C-кварк

c-кварк, або зачараваны кварк (англ.: charm) — кварк з зарадам + ²⁄₃e, які належыць да другога пакалення. Маючы масу 1,25 ГэВ (крыху больш, чым маса пратона), ён займае трэцяе месца па масе сярод кваркаў (пасля цяжкіх T- і B-кваркаў). Ён быў прадказаны ў 1970 г. Шэлданам Глэшау, Джонам Іліёпуласам і Лучана Маяні^[1] і ўпершыню зарэгістраваны ў 1974 г. у выніку адкрыцця J/ψ-часціцы ў SLAC групай, якой кіраваў Бертан Рыхтэр^[2], і ў BNL групай, якой кіраваў Сэмюэл Чаа Чунг Цінг^[3]. Група з BNL назвала новую часціцу J, група з SLAC прапанавала назву ψ. Пасля непрацяглай спрэчкі пра імя часціцы быў прыняты кампраміс J/ψ. Гэтая часціца з так званай схаванай чароўнасцю (чармоній) складаецца з зачараваных кварка і антыкварка.

сімвал	с
маса	1,25 ± 0,09 ГэВ/c²
лік відаў	3
статыстыка	ферміён
група	кварк
пакаленне	другое
узаемадзеянне	моцнае, слабае, электрамагнітнае, гравітацыйнае
квантавыя лікі
электрычны зарад	+2/3 e
спін	½
каляровы зарад	r, g, b
Іншыя ўласцівасці і звесткі
састаў часціцы	фундаментальная часціца
адкрыта	Бёртан Рыхтэр і інш. і Сэмюэл Ч. Ч. Тынг і інш., 1974
тэарэтычна абгрунтавана	Глэшау, Іліопулас, Маяні (1970)

Адроны, якія змяшчаюць C-кварк

Некаторыя адроны змяшчаюць C-кварк і/або антыкварк, у тым ліку:

• D-мезоны змяшчаюць С-кварк (ці яго антычасціцу) і U- ці D-кварк^[4].
• D_s-мезоны змяшчаюць C-кварк і S-кварк^[5].
• Існуе шмат станаў чармонія (разнавіднасць кварконія), напрыклад, J/ψ. Яны складаюцца з C-кварка і яго антычасціцы^[6].
• Назіраліся зачараваныя барыёны, якія атрымалі назвы па аналогіі з дзіўнымі барыёнамі (напрыклад, Λ+c)^[7].

Гл. таксама

• Чароўнасць (квантавы лік)

Зноскі

1. S. L. Glashow, J. Iliopoulos, L. Maiani Weak Interactions with Lepton-Hadron Symmetry // Phys. Rev. D. — 1970. — Т. 2. — № 7. — С. 1285-1292.
2. J.-E. Augustin et al. Discovery of a Narrow Resonance in e⁺e⁻ Annihilation // Phys. Rev. Lett.. — 1974. — Т. 33. — № 23. — С. 1406-1408.
3. J. J. Aubert et al. Experimental Observation of a Heavy Particle J // Phys. Rev. Lett.. — 1974. — Т. 33. — № 23. — С. 1404-1406.
4. Табліца ўласцівасцей D-мезонаў.
5. Табліца ўласцівасцей D_s-мезонаў
6. Таблица свойств cc̅-мезонов
7. Табліца ўласцівасцей зачараваных барыёнаў

Літаратура

• Чароўнасць // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 17: Хвінявічы — Шчытні / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2003. — Т. 17. С. 246.

Спасылкі

• Зводная табліца ўласцівасцей кваркаў на сайце Particle Data Group. (англ.)
• Поўная табліца ўласцівасцей C-кварка на сайце Particle Data Group. (англ.)
• Пахлова Г. В., Пахлов П. Н., Эйдельман С. И. Экзотический чармоний // УФН. — 2010. — Т. 180. — № 3. — С. 225−248.