацыі новых беларускамоўных кніг, беларускамоўныя дыскатэкі і канцэрты.

У 2020 годзе самая буйная імпрэза да Дня роднай мовы адбылася ў мінскім культурным хабе ОК16. На шасці пляцоўках праходзілі майстар-класы, лекцыі, квэсты, фудтракі і канцэрты. Пад канец свята выступіў Лявон Вольскі^[12].

Зноскі

1. Інфармацыя на старонцы ЮНЕСКА (англ.)
2. Міжнародны дзень роднай мовы на сайце ЮНЕСКА (руск.)
3. Рэзалюцыя № Α/RES/56/262
4. http://www.tbm-mova.by/dzenrodnajmovy Архівавана 22 лютага 2017.
5. International mother language day celebrations at UNESCO Headquarters 2020 (англ.). ЮНЕСКА. Архівавана з першакрыніцы 4 кастрычніка 2023. Праверана 20 лютага 2024.
6. Celebration of International Mother Language Day 2021 at UNESCO (англ.). ЮНЕСКА. Архівавана з першакрыніцы 27 верасня 2023. Праверана 20 лютага 2024.
7. International Mother Language Day 2022 celebration by UNESCO (англ.). ЮНЕСКА. Архівавана з першакрыніцы 22 снежня 2022. Праверана 20 лютага 2024.
8. International Mother Language Day 2023 (англ.). ЮНЕСКА. Архівавана з першакрыніцы 2 лістапада 2023. Праверана 20 лютага 2024.
9. International Mother Language Day 2024 (англ.). ААН. Архівавана з першакрыніцы 20 лютага 2024. Праверана 20 лютага 2024.
10. Бардзілоўская Н. Сёння Міжнародны дзень роднай мовы(недаступная спасылка) // Белтэлерадыёкампанія, 21.2.2012
11. Пастушэнка Т. Мінкультуры заклікае актыўней выкарыстоўваць у штодзённым жыцці беларускую мову // Беларускае тэлеграфнае агенцтва, 22.2.2012
12. svaboda.org

Гл. таксама

• Дзень украінскага пісьменства і мовы
• Еўрапейскі дзень моў

Спасылкі

• Міжнародны дзень роднай мовы на сайце ЮНЕСКА
• Міжнародны дзень роднай мовы на сайце ААН