Укмярге

Укмярге^[2] (літ.: Ukmergė, беларуская назва — Вількамір^[3]) — горад у Літве, на рацэ Святой. Адміністрацыйны цэнтр Укмяргскага раёна Вільнюскага павета.

Горад Укмярге літ.: Ukmergė Герб Сцяг Краіна  Літва Павет Вільнюскі Раён Укмяргскі Каардынаты 55°15′00″ пн. ш. 24°46′00″ у. д.HGЯO Першая згадка 1225 Ранейшыя назвы Вількамір Плошча 20,45 км² Вышыня цэнтра 64 м Насельніцтва ▲21 048 чал. (1 студзеня 2023)[1] Часавы пояс UTC+2, летам UTC+3 Паштовыя індэксы LT-20001 Афіцыйны сайт ukmerge.lt (літ.) ukmerge.lt/go.php… (англ.) Укмярге на карце Літвы

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя

Вількамір адзін з самых старажытных гарадоў Літвы. Звесткі аб гарадскім замку датуюцца 1225 годам, але археалагічныя даследаванні датуюць першыя паселішчы X стагоддзем.

У XIII стагоддзі горад быў захоплены крыжакамі, але ў 1391 годзе замак быў узяты Вітаўтам. 1 верасня 1435 года тут адбылася буйная бітва, паміж войскам Жыгімонта Кейстутавіча і войскам Свідрыгайлы, якая скончылася паражэннем Свідрыгайлы. Вількамір руйнаваўся крыжакамі ў 1333, 1365, 1378, 1386 і ў 1391 гадах. Крыжацкія набегі скончыліся толькі пасля Грунвальдскай бітвы.

У XV стагоддзі тут была пабудаваная сядзіба княжацкага старосты. З 1566 года Вількамір стаў цэнтрам староства. Замак быў зруйнаваны у часе войнаў са Швецыяй. У 1792 годзе Вількамір атрымаў гарадскія правы і герб ад вялікага князя і караля Рэчы Паспалітай Станіслава Аўгуста Панятоўскага.

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай 1795 года горад трапіў у склад Расійскай імперыі, увайшоў у склад Віленскай губерні. У 1812 годзе ў наваколлі Вількаміра адбылася бітва паміж расійскімі і французскім войскамі. У часе паўстання 1830 года горад быў узяты войскам паўстанцаў на некалькі месяцаў. У 1843 годзе горад увайшоў у склад Ковенскай губерні. Жыхары горада актыўна ўдзельнічалі ў паўстанні 1863—1864 гадоў.

У 1918 годзе горад увайшоў у склад незалежнай Літвы, але ў 1919 годзе ён быў заняты Чырвонай Арміяй і ўвайшоў у склад марыянеткавай ЛітБел ССР. Пазней ізноў у складзе Літвы. У 1920 годзе горад спрабавалі заняць польскія войскі, але пасля некалькіх сутычак, быў заключаны польска-літоўскі дагавор, якая ўсталявала мяжу паміж краінамі.

З 1940 года ў складзе Літоўскай ССР, якая была акупаваная нямецкімі войскамі 22 чэрвеня 1941 года. Падчас нямецкай акупацыі ў горадзе, з дапамогай літоўскай паліцыі, былі забітыя 10 000 чалавек яўрэйскага насельніцтва горада. У 1944 годзе горад быў значна зруйнаваны ў выніку савецкіх і нямецкіх бамбардзіровак.

З 1990 года ў складзе адноўленай Літоўскай Рэспублікі.

Насельніцтва

Год Колькасць 1825 4 143 1837 5 275 1856 6 230 1860 7 309 1863 7 480 1889 16 559 1897 13 532 [4] 1913 16 300 1923 10 604 [4] 1959 14 880 [4] 1970 21 663 [4] Год Колькасць 1979 26 996 [4] 1989 30 649 [4] 2001 28 753 [1] 2001 28 759 [4] 2002 28 380 [1] 2003 28 120 [1] 2004 27 732 [1] 2005 28 006 [4] 2005 27 316 [1] 2006 27 896 [4] 2006 26 768 [1] Год Колькасць 2007 27 738 [4] 2007 26 434 [1] 2008 27 603 [4] 2008 26 108 [1] 2009 27 323 [4] 2009 25 726 [1] 2010 26 974 2010 25 141 [1] 2011 23 878 [4] 2011 24 001 [1] 2012 23 398 [4][1] Год Колькасць 2013 22 904 [4][1] 2014 22 510 [4][1] 2015 22 244 [4][1] 2016 21 819 [4][1] 2017 21 132 [5] 2018 20 570 [6] 2019 20 396 [7] 2020 20 154 [7] 2021 21 258 [1] 2022 20 915 [7] 2023 21 048 [1]

Гарады-пабрацімы

•  Гміна Тарнова Падгурнэ, Польшча
•  Калонья-аль-Серыа^[d], Італія
•  Камянец-Падольскі, Украіна^[8]
•  Лівані, Латвія
•  Сельвесбарг, Швецыя

Вядомыя асобы

• Андрус Пулокас (нар. 1971) — літоўскі дыпламат
• Эвалдас Ігнатавічус (нар. 1967) — літоўскі дыпламат

Зноскі

1. Resident population by city / town at the beginning of the year — State Data Agency of Lithuania, 2023. Праверана 12 лютага 2023.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q112626509'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q12663462'></a>
2. Напісанне ў адпаведнасці з ТКП 187-2009 (03150) «Спосабы і правілы перадачы геаграфічных назваў і тэрмінаў Літоўскай Рэспублікі на беларускую мову»
3. Вялікі гістарычны атлас Беларусі : у 4 т. / Дзяржаўны камітэт па маёмасці Рэспублікі Беларусь, Рэспубліканскае унітарнае прадпрыемства «Белкартаграфія»; рэдкалегія: В. Л. Насевіч (галоўны рэдактар) [і інш.]. — Мінск: Белкартаграфія. — Т. 4 / [рэд. В.Л. Насевіч]. — 270 с., іл. с. — ISBN 978-985-508-476-2. С. 19.
4. http://pop-stat.mashke.org/lithuania-cities.htm
5. https://osp-rs.stat.gov.lt/rest_xml/data/S3R167_M3010210/?startPeriod=2017&endPeriod=2017 — State Data Agency of Lithuania. Праверана 18 лютага 2018.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q12663462'></a>
6. https://osp-rs.stat.gov.lt/rest_xml/data/S3R167_M3010210/?startPeriod=2018&endPeriod=2018 — State Data Agency of Lithuania. Праверана 2 чэрвеня 2019.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q12663462'></a>
7. Resident population by city / town at the beginning of the year — State Data Agency of Lithuania, 2023. Праверана 19 чэрвеня 2022.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q112626509'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q12663462'></a>
8. https://kam-pod.gov.ua/nashe-misto/mista-partneri

Крыніцы

• Wiłkomierz // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom XIII: Warmbrun — Worowo (польск.). — Warszawa, 1893. — S. 535.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Укмярге