Эдвард Осбарн Уілсан

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Уілсан.

Эдвард Осбарн Уілсан (англ.: Edward Osborne Wilson; 10 чэрвеня 1929, Бірмінгем, штат Алабама, ЗША — 26 снежня 2021) — амерыканскі біёлаг, сацыябіёлаг, мірмеколаг, эколаг, пісьменнік, двойчы лаўрэат Пулітцэраўскай прэміі. Быў прызнаным у свеце экспертам па мурашках і атрымаў мянушку Ant Man.

Эдвард Осбарн Уілсан
англ.: Edward Osborne Wilson
Дата нараджэння	10 чэрвеня 1929(1929-06-10)[1][2][…]
Месца нараджэння	Бірмінгем, Jefferson County[d], Алабама, ЗША[3]
Дата смерці	26 снежня 2021(2021-12-26)[4][3] (92 гады)
Месца смерці	Нью-Брансуік, Канада[3]
Грамадзянства	ЗША
Род дзейнасці	энтамолаг, sociobiologist, раманіст, этолаг, аўтабіёграф, натураліст, эвалюцыяніст, навуковы пісьменнік, біёлаг, выкладчык універсітэта, заолаг, эколаг, мірмеколаг
Навуковая сфера	мірмекалогія[5], сацыябіялогія[5], natural science[d][5], заалогія[5], энтамалогія[5], біялагічная разнастайнасць[5] і экалогія жывёл[d][5]
Месца працы	Гарвардскі ўніверсітэт
Альма-матар	Гарвардскі ўніверсітэт Алабамскі ўніверсітэт (1950)
Навуковы кіраўнік	Frank M. Carpenter[d][6]
Вядомыя вучні	Mark W. Moffett[d]
Член у	Леапальдзіна[7] Нацыянальная акадэмія дэі Лінчэі Нацыянальная акадэмія навук ЗША[8] Лонданскае Лінееўскае таварыства[d][9] Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук[10] Амерыканскае філасофскае таварыства[11] Ecological Society of America[d] Лонданскае каралеўскае таварыства[12]
Прэміі	Natural World Book Prize[d] (2002) Natural World Book Prize[d] (1993) Lewis Thomas Prize[d] (2000) Harper Lee Award[d] (2016)
Узнагароды	грант Гугенхайма (1975) Пулітцэраўская прэмія за немастацкую літаратуру[d] (1979) Пулітцэраўская прэмія за немастацкую літаратуру[d] (1991) Гуманіст года[d] (1999) прэмія Уільяма Проктэра за навуковыя дасягненні[d] (1997) Tyler Prize for Environmental Achievement[d] (1984) прэмія Карла Сагана[d] (1994) медаль Стагоддзі Вышэйшай школы мастацтваў і навук Гарвардскага ўніверсітэта[d] (1999) Міжнародная прэмія караля Фейсала ў галіне навукі[d] (2000) TED Prize[d] (2007) Міжнародная прэмія па біялогіі (1993) Kistler Prize[d] (2000) Міжнародная прэмія Каталоніі[d] (2007) Nierenberg Prize[d] (2001) International Cosmos Prize[d] (2012) Eminent Ecologist Award[d] (1994) ECI Prize[d] (1987) Linnean Tercentenary Medal[d] (2007) BBVA Foundation Frontiers of Knowledge Award[d] (2010) Audubon Medal[d] (1995) ганаровы доктар Мадрыдскага ўніверсітэта Камплутэнсэ[d] (1995) Kew International Medal[d] (2014) Heartland Prize[d] (2010) медаль Хабарда[d] (2013) Fellow of the Ecological Society of America[d] (2012) Crafoord Prize in Biosciences[d] (1990) Fellow of the Committee for Skeptical Inquiry[d] замежны член Лонданскага каралеўскага таварыства[d] (28 чэрвеня 1990) ганаровы доктар Гарвардскага ўніверсітэта[d] (2004) прэмія Лэйды[d] (1979) залатая пласціна Акадэміі дасягненняў[d] (1988) Скаўцкая ўзнагарода адметнага арла[d] (2004) Addison Emery Verrill Medal[d] (2007) Thomas Jefferson Medal in Architecture[d] (2010) Phi Beta Kappa Award in Science[d] (1995) Global Environmental Citizen Award[d] (2001) Newcomb Cleveland Prize[d] (1967) Honorary Fellow of the Zoological Society of London[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Сістэматык жывой прыроды
Даследчык, які апісаў шэраг заалагічных таксонаў. Для ўказання аўтарства, назвы гэтых таксонаў суправаджаюць абазначэннем «Wilson». Другі варыянт абазначэння: «E.O.Wilson» Старонка на Віківідах

Уілсан быў названы «бацькам сацыябіялогіі» і «бацькам навукі пра біяразнастайнасць» за яго абарону навакольнага асяроддзя і яго свецка-гуманістычныя і дэістычныя ідэі, якія тычацца рэлігійных і этычных пытанняў.

Член Нацыянальнай акадэміі навук ЗША (1969), замежны член Лонданскага каралеўскага таварыства (1990). Прафесар Гарвардскага ўніверсітэта. Удастоены Нацыянальнага навуковага медаля ЗША (1976) і іншых прэстыжных узгагарод. Аўтар больш за 30 кніг і больш за 430 навуковых артыкулаў, некаторыя з якіх з’яўляюцца найбольш цытаванымі ў гісторыі і выдадзены ў такіх важных навуковых часопісах, як Nature або Science. Яго працы «Character displacement», апублікаваная ў 1956 годзе ў суаўтарстве з Уільямам Браўнам-малодшым, «The Theory of Island Biogeography», падрыхтаваная разам з Робертам Мак-Артурам у 1967 годзе, "Experimental zoogeography of islands: the colonisation of у 1969 годзе разам Дэніэлам Сімберлафам і яго кнігі «The Insect Societies» і «Sociobiology: The New Synthesis» былі ўдастоены ўзнагароды Science Citation Classic, самай значнай узнагароды, якая вызначае найбольш цытуемыя навуковыя працы.

Ён таксама атрымаў больш за 150 прэстыжных узнагарод і медалёў па ўсім свеце, а таксама больш за 40 ганаровых доктарскіх ступеняў. Ён з’яўляеўся ганаровым сябрам больш за 30 сусветна вядомых і прэстыжных арганізацый, акадэмій і інстытутаў. Яго запрашалі чытаць лекцыі ў больш за 100 універсітэтаў і інстытутаў па ўсім свеце. У яго гонар былі названы некалькі відаў жывёл.

У 1995 годзе часопіс Time назваў яго адным з 25 самых уплывовых людзей Амерыкі, а ў 1996 годзе міжнароднае даследаванне ўключыла яго ў лік 100 самых уплывовых вучоных у гісторыі.

Зноскі

1. Ruse M. Edward O. Wilson // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741'></a>
2. E. O. Wilson // ISFDB — 1995. Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q2629164'></a>
3. Zimmer C. E.O. Wilson, a Pioneer of Evolutionary Biology, Dies at 92 / J. Kahn — Manhattan: New York Times Company, A. G. Sulzberger, 2021. — ISSN 0362-4331; 1553-8095; 1542-667X Праверана 27 снежня 2021.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q9684'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q6284490'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q24743245'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q369116'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q2529982'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q11299'></a>
4. Trott B. E.O. Wilson, naturalist dubbed a modern-day Darwin, dies at 92 — Рэйтэрс, 2021. Праверана 27 снежня 2021.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q130879'></a>
5. Czech National Authority Database Праверана 7 лістапада 2022.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863'></a>
6. Матэматычная генеалогія — 1997.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q829984'></a>
7. https://www.leopoldina.org/en/members/list-of-members/member/192/ Праверана 24 мая 2019.
8. www.nasonline.org Праверана 24 мая 2019.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q107213150'></a>
9. https://www.linnean.org/our-fellows/royal-patrons-and-honorary-fellows Праверана 24 мая 2019.
10. https://www.amacad.org/person/edward-o-wilson Праверана 24 мая 2019.
11. NNDB — 2002.

    <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1373513'></a>
12. Fellows Directory

    <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q99485572'></a>