Станіслаў Сак

Сак, у хрышчэнні Станіслаў (XIV ст. — пасля 20 студзеня 1433) — літоўскі баярын, староста дубінскі (1433).

Станіслаў Сак
Нараджэнне	XIV стагоддзе
Смерць	не раней за 1434
Род	Саковічы
Дзеці	Андрэй Саковіч, Васко Саковіч[d], Станька Саковіч[d], Пётр Саковіч[d] і Федзька Саковіч[d]

Біяграфія

На Гарадзельскай уніі прыняў герб «Помян»^[1]. Да акта ўніі прыклаў пячатку, якая ідэнтыфікуе яго хрысціянскае імя Станіслаў. Надпіс на абадку пячаткі:

† 𝖘𝖙𝖆𝖓𝖎𝖘𝖑𝖆𝖎 ∵ . . 𝖘 ∵ 𝖘𝖆𝖐 ∵

Родапачынальнік роду Саковічаў герба «Помян». Напэўна, сваяком Сака быў Ян Даўгірд, бо таксама ўжываў герб «Помян» і выступаў сведкам данацыі Андрэя Саковіча Віленскай кафедры ў 1434 годзе^[2].

Валодаў Немянчынам^[1].

Падчас грамадзянскай вайны (1432—1435) быў прыхільнікам вялікага князя літоўскага Свідрыгайлы, як сведка 15 мая 1432 года ў Скірстымоні падпісаў яго дагавор з Тэўтонскім ордэнам^[1].

Пячаткі

• 
  1422 год
• 
  1432 год
• 
  1433 год

Дзеці

Паводле^[3]:

• Андрэй — ваявода троцкі (1459—1465), намеснік полацкі (1444—1458), намеснік смаленскі (1440).
• Васко (Васіль) (? — каля 1473) — 25 ліпеня 1444 года разам з жонкай, дачкой і іншымі (не названымі) дзецьмі зрабіў ахвяраванне віленскім францысканцам^[4]. Жонка — Мілохна^[5].
• Алехна — староста бельскі (1477—1481)
• Івашка (Ян) — староста вількейскі (1451), маршалак гаспадарскі (1472)
• Станька (Станіслаў) — меў бенефецыйныя ўладанні ў Боліне і Уле, атрыманыя ад Жыгімонта Кейстутавіча і Казіміра Ягелончыка^[6]. Жонка — Васька.
• Пётр — староста ковенскі (1447), напэўна ўпамінаецца як Vako у час паездкі да магістра Ордэна ў пачатку 1447 года^[7].
• Федзька — згадваецца адзіны раз паміж 1441—1443 гадамі, калі атрымаў людзей ад вялікага князя Казіміра Ягелончыка^[8]. Магчыма, староста бельскі ў 1439 годзе^[9].

Крыніцы

1. Semkowicz, W. O litewskich rodach bojarskich zbratanych ze szlachtą polską w Horodle 1413 r. // Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie. 1926—1927. T. VIII. — Kraków: Polskie Towarzystwo Heraldyczne we Lwowie, 1928. — S. 230.
2. Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji wileńskiej = Codex diplomaticus ecclesiae cathedralis necnon Dioeceseos Vilnensis. — T. 1. (1387—1507). Wydali Jan Fijałek i Władysław Semkowicz. — Kraków, 1948. — S. 150.
3. Kelma, E. Ród Sakowiczów i jego majętności w XV i pierwszej połowie XVI wieku // Lituano-Slavica Posnaniensia. Studia Historica. — T. 3. — Poznań, 1989. — S. 156—156.
4. Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji wileńskiej = Codex diplomaticus ecclesiae cathedralis necnon Dioeceseos Vilnensis. — T. 1. (1387—1507). Wydali Jan Fijałek i Władysław Semkowicz. — Kraków, 1948. — S. 203.
5. Пятраўскас, Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.: Склад — структура — улада / Р. Пятраўскас; пер. з літоўскай мовы А. Мікус. — Смаленск: Інбелкульт, 2014. — 386 с. — С. 294. — ISBN 978-5-00076-015-4.
6. Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 3, 1440—1498. Užrašymų knyga 3 = Lithuanian Metrica. Book of inscriptions 3, 1440—1498 = Литовская Метрика. Книга записей 3 / [parengė Lina Anužytė ir Algirdas Baliulis]; Lietuvos istorijos institutas. — Vilnius: Žara, 1998. — 161, [5] p. — P. 29, 44. — ISBN 9986-34-026-8.
7. Liv-, Esth- und Curländisches Urkundenbuch nebst Regesten / Hrsg. von F. G. von Bunge. — Riga, Moskau, 1896. — S. 200—201
8. Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 3, 1440—1498. Užrašymų knyga 3 = Lithuanian Metrica. Book of inscriptions 3, 1440—1498 = Литовская Метрика. Книга записей 3 / [parengė Lina Anužytė ir Algirdas Baliulis]; Lietuvos istorijos institutas. — Vilnius: Žara, 1998. — 161, [5] p. — P. 68. — ISBN 9986-34-026-8.
9. Szybkowski, S. [Recenzija] / Sobiesław Szybkowski // Zapiski Historyczne. — 2005. — T. 70. — Z. 4. — S. 158.

Літаратура

• Вяроўкін-Шэлюта У. Саковічы // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — С. 536. — 792 с. — ISBN 985-11-0378-0 (т. 2), ISBN 985-11-0315-2.
• Пятраўскас, Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.: Склад — структура — улада / Р. Пятраўскас; пер. з літоўскай мовы А. Мікус. — Смаленск: Інбелкульт, 2014. — 386 с. — С. 87. — ISBN 978-5-00076-015-4.
• Сліж, Н. Саковічы-Насілоўскія: ад уплывогага да шараговага роду (XV—XVI стст.) // ARCHE Пачатак. — 2014. — № 6 (127): Магнатэрыя Вялікага Княства Літоўскага. — С. 41—58. — ISSN 1392-9682.