Цхінвалі

Цхінвалі (ас.: і руск.: Цхинвал, груз. ცხინვალი) — сталіца часткова-прызнанай дзяржавы Паўднёвая Асеція. Паводле грузінскага пункта гледжання — горад у краі Шыда Картлі (Грузія). Першае згадванне пра Цхінвалі ў летапісе^{[крыніца?]} адбылося ў 1380 годзе. З 1922 года — у складзе Паўднёва-Асецінскай аўтаномнай вобласці (ПААВ) Грузінскай ССР, ў 1936—1954 гадах меў назву Сталініры (у гонар Іосіфа Сталіна). У Цхінвалі жыве каля 30 тысяч чалавек — прыкладна як у райцэнтры памерам з Бярозу^[1].

Горад Цхінвалі ас.: Цхинвал груз. ცხინვალი руск.: Цхинвал Герб Краіна  Грузія Край Шыда Картлі Каардынаты 42°12′32″ пн. ш. 43°58′12″ у. д.HGЯO Кіраўнік Алан Катаеў Заснаваны 1398 Першая згадка 1398 Ранейшыя назвы Сталінірі (1934—1961) Горад з 1922 Плошча 17,46 км² Вышыня цэнтра 877 м Насельніцтва 42 333 чалавек (1989) Шчыльнасць 4054 чал./км² Нацыянальны склад асеціны, грузіны, рускія Канфесійны склад праваслаўныя Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код +799744 і +995344 Паштовы індэкс 100001 Аўтамабільны код RSO Афіцыйны сайт chinval.ru Цхінвалі на карце Грузіі

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Помнік абаронцам Цхінвалі і мірным жыхарам, якія загінулі падчас канфлікту з Грузіяй (1991—1992)

Пасля абстрэла грузінскай артылерыяй (жнівень 2008)

У чэрвені-верасні 1990 года ў Цхінвалі Саветам Народных Дэпутатаў ПААВ у адказ на рашэнне аб прызнанні незаконнымі ўсіх юрыдычных актаў, прынятых пасля 1921 года (а Паўднёвая Асеція вярнулася ў склад Грузіі ў 1922 годзе) прыняў Дэкларацыю аб суверэнітэце і аб стварэнні Паўднёва-Асецінскай ССР.

У ноч з 5 на 6 студзеня 1991 года Грузія ўвяла ў горад часці паліцыі і нацыянальнай гвардыі. У горадзе былі сфарміраваны атрады самааховы, якія выцеснілі грузінскае войска з горада. Пачаліся абстрэлы горада з артылерыі і спробы зноў захапіць яго штурмам.

1 лютага 1991 года грузінскія ўлады адключылі электраэнергію, у выніку чаго загінулі дзясяткі жыхароў горада, асаблівы састарэлыя ў дамах састарэлых і немаўляты ў раддамах. Са студзеня па ліпень 1992 года Грузія вяла інтэнсіўныя артылерыйскія абстрэлы Цхінвалі, што пацягнула за сабою смерць соцен мірных жыхароў.

Насельніцтва каля 30 тысяч чалавек, у асноўным асеціны. У горадзе захаваліся грузінскія помнікі дойлідства — Каўцкая царква св. Георгія (VIII—IX стст.), цэрквы Узнясення Багародзіцы, Квірацхавельская, Згудэрская царква Св. Георгія. У Цхінвалі знаходзіцца рэзідэнцыя епархіі Нікозі і Цхінвалі Грузінскай праваслаўнай царквы.

Пасля 14 жніўня 1992 года ў расійскае войска атрымала мандат СНД на міратворчасць у рэгіёне.

8 жніўня 2008 года горад стаў аб’ектам моцнага абстрэлу грузінскай ракетнай артылерыі, пасля якога грузінскія войскі паспрабавалі захапіць яго наземнымі часцямі. У выніку супраціву паўднёваасяцінскай арміі і пазней далучыўшыхся да яе расійскіх войскаў, горад быў адбіты.

Вядомыя асобы

• Станіслаў Якаўлевіч Кочыеў
• Герас Ільіч Маміці (нар. 1936) — спецыяліст у галіне колавага і гусенічнага машынабудавання, тэхнічнай эксплуатацыі аўтамабіляў.

Крыніцы

1. Расія бамбіць Грузію і ўвяла войскі ў Асецію// Наша Ніва. 9 жніўня 2008

Спасылкі

• Цхiнвал.ru: інфармацыя аб Цхiнвал, навіны, фатаграфіі, каментарыі
• Асеціны і Цхінвал (ru) Архівавана 28 верасня 2007.