Фрыдрых V Вітэльсбах

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Фрыдрых V.

Фрыдрых V (ням.: Friedrich V, 26 жніўня 1596 — 29 лістапада 1632) — курфюрст Пфальцкі 1610—1623, кароль Чэхіі (Фрыдрых I) 1619—1620, сын і спадчыннік Фрыдрыха IV, курфюрста Пфальцкага, і Луізы Юліяны Аранскай, дачцэ Вільгельма Аранскага і Шарлоты Манпансье дэ Бурбон.

Фрыдрых V Вітэльсбах
ням.: Friedrich V. von der Pfalz
пфальцграф Рэйнскі 19 верасня 1610 — 1623
Папярэднік	Фрыдрых IV[d]
Пераемнік	Максіміліян I Вітэльсбах
кароль Чэхіі 4 лістапада 1619 — 13 лістапада 1620
Папярэднік	Маціяс Габсбург
Пераемнік	Фердынанд II Габсбург
Нараджэнне	26 жніўня 1596(1596-08-26)[1][2] Дэйншванг[d], Курпфальц[3]
Смерць	29 лістапада 1632(1632-11-29)[4][5][…] (36 гадоў) Майнц, Майнцкае курфюрства, Свяшчэнная Рымская імперыя[6]
Месца пахавання	невядома
Род	Вітэльсбахі
Бацька	Фрыдрых IV[d][7][3]
Маці	Луіза Юліяна Аранская-Насау[d][7]
Жонка	Елізавета Сцюарт[7][3]
Дзеці	Henry Frederick, Hereditary Prince of the Palatinate[d][3], Карл I Людвіг[7][3], Лізавета Багемская, Руперт Пфальцкі[7][3], Maurice of the Palatinate[d][8][3], Louise Hollandine of the Palatinate[d], Edward, Count Palatine of Simmern[d][3], Henriette Marie of the Palatinate[d][3], Сафія Гановерская[7], Philip Frederick of the Palatinate[d][8][3], Gustavus Adolphus of the Palatinate[d], Charlotte of the Palatinate[d] і Ludwig von der Pfalz[d][8]
Веравызнанне	пратэстанцтва
Дзейнасць	дзяржаўная служба[d][9], палітыка[9] і ваенная справа[9]
Узнагароды
Сайт	deutsche-biographie.de/g…
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Фрыдрых V атрымаў у спадчыну курфюрства Пфальц пасля смерці бацькі 19 верасня 1610 года. У 1618 годзе годзе пачалося чэшскае паўстанне супраць імператара Фердынанда II (т. з. Другая Пражская дэфенестрацыя), якое перарасло ў Трыццацігадовую вайну. Паўстанцы прапанавалі 28 верасня 1618 года Фрыдрыху карону Чэхіі, як лідару Евангелічнай уніі, заснаванай яго бацькам для абароны пратэстанцызму ў Свяшчэннай Рымскай імперыі.

Фрыдрых прыняў прапанову і быў каранаваны 4 лістапада 1619 года, аднак хутка пацярпеў паражэнне ў бітве на Белай Гары (8 лістапада 1620 года), атрымаўшы мянушку Зімовы кароль. Ён заставаўся намінальна каралём Багеміі да 13 лістапада 1620 года. Пасля гэтага імперскія войскі ўварваліся ў яго асноўныя ўладанні — Пфальц. Імперскім эдыктам у 1623 годзе ён быў пазбаўлены ўладанняў і тытула. Да канца жыцця ён з сям’ёй знаходзіўся ў выгнанні.

Сям’я

Жонка: з 1613 Елізавета Сцюарт, дачка Якава I, караля Англіі, і Ганны Дацкай. Дзеці:

• Фрыдрых Генрых (1614—1629)
• Карл I Людвіг (1617—1680), па ўмовах Вестфальскага міру ў 1648 аднавіў тытул курфюрста.
• Елізавета (1618—1680)
• Руперт фон Шымерн (1619—1682), герцаг Камберленд
• Морыц (1620—1654)
• Луіза Галандзіна (1622—1709)
• Людвіг (1624—1625)
• Эдуард Пфальцкі (1625—1663)
• Генрыэта Марыя (1626—1651)
• Іаган Філіп Фрыдрых (1627—1650)
• Шарлота (1628—1631)
• Сафія (1630—1714); муж з 1658 Эрнст Аўгуст, курфюрст Гановера, маці Георга I, караля Вялікабрытаніі
• Густаў Адольф (1632—1651)

Зноскі

1. Czech National Authority Database Праверана 23 лістапада 2019.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863'></a>
2. Frederik V van Bohemen // RKDartists

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q17299517'></a>
3. Catalog of the German National Library Праверана 13 красавіка 2024.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q23833686'></a>
4. N. Geoffrey Parker Frederick V // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741'></a>
5. Frederik V van Bohemen // RKDartists Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q17299517'></a>
6. Deutsche Nationalbibliothek Record #118693522 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 13 жніўня 2015.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578'></a>
7. Kindred Britain

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q75653886'></a>
8. Lundy D. R. The Peerage

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q67129259'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q21401824'></a>
9. Czech National Authority Database Праверана 7 лістапада 2022.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863'></a>