Шаўляй

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Шаўляй (значэнні).

Шаўля́й (літ.: Šiauliai^ⓘ, жам. Šiaulē, беларускай назва — Шаўлі́^[2]) — горад у паўночнай Літве. Адміністрацыйны цэнтр Шаўляйскага павета, Шаўляйскага раёна і Шаўляйскага гарадскога самакіравання. Прамысловы, культурны і навуковы цэнтр этнаграфічнага рэгіёну Жамойць. Працуе міжнародны аэрапорт.

Горад Шаўляй літ.: Šiauliai Герб Сцяг Краіна  Літва Статус гарадское самакіраванне Павет Шаўляйскі Каардынаты 55°55′41″ пн. ш. 23°19′00″ у. д.HGЯO Кіраўнік Артурас Вісоцкас[d] Першая згадка 1236 Ранейшыя назвы Шаўлі Плошча 81,13 км² Вышыня цэнтра 107 м і 129 м Насельніцтва ▲104 300 чал. (1 студзеня 2023)[1] Часавы пояс UTC+2, летам UTC+3 Тэлефонны код 41 Паштовыя індэксы LT-76001 Аўтамабільны код S Афіцыйны сайт siauliai.lt Шаўляй на карце Літвы

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя

Назва горада паходзіць ад літ.: saulys — выстрал. Верагодна, у наваколлі, каля возера Тальс, у сярэдневякоўі было паселішча паляўнічых. Магчыма, назва горада ўпершыню згадваецца ў 1236 годзе ў сувязі з бітвай паміж літоўцамі і войскам Лівонскага ордэна.

Як горад Шаўлі упамінаюцца ў грамаце Жыгімонта Старога ў 1524 годзе. Гарадскі прывілей атрымаў у 1569 годзе, а з 1589 года тут створаная каралеўская эканомія, значыць увесь прыбытак горада ішоў на ўтрыманне каралеўскага двара. Сустракалася таксама назва Шаўлі Вялікія^[3]. Да 1795 года Шаўлі ўваходзілі ў склад Вялікага Княства Літоўскага. У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай 1795 года ў складзе Расійскай імперыі.

З 1918 года ў складзе Літвы.

Насельніцтва

Год Колькасць 2001 134 032 [1] 2002 131 977 [1] 2003 130 366 [1] 2004 127 805 [1] 2005 125 360 [1] 2006 122 236 [1] Год Колькасць 2007 120 272 [1] 2008 117 829 [1] 2009 116 196 [1] 2010 114 506 [1] 2011 109 748 [1] 2012 107 875 Год Колькасць 2012 107 689 [1] 2013 106 470 [1] 2014 105 610 [1] 2015 104 569 [1] 2016 102 981 [1] 2017 101 214 [4] Год Колькасць 2018 100 575 [5] 2019 100 131 [6] 2020 101 511 [6] 2021 100 653 [1] 2022 101 756 [6] 2023 104 300 [1]

Гарады-пабрацімы

•  Etten-Leur^[d], Нідэрланды
•  Teterow^[d], Германія
•  Баранавічы, Беларусь (27 мая 2001)^[7]
•  Гродзіск Мазавецкі, Польшча
•  Елгава, Латвія (1960)^[8]
•  Омаха, ЗША
•  Плаўэн^[d], Германія
•  Пярну^[d], Эстонія
•  Фрэдэрысія, Данія
•  Хмяльніцкі, Украіна
•  Чэнстахова, Польшча
•  камуна Крысціянстад, Швецыя

Вядомыя асобы

Асноўны артыкул: Вядомыя асобы Шаўляя

• Тадэвуш Валянскі (1785—1865) — гісторык і археолаг, калекцыянер.
• Антанас Гудайціс (1904—1989) — літоўскі жывапісец.
• Марыя Ластоўская (1872—1957) — літоўская пісьменніца. Жонка беларускага дзеяча Вацлава Ластоўскага.
• Антон Луцкевіч (1884—1942) — адзін з пачынальнікаў беларускага нацыянальнага руху, гісторык, літаратуразнаўца, публіцыст.
• Іван Луцкевіч (1881—1919) — адзін з пачынальнікаў беларускага нацыянальнага руху, археолаг.
• Аляксандр Іванавіч Якшэвіч (1886—1971) — беларускі і літоўскі дзеяч камуністычнай партыі, беларускі літаратар, перакладчык.